Το δικαστήριο νεολαίας του Reggio Calabria της νότιας Ιταλικής περιφέρειας της Καλαβρίας, έχει εισαγάγει εδώ και κάποια χρόνια μια πρωτοποριακή μορφή παρέμβασης, που αποσκοπεί στην διάσπαση των οικογενειακών δεσμών μεταξύ παιδιών και γονέων που ανήκουν στο κύκλωμα της μαφίας.
Ποια είναι η νομική διαδικασία
Όσοι γονείς είναι υπό το καθεστώς έρευνας και κατηγορούνται για εγκλήματα που σχετίζονται με την μαφία, είναι σε κίνδυνο να χάσουν την νομική δυνατότητα της κηδεμονίας των παιδιών τους.
Δεδομένου ότι η διαδικασία εμπίπτει στον κλάδο του οικογενειακού δικαίου, το δικαστήριο μπορεί να παρέμβει ακόμη και όταν δεν υπάρχει καταδίκη των γονέων. Μόλις οι αντιτρομοκρατικές αρχές κατά της μαφίας ξεκινήσουν μια οποιαδήποτε έρευνα, τότε τα παιδιά των υπόπτων μπορούν να απομακρυνθούν από τους γονείς τους.
Από το 2012 και έπειτα, έχουν καταγραφεί περίπου 40 υποθέσεις όπου οι ιταλικές αρχές περιόρισαν ή αφαίρεσαν με επιτυχία τα δικαιώματα πατρότητας σε οικογένειες μαφίας. Η πλειονότητα των περιπτώσεων έχει να κάνει με την αφαίρεση πατρότητας.
Τα παιδιά που αναπόφευκτα παίρνουν μέρος σε αυτήν την διαδικασία, λαμβάνουν υποστήριξη από τις κοινωνικές υπηρεσίες της εκάστοτε περιοχής, με πρώτο μέλημα του κράτους να είναι η ένταξη τους στο εκπαιδευτικό σύστημα. Μάλιστα, συχνά τα παιδιά αποστέλλονται εκτός της περιοχής που ζούνε, προκειμένου να παρακολουθήσουν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα.
Το 2013 η εν λόγω πρακτική έπιασε το απόγειο της, όταν μια συμφωνία σύμπραξης οριστικοποιήθηκε από τους εισαγγελείς της Καλαβρίας. Στα μέσα του 2016, ο πρόεδρος του δικαστηρίου νεολαίας, Roberto Di Bella, δημοσίευσε ένα διάταγμα για την κωδικοποίηση της διαδικασίας, εγκαθιδρύοντας την εφαρμογή αυτής της πολιτικής σε όλο το ιταλικό δίκαιο.
Πράγμα το οποίο σημαίνει ότι τώρα η διαδικασία εφαρμόζεται σε ολόκληρη την Ιταλία, μολονότι μέχρι σήμερα είχε εφαρμόστει μόνο στην Καλαβρία.
Το οικογενειακό μοντέλο της Ndrangheta
Οι λόγοι για τους οποίους οι αρχές επέτρεψαν την εφαρμογή αυτής της ακραίας πολιτικής, συνδέονται στενά με την κατάσταση που επικρατεί στην Καλαβρία και την οργάνωση βάση της οποίας λειτουργεί το σύστημα και η κουλτούρα των μαφιόζων.
Οι οικογένειες οι οποίες επιτηρούνται, είναι μέλη της Ndrangheta, της πιο παγκοσμιοποιημένης, ισχυρής και πλούσιας ομάδας της ιταλικής μαφίας. Παρόλο που οι εγκληματικές ομάδες της Ndrangheta έχουν τις ρίζες τους στην περιοχή της Καλαβρίας, οι έρευνες τα τελευταία 30 χρόνια έχουν δείξει ότι έχουν εξαπλώσει την παρουσία τους στην υπόλοιπη χώρα, και ιδίως σε τμήματα της βόρειας Ιταλίας.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως ο όρος Ndrangheta αναφέρεται σε ένα σύνολο συμπεριφορών και όχι μόνο στις ομάδες μαφίας.
Αυτές οι συμπεριφορές έχουν να κάνουν με τη χρήση εκφοβισμού, της παραβίασης της εξουσίας και του νόμου, την συμμετοχή σε εγκληματικές δραστηριότητες και την κερδοσκοπία. Όλα αυτά είναι βαθιά εμποτισμένα μέσα στους πολιτιστικούς και κοινωνικούς κώδικες της περιοχής της Καλαβρίας.
Οι πιο παραδοσιακές εκδηλώσεις του πολιτισμού της Καλαβρίας, από τη θρησκεία μέχρι την κοινοτική οργάνωση, συνδέονται με την κεντρική θέση που κατέχουν οι οικογένειες. Για παράδειγμα, ο γάμος χρησιμοποιείται από τις οικογένειες για τη διατήρηση της φήμης και του κοινωνικού κύρους.
Αυτό εξηγεί γιατί το δικαστήριο νεολαίας ισχυρίστηκε ότι η ισχύς των φυλών Ndrangheta στην περιοχή πρέπει να κατανοηθεί ως ένα «κοινωνικά κληρονομικό φαινόμενο», στο οποίο οι οικογενειακές σχέσεις διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο.
Η κουλτούρα της μαφίας ανέκαθεν βασιζόταν στην κεντρική φιγούρα του πατέρα: αυτός είναι ταυτόχρονα τόσο το αφεντικό όσο και ο αρχηγός της οικογένειας (pater familias). Οι μητέρες από την πλευρά τους αντιπροσωπεύουν και μεταδίδουν αξίες όπως το omerta (ο νόμος της σιωπής), η τιμή και ο σεβασμός.
Τέλος, οι γιοι οφείλουν να αντικαταστήσουν επάξια τον πατέρα τους ενώ οι κόρες παίζουν κομβικό ρόλο στην δημιουργία συμμαχιών μέσα από γάμους.
Συνεπώς, η διάσπαση των δεσμών μεταξύ γονέων και παιδιών σε περιοχές όπως το Reggio Calabria είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να σταματήσουν οι εγκληματικές παραδόσεις που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά.
Η Ndrangheta -που είναι η πιο διεθνώς ενεργή ομάδα της ιταλικής μαφίας- πρέπει να διατηρήσει τις τοπικές ρίζες της άθικτες και ισχυρές ώστε να μπορέσει να μεταφέρει τις εγκληματικές δραστηριότητες της στο εξωτερικό.
Οι αντιδράσεις ενάντια σε αυτά τα μέτρα
Η πολιτική της απομάκρυνσης των παιδιών από την οικογένεια τους έχει υπάρξει αντικείμενο μεγάλης συζήτησης στην Ιταλία, ενώ οι άνθρωποι και οι αρχές έχουν εστιάσει ιδιαιτέρως στο πρόβλημα της ευημερίας αυτών των παιδιών.
Οι επικριτές αυτής της πολιτικής αμφισβητούν τόσο τη νομιμότητα αυτής της διαδικασίας όσο και την ικανότητα των αρχών να παρέχουν την κατάλληλη υποστήριξη στα παιδιά.
Επιπλέον, η απομάκρυνση των παιδιών από το σπίτι τους για πολλούς μοιάζει ως μια τιμωρία για αυτά και όχι ως κάποιος μηχανισμός προστασίας.
Ωστόσο, μια μικρή μελέτη έχει δείξει μια βελτίωση στην ποιότητας ζωής των παιδιών που απομακρύνονται από τα σπίτια τους. Άλλωστε, παρόμοια προγράμματα προστασίας υπάρχουν και σε άλλες χώρες.
Μέχρι στιγμής, ο αγώνας ενάντια στη Ndrangheta έχει επιτύχει σε ένα βαθμό, αλλά μπορεί να χρειαστεί το πέρασμα ολόκληρων γενεών για να δουμε εάν η πολιτική θα έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην κουλτούρα των οικογενειών της μαφίας.