Γιατί αυτοκτόνησε ο συγγραφέας Στέφαν Τσβάιχ [εικόνες]

Σε πωλήσεις βιβλίων, ο αυστριακός συγγραφέας Στέφαν Τσβάιχ αποτελεί εξαίρεση: είναι ένας από τους σπάνιους συγγραφείς που ήταν εξαιρετικά διάσημος όσο ζούσε αλλά συνεχίζει να είναι διάσημος και μετά την διπλή αυτοκτονία, μαζί με την σύζυγό του Λόττε, τον Φεβρουάριο του 1942.

Αντίθετα με πολλούς μεγάλους συγγραφείς, ο Τσβάιχ δεν γνώρισε ποτέ το σκοτάδι στις πωλήσεις. Η φήμη του είναι αιώνια.
Οι αριθμοί το αποδεικνύουν. Σύμφωνα με την εταιρεία GfK που βασίζεται αποκλειστικά στις πραγματικές πωλήσεις στα βιβλιοπωλεία, ο συγγραφέας του «Αμόκ» πούλησε τα τελευταία 10 χρόνια πάνω από 3,2 εκατομμύρια αντίτυπα. Αυτό σημαίνει ότι ο Στέφαν Τσβάιχ πουλάει κάθε χρόνο, κατά μέσο όρο, 310.000 βιβλία. 72 χρόνια μετά την αυτοκτονία του, ο αυστριακός συγγραφέας παραμένει η χρυσή ευκαιρία των εκδοτικών οίκων.

Το 2009, για παράδειγμα, το συγκλονιστικό βιβλίο του Τσβάιχ «O κόσμος του χθες -Εξομολογήσεις ενός Ευρωπαίου», ήταν δεύτερο σε καλύτερες πωλήσεις στη Γαλλία, εκδόσεις Grasset.
«Το 2009 και το 2010 το «Ταξίδι στο παρελθόν» έκανε τις περισσότερες πωλήσεις» σημειώνει η εταιρεία GfK. Ο Τσβάιχ αποτελεί πραγματικό φαινόμενο. Μόνο το 2013, 160 διαφορετικοί εκδοτικοί οίκοι είχαν τίτλους βιβλίων του στα ράφια τους. Ενα φαινόμενο μακράς πνοής που εξακολουθεί να πουλάει.

Ο Στέφαν Τσβάιχ ήταν γιος του Μόριτς Τσβάιχ, πλούσιου Εβραίου υφασματοβιομηχάνου και της Ίντα Μπρετάουερ, κόρη εβραϊκής οικογένειας τραπεζιτών. Γεννήθηκε στη Βιέννη το 1881 και ξεκίνησε την καριέρα του ως δημοσιογράφος και βιογράφος. Στις δεκαετίες 1920 και 1930 ήταν από τους δημοφιλέστερους συγγραφείς στον κόσμο.

Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Η εβραϊκή θρησκεία ελάχιστα επηρέασε την οικογενειακή ζωή και τη μόρφωσή του. «Η μητέρα και ο πατέρας μου ήταν εβραϊκής καταγωγής μόνο στα χαρτιά» δήλωσε σε μια συνέντευξη. Ωστόσο, ο ίδιος δεν αποκήρυξε την εβραϊκή πίστη του και έγραψε επανειλημμένως άρθρα σχετικά με την εβραϊκή ζωή ενώ επειδή ήταν Εβραίος κυνηγήθηκε μετά την άνοδο του Χίλτερ. Ηταν στενός φίλος του Φρόιντ και διατηρούσαν αλληλογραφία.

Το 1934, μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, κατέφυγε στην Αυστρία και κατόπιν στην Αγγλία. Στη συνέχεια έζησε στην Αγγλία (στο Λονδίνο και από το 1939 στο Μπαθ), και στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1940. Το 1941 πήγε στη Βραζιλία, στην ορεινή πόλη Πετρόπολις, 68 χλμ βόρεια του Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου στις 23 Φεβρουαρίου 1942 ο ίδιος και η δεύτερη σύζυγός του, Lotte, αυτοκτόνησαν απελπισμένοι για το μέλλον της Ευρώπης και του πολιτισμού της, εξαιτίας του Χίλτερ και του λαϊκισμού που θέριζε την Γηραιά Ηπειρο.

Οι τελευταίες ημέρες του Στέφαν Τσβάιχ
Τον Αύγουστο του 1941 ο μακροχρονίως αυτοεξόριστος - λόγω της φονικής επέλασης του ναζισμού - Στέφαν Τσβάιχ εγκατέλειψε το ενοικιασμένο σπίτι του στη Νέα Υόρκη, όπου ολοκλήρωσε τη διάσημη πλέον αυτοβιογραφία του «Ο κόσμος του χθες», και ταξίδεψε για τελευταία φορά στη Βραζιλία.

Υστερα από λίγες εβδομάδες στο Ρίο ντε Τζανέιρο εγκαθίσταται «σε ένα μικρό σπιτάκι με τρία κουκλίστικα δωμάτια», σε έναν τόπο όπου «το τοπίο είναι αυστριακό, μεταφρασμένο στη γλώσσα των Τροπικών», σε ένα μικρό χωριουδάκι ονόματι Πετρόπολις. «Δεν είμαι καλά. Στην Αμερική, ουσιαστικά χωρίς συγκεκριμένο λόγο, μάλλον εξαιτίας μιας πληθώρας λόγων, κατέρρευσα ψυχικά» έγραφε τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς σε μια εξομολογητική επιστολή του προς τον Φραντς και τη πρώην γυναίκα του Αλμα Βέρφελ.

«Εγώ και ο εαυτός μου γίναμε δύο διαφορετικά πράγματα μέσα σε όλους τους παραλογισμούς που μας φορτώνει η εποχή μας» και «αποκομμένος από όλα όσα ήταν για μένα πατρίδα (από την Ευρώπη και ιδιαίτερα τη Γαλλία, την Ιταλία, τον λατινικό κόσμο), ταξιδιώτης κατ' ανάγκην, με τις βαλίτσες του, χωρίς τα βιβλία του, με τα χαρτιά του σκόρπια να κουβαλιούνται πότε εδώ και πότε εκεί. Και με ένα μίσος απερίγραπτο, όχι μόνο για τον ίδιο τον πόλεμο αυτόν καθεαυτόν, αλλά και για την τρέλα τόσων χρόνων που οδήγησε στον πόλεμο. Ολα αυτά με πίεσαν, με συνέθλιψαν».

Στις 22 Φεβρουαρίου του 1942, έχοντας παραδώσει στον εκδότη του το ύστατο έργο του, τη «Σκακιστική νουβέλα» όπου αποτυπώνονται η βαρβαρότητα και το έρεβος του ολοκληρωτισμού, αυτοκτονεί μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του Λότε Αλτμαν.
«Χαιρετώ όλους μου τους φίλους. Εύχομαι να δουν και πάλι τις αυγές που θα ξημερώσουν μετά τη μακριά νύχτα! Εγώ, που ήμουν πάντα μου ανυπόμονος, προπορεύομαι» έγραφε το σημείωμα που άφησε πίσω του ο συγγραφέας και εντόπισαν ύστερα οι βραζιλιανικές Αρχές στο ταπεινό του μπανγκαλόου.

Η αυτοκτονία του προκάλεσε αίσθηση παγκόσμια, αφού ο Τσβάιχ ήταν ο πλέον πολυμεταφρασμένος και πολυδιαβασμένος συγγραφέας του Μεσοπολέμου. Αυτή η πράξη που συγκλόνισε καλλιτεχνικούς και πνευματικούς κύκλους, θεωρήθηκε από πολλούς ακατανόητη. Ο Τόμας Μαν μάλιστα εκφράστηκε αποδοκιμαστικά για την αυτοκτονία του, την οποία θεώρησε έναν ιδιάζοντα εγωισμό μάλλον, μια εύκολη φυγομαχία.