Tη δυσκολία των νοικοκυριών να ανταποκριθούν στις αυξημένες οικονομικές υποχρεώσεις τους αποτυπώνει η ετήσια έκθεση του Συνήγορου Καταναλωτή, καθώς οι περισσότερες αναφορές των καταναλωτών αφορούν τραπεζικά δάνεια και αμφισβήτηση των χρεώσεων, ρεύματος, νερού και τηλεπικοινωνιών.
Οι αναφορές που υποβλήθηκαν κατά το 2016 όχι μόνο ήταν αυξημένες κατά 31,2% σε σχέση με το 2015 αλλά η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφηκε στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες- τράπεζες και δάνεια και σε κλάδους όπως η ενέργεια και η ύδρεση που συνδέονται άρρηκτα με τις πάγιες οικονομικές υποχρεώσεις των καταναλωτών.
Το γεγονός αυτό υπογράμμισε και ο πρόεδρος της Ανεξάρτητης Αρχής Συνήγορος του Καταναλωτή, Λευτέρης Ζαγορίτης, παραδίδοντας την ετήσια έκθεση στον πρόεδρο της Βουλής, Νίκο Βούτση.
«Οι αναφορές στο Συνήγορο του Καταναλωτή, που έφτασαν τις 7.067, αριθμός υπερδιπλάσιος σε σχέση με το 2010, αντικατοπτρίζει τις αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, που μαστίζει την αγορά και εξουθενώνει τα οικογενειακά εισοδήματα» επεσήμανε ο κ. Ζαγορίτης.
Επισημαίνεται ότι το 82,53% των υποθέσεων επιλύθηκαν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, κατά μέσο όρο μικρότερο των 90 ημερών και χωρίς κανένα απολύτως κόστος για τους εμπλεκόμενους.
Το σύνολο των εμπορικών κλάδων παρουσίασαν αύξηση του αριθμού των αναφορών το 2016 σε σχέση με το 2015. Σημαντικότερη αύξηση παρουσίασαν οι εξής κλάδοι:
- Ενέργεια- ύδρευση κατά 60,6%
- Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες κατά 36,4%
- Ηλεκτρονικές επικοινωνίες κατά 35,1%
Την ίδια στιγμή, ο μόνος εμπορικός κλάδος που εμφάνισε μείωση κατά 17,3% των αναφορών που δέχτηκε το 2016 σε σχέση με το 2015 είναι οι υπηρεσίες αναψυχής, γεγονός που επιβεβαιώνει όχι μόνο τη μεγάλη δυσπραγία των πολιτών, αλλά και τη δραστική αλλαγή προτεραιοτήτων στην καθημερινότητά τους που έχει επιβάλει η τρέχουσα οικονομική συγκυρία.
Γιατί αυξήθηκαν οι καταγγελίες
Παράγοντες που συσχέτιζονται με την αύξηση των αναφορών θεωρούνται, μεταξύ άλλων, οι εξής: αράγοντες που μπορούν να συσχετιστούν με την περυσινή αύξηση των αναφορών θεωρούνται:
- Η γεωμετρικά αυξανόμενη δυσκολία καταναλωτών-δανειοληπτών να εξυπηρετούν τις δανειακές τους υποχρεώσεις, γεγονός που εκτίναξε τον αριθμό των αναφορών του χρηματοπιστωτικού τομέα κατά 36,4% σε σχέση με το 2015, δεδομένου ότι σε σημαντικό ποσοστό αφορούσαν σε αιτήματα ρύθμισης οφειλών στο πλαίσιο του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών που είτε είχαν απορριφθεί από τους πιστωτικούς φορείς είτε δεν κατέστη δυνατόν να οδηγηθούν σε κοινά αποδεκτή λύση κατά το στάδιο της Διαδικασίας Επίλυσης Καθυστερήσεων.
- Οι οικονομικές αμφισβητήσεις του κλάδου των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, που παρουσίασε αύξηση αναφορών κατά 35,1%. Οι αμφισβητήσεις, συνήθως, προκύπτουν κατά τη διαδικασία αλλαγής παρόχου (φορητότητα), όταν η προηγούμενη συμβατική σχέση καταναλωτή-εταιρείας τερματίζεται ανώμαλα (π.χ. ποιότητα υπηρεσιών, ανεξόφλητα υπόλοιπα) ή πρόωρα (σ.σ. πριν από τη συμφωνημένη λήξη της) ή όταν προκύπτουν ζητήματα εφαρμογής και ερμηνείας μεταξύ του δικαιώματος της υπαναχώρησης και του δικαιώματος ακύρωσης της αίτησης φορητότητας.
- Η ανοδική τάση, κατά 3,6%, που σημείωσε ο όγκος των πωλήσεων στο λιανικό εμπόριο μέσα στο 2016 και, μάλιστα, σε είδη καταστημάτων υψηλής συναλλακτικής έντασης, όπως ένδυση, υπόδηση, έπιπλα, ηλεκτρικά είδη και οικιακός εξοπλισμός.
- Η διαφαινόμενη τάση των καταναλωτών να αμφισβητούν την ορθότητα πάγιων επιβαρύνσεών τους, που συνδέονται με την παροχή υπηρεσιών κοινωφελούς χαρακτήρα (ενέργεια, ύδρευση). Ο κλάδος παρουσίασε αύξηση 60,6%. Στην περίπτωση των υπηρεσιών ενέργειας, τέτοιες αμφισβητήσεις συνδέονται, εμμέσως, με την οικονομική αδυναμία ορισμένων, κατά περίπτωση, καταναλωτών να εξοφλούν τους λογαριασμούς τους όσο και με ζητήματα κατανόησης της σχέσης που μπορεί να έχουν ορισμένες χρεώσεις στον λογαριασμό τους (π.χ., οι αποκαλούμενες ρυθμιζόμενες ή χρεώσεις υπέρτρίτων) με αυτή καθ’ αυτή την κατανάλωση ρεύματος. Στην περίπτωση της προμήθειας ύδατος, οι αμφισβητήσεις τείνουν να συνδέονται με υψηλή κατανάλωση λόγω αφανών διαρροών ή σε ακίνητα των καταναλωτών που, κατά τους προβαλλόμενους ισχυρισμούς τους, είναι ακατοίκητα και, συνεπώς, δεν δικαιολογείται η οιαδήποτε χρέωση, λόγω ανύπαρκτης κατανάλωσης.
- Η θεσμοθέτηση και νέων μηχανισμών διαμεσολάβησης, όπως είναι η ηλεκτρονική επίλυση των καταναλωτικών διαφορών, εγχώριων και διασυνοριακών, μέσω ενιαίας διαδικτυακής πλατφόρμας που λειτουργεί για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και ισχύει από τις 15 Φεβρουαρίου 2016.