Σε ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Οθωμανικής περιόδου στη Θεσσαλονίκη, το Γενί Τζαμί βρήκε την την ιδανική του στέγη η ψηφιακής μορφής έκθεση-αφήγηση, με τίτλο «Ελβιγιά Τσελεμπί : Το βιβλίο των ταξιδιών».
Η έκθεση είχε φιλοξενηθεί τον περασμένο Απρίλιο στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης της Αθήνας, σε συνεργασία με το Βρετανικό Συμβούλιο, στο πλαίσιο του προγράμματος «Our Shared Europe», με στόχο το διάλογο για αμοιβαίο σεβασμό και κατανόηση με τις μουσουλμανικές κοινότητες της Ευρώπης.
Ο Εβλιγιά Τσελεμπί, ο ήρωας της έκθεσης, υπήρξε ταξιδευτής, αφηγητής ιστοριών, άνθρωπος των γραμμάτων, μουσουλμάνος, στρατιώτης, μουσικός και πολίτης του κόσμου και μέσα από την ιστορία του μιλάει για τα χρόνια που έζησε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία του 17ου αιώνα.
Ο Εβλιγιά Τσελεμπί γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1611. Ήταν γιος του χρυσοχόου του παλατιού και συγγενής του Μεγάλου Βεζίρη Μελέκ Αχμέτ πασά. Πιστός μουσουλμάνος και περιηγητής του κόσμου, μπήκε στην αυλή του Μουράτ Δ', όταν ήταν έφηβος, επιδεικνύοντας σπάνιο χάρισμα στη μελέτη της ισλαμικής θρησκείας, την αφήγηση ιστοριών και τη μουσική. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του ίδιου, κέρδισε τον σουλτάνο με τα αστεία και τα τραγούδια του.
Όταν ήταν 21 ετών, είδε ένα όνειρο που τον κίνησε να ταξιδέψει για την υπόλοιπη ζωή του στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία τότε εκτεινόταν από τα βάθη της Ανατολίας μέχρι την Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική, και να γράψει το βιβλίο των ταξιδιών, με τίτλο Seyahatname (Σεγιαχατναμέ).
Αναφερόμενος μάλιστα στη Θεσσαλονίκη του 17ου αιώνα , ο Τσελεμπί γράφει: «...οι μαχαλάδες των σέρηδων είναι 48 και, μεταξύ αυτών, το Γεντί Κουλέ, ο μαχαλάς του Βαρντάρ, της Καλαμαριάς, του Χορτάτζ, του Κασίμ Πασά, της Αγια-Σοφιάς κ.ά. Οι καφίρηδες και οι αμαρτωλοί μένουν κατά μιλαέτια σε δεκάξι μαχαλάδες. Έτσι έχουμε μαχαλάδες: Αρμένηδων, Ρωμιών, Φράγκων, Σιρφ (Σέρβοι), Βουλγάρων καθώς και το μαχαλά των Λατιν-μιλετί. (Γιατί, μαζί με τους άλλος άπιστους, κατοικούν κι αυτοί οι απαίσιοι). Όλες οι κατοικίες των απίστων βρίσκονται κάτω από τους μουσουλμανικούς σ' ένα ίσιωμα προς το μέρος της πόλης του τείχους της Καλαμαριάς. Οι τσιφούτικοι μαχαλάδες είναι πενήντα έξι και βρίσκονται μέσα από την Ισκελέ Καπουσού, κάτω από τοίχο του κάστρου. Τα σπίτια τους είναι άθλια εβραιόσπιτα - μακριά από μας - αλλά οι μαχαλάδες τους είναι στο κέντρο της αγοράς και πυκνοκατοικημένοι.» (Τσελεμπί Ε., 1991, σ.σ. 118 -119).
Το "Σεγιαχατναμέ" (Βιβλίο των ταξιδιών) έγινε ο τίτλος σειράς εκθέσεων, με θέμα την αλληλεπίδραση και το διαχρονικό διάλογο ανάμεσα στην Ευρώπη και τον ισλαμικό πολιτισμό και αφηγείται ένα πραγματικό, αλλά και πνευματικό ταξίδι του Τσελεμπί στην Κωνσταντινούπολη, το Κάιρο, τη Βιέννη και το Λονδίνο .
Η έκθεσης θα εγκαινιαστεί αύριο και θα πραγματοποιηθεί ομιλία από τον Αραβολόγο, Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Χασάν Μπαντάουϊ, με θέμα το Ισλάμ και τον Ελληνισμό.
H Οθωμανική Αυτοκρατορία στα χρόνια του Ελβιγιά Τσελεμπί (1611-1682)