Από τη στιγμή που ο Ντόναλντ Τραμπ ανέλαβε τα ηνία του Λευκού Οίκου -και ειδικά το τελευταίο διάστημα- άρχισε να δείχνει έναν εντεινόμενο θαυμασμό για τους αυταρχικούς ηγέτες της υφηλίου.
Μπορεί ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι να έστρεψε τα όπλα κατά των αντιπάλων του, αλλά ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος του έπλεξε το εγκώμιο για τη «φανταστική δουλειά» που κάνει. Ο πρωθυπουργός της Ταϊλάνδης Πραγιούτ Τσαν-ότσα είναι αρχηγός της χούντας, που έκλεισε στη φυλακή τους αντιφρονούντες μετά το πραξικόπημα του 2014, αλλά ο Τραμπ έσπευσε να τον προσκαλέσει στο Λευκό Οίκο. Ο Ταγίπ Ερντογάν περιέστειλε τις ατομικές ελευθερίες στην Τουρκία, αλλά μετά την οριακή νίκη του στο πρόσφατο δημοψήφισμα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ έσπευσε να τον συγχαρεί από τηλεφώνου.
Ο Ντόναλντ Τραμπ με τον Αιγύπτιο πρόεδρο ελ Σίσι στο Λευκό Οίκο
Και τι να πουμε για τον πρόεδρο των Φιλιππίνων, Ροντρίγκο Ντουτέρτε, που κατηγορείται για τους εξωδικαστικούς φόνους εκατοντάδων εμπόρων και χρηστών ναρκωτικών; Ο Ντουτέρτε χαρακτήρισε πέρυσι σε διεθνή διάσκεψη «π@@@ς γιο» τον πρώην πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, αλλά την Κυριακή ο Τραμπ τον προσκάλεσε στην Ουάσιγκτον στη διάρκεια μιας «πολύ φιλικής συζήτησης», όπως την περιέγραψε ο Λευκός Οίκος.
Πρόκειται για μια σημαντική αλλαγή στην αμερικανική εξωτερική πολιτική: ο Τραμπ «φλερτάρει» με αυταρχικούς ηγέτες σε μια προσπάθεια επανεκκίνησης των διμερών σχέσεων μετά από μια μακρά περίοδο εξοστρακισμού τους από τον Ομπάμα και τους προκατόχους του...
Καθημερινά σχεδόν ο Τραμπ εκφράζεται εγκωμιαστικά για τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ μετά τη συνάντησή τους στο θέρετρό του, το Μαρ-α-Λάγκο τον περασμένο μήνα. Ο Τραμπ αποκάλεσε τον Σι «πολύ καλό άνθρωπο», «αξιοσέβαστο» και «κύριο» καθώς προσπαθεί να τον πείσει να πιέσει τη Βόρεια Κορέα να σταματήσει το πυρηνικό της πρόγραμμα.
Ο πρόεδρος των Φιλιππίνων, Ροντρίγκο Ντουτέρτε
Αλλά τα εγκώμια του Τραμπ δεν περιορίζονται μόνον σε πιθανούς συμμάχους των ΗΠΑ. Ακόμη και την ώρα που ο Κιμ Γιονγκ Ουν ενέτεινε τις προκλήσεις του το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο Τραμπ τον αποκαλούσε «πονηρούλη» σε συνέντευξη στο CBS. Χθες, μάλιστα, είπε ότι «θα ήταν τιμή του» να τον συναντήσει προσωπικά «υπό τις κατάλληλες συνθήκες».
Κάθε Αμερικανός πρόεδρος απ’ τη δεκαετία του ‘70 χρησιμοποιούσε το αξίωμά του για να υπερασπίζεται -τουλάχιστον περιστασιακά- τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δημοκρατικά ιδεώδη σ’ ολόκληρο τον πλανήτη. Αλλά μέχρι στιγμής ο Τραμπ κάνει τα στραβά μάτια στις ωμές πρακτικές των «νταήδων» της υφηλίου ελπίζοντας να γίνουν εταίροι του στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας ή στην απομόνωση της Πιονγιάνγκ.
Αλλά στις πρώτες 100 μέρες του στην εξουσία ο Τραμπ δεν έκανε κάποιο ουσιαστικό σχόλιο για τη στήριξη των δημοκρατικών κινημάτων ή την καταδίκη καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πέρα απ’ το σφυροκόπημα με τους Τόμαχοκ της αεροπορικής βάσης του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία, μετά την καταγγελλόμενη επίθεση με χημικά κατά αμάχων σε ανταρτοκρατούμενη πόλη της επαρχίας Ιντλίμπ.
Ο πρωθυπουργός της Ταϊλάνδης Πραγιούτ Τσαν-ότσα
«Ούτε καν παριστάνει ότι ψελλίζει κάτι...», διαμαρτύρεται ο Μάικλ Μακφόλ, πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Ρωσία επί Ομπάμα. «Σ’ ολόκληρο τον κόσμο, απ’ την Κίνα μέχρι το Ιράν κι απ’ την Αίγυπτο μέχρι τη Ρωσία οι δημοκράτες νιώθουν εγκαταλελειμμένοι, σαν να είναι απών “ο ηγέτης του ελεύθερου κόσμου”».
Για πολλούς απ’ τους επικριτές του Τραμπ η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν η πρόσκληση προς τον Ντουτέρτε. Ο Δημοκρατικός Μπέντζαμιν Κάρντι της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας δήλωσε «βαθιά ενοχλημένος» απ’ την κίνηση του Προέδρου και τον κάλεσε να το ξανασκεφτεί.
«Έχουμε να κάνουμε μ’ έναν άνθρωπο που καυχήθηκε δημοσίως ότι σκότωνε τους πολίτες του», λέει Κάρντιν για τον πρόεδρο των Φιλιππίνων. «Οι ΗΠΑ έχουν ηγετική θέση στον πλανήτη λόγω των αξιών τους -σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου. Αγνοώντας όλα αυτά δεν θα προωθήσουμε τα συμφέροντά μας στις Φιλιππίνες, ή οπουδήποτε αλλού. Ακριβώς το αντίθετο.»
Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
Αλλά οι σύμβουλοι του Τραμπ λένε ότι η σιωπή του Τραμπ για τα ανθρώπινα δικαιώματα εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής ανοικοδόμησης των συμμαχιών και δημιουργίας νέων. Το «άνοιγμα» του Τραμπ αποσκοπεί στην απομόνωση της Βόρειας Κορέας στην περιοχή της ανατολικής Ασίας και των χωρών του Ειρηνικού και στη συγκρότηση συνασπισμών για την κατανίκηση του λεγόμενου «Ισλαμικού Κράτους» στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, υποστηρίζουν.
«Η ικανότητα των ΗΠΑ να κατευθύνουν τα πράγματα είναι περιορισμένη», λέει ο Μάικλ Άντον, διευθυντής στρατηγικών επικοινωνιών του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας. «Δεν μπορούμε να πιέσουμε αυτές τις χώρες να συμπεριφερθούν με συγκεκριμένο τρόπο. Μπορούμε να τις πιέσουμε, αλλά αν η εναλλακτική είναι να μην μιλούμε, πόσο αποτελεσματικό θα ήταν να μην είχαμε καθόλου σχέσεις; Αν διακόψεις τις σχέσεις, δεν μπορείς να σημειώσεις πρόοδο...»
Ο Άντον επιμένει ότι ο Τραμπ προσπαθεί να «ισορροπήσει» τα συμφέροντα κι ότι οι περισσότεροι σύμβουλοί του συμφώνησαν με την πρόσκληση προς τον Ντουτέρτε, που παρέχει μια αξιοπιστία στη διακυβέρνησή του.
«Δεν είναι μονόδρομος. Δεν σημαίνει ότι επειδή νοιάζεσαι για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν μπορείς να έχεις σχέσεις με τις Φιλιππίνες ή το αντίθετο», υποστηρίζει.
Αλλά ο Τομ Μαλινόφσκι, που διετέλεσε υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία επί Ομπάμα, λέει ότι ο Τραμπ φαίνεται να τηρεί μια προεκλογική του δέσμευση.
«Η όλη σύλληψη του “πρώτα η Αμερική” συνίσταται στο ότι δεν προσπαθούμε να κάνουμε καλύτερο τον κόσμο. Προσπαθούμε να προστατέψουμε την πατρίδα και την οικονομία της και κατά τα λοιπά κοιτάζουμε να κάνουμε συμφωνίες μ’ όποιον είναι πρόθυμος για κάτι τέτοιο. Σ’ αυτή την εξίσωση δεν υπάρχει και πολύς χώρος για να ορθώσεις ανάστημα για τα δικαιώματα, τις ελευθερίες και την ευημερία άλλων λαών...»