Μνήμες από την ομαδική εκτέλεση στο Μπλόκο της Κοκκινιάς στη documenta 14 [εικόνες]

Η εικαστικός Μαίρη Ζυγούρη, με τη βοήθεια ομάδας μαθητών, παρουσίασε την περφόρμανς «Κοκκινιά 1979 - Κοκκινιά 2017» συμμετέχοντας στη σειρά εκδηλώσεων της Documenta 14 στη Μάντρα του Μπλόκου Κοκκινιάς.

Με βάση την εμβληματική περφόρμανς με τίτλο «Κοκκινιά» που έκανε στη Νίκαια η Μαρία Καραβέλα (1938-2012) και την απαγορευμένη της ταινία «Αντίσταση», η εικαστικός Μαίρη Ζυγούρη στήνει ένα μακροπρόθεσμο εγχείρημα σε συνεργασία με την τοπική κοινότητα που καταπιάνεται με την ατμόσφαιρα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στην Ελλάδα.

H ίδια επιλέγει να γράψει την Ιστορία του παρόντος, ξαναπλησιάζοντας την περιοχή με τους δικούς της όρους και εντοπίζοντας το νόημα ενός καλλιτεχνικού έργου πάλι στην ενεργή παρουσία της κοινότητας της Νίκαιας.
Η Μαίρη Ζυγούρη παρουσίασε την περασμένη Κυριακή τα αποτελέσματα της δουλειάς της σε αυτή την περφόρμανς η οποία συνοδεύεται από προβολή ταινίας καθόλη τη διάρκεια της documenta 14.

Η καλλιτέχνης διοργάνωσε το εργαστήριο περφόρμανς «Μέθοδοι επιτέλεσης/Η performance και η δουλειά της Μαρίας Καραβέλα» με τη συμμετοχή μαθητών από λύκεια της Νίκαιας. Το εργαστήριο φιλοξενήθηκε στο 14ο Δημοτικό Νίκαιας ως ένα ακόμα μάθημα που λάμβανε χώρα μετά το σχολικό ωράριο.

Δουλεύοντας με μια μέθοδο την οποία ονομάζει «παιδαγωγική του έργου ανοιχτής έκβασης», η Μαίρη Ζυγούρη σκηνοθετεί ένα συμμετοχικό έργο που επαναπροσδιορίζει την έννοια του συλλογικού και παράγει εκείνη την κοινωνική γνώση που μόνο η σύγχρονη τέχνη μπορεί να προσφέρει μέσα από τη δυναμική της.

Φτιάχνει εν μέσω της Κοκκινιάς του σήμερα μια πηγή ελεγχόμενης έντασης, για να αναδυθούν οι προσωπικές και συλλογικές μνήμες, πάνω από όλα όμως για να περικυκλώσει τη συνθήκη που καίει το σήμερα, την Κοκκινιά του 2017, και ευρύτερα την κοινωνική πραγματικότητα που βιώνουμε αυτή τη στιγμή.

Ιούνιος του 1979
Στις 27 Ιουνίου 1979, στην πλατεία Αγίου Νικολάου, η εικαστικός Μαρία Καραβέλα ξεδίπλωσε μια πολύμορφη συμμετοχική δράση με τη σύμπραξη των κατοίκων της περιοχής.

Προσφεύγοντας στο Δήμο Νίκαιας ύστερα από την απαγόρευση παρουσίασης του έργου της σε διάφορους άλλους Δήμους, η καλλιτέχνις αφηγήθηκε το κεφάλαιο της Εθνικής Αντίστασης σε πέντε πράξεις, φτάνοντας στην κορύφωση με το Μπλόκο της Κοκκινιάς και πρωταγωνιστές τις μητέρες των εκτελεσμένων νέων του 1944.

Η ιδιότυπη αυτή τελετουργία, με στοιχεία από πειραματικό θέατρο και ηλεκτρονικούς ήχους, πλαισιώθηκε από την προβολή του απαγορευμένου φιλμ της καλλιτέχνιδας «Αντίσταση», στο οποίο αγωνιστές εξιστορούσαν τις εμπειρίες τους από τον Εμφύλιο Πόλεμο και τη μετέπειτα εξορία τους.
Παρά τις απειλές απαγόρευσης από την αστυνομία, ένα αναπάντεχα μεγάλο πλήθος από άντρες, γυναίκες και παιδιά συνέρρευσε στην πλατεία.

Μπλόκο, ιστορία
Το πρωινό της 17ης Ιουνίου 1944, οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής αποκλείουν την ευρύτερη περιοχή της Νίκαιας και συγκεντρώνουν άντρες μεταξύ 14-60 ετών στην Πλατεία της Οσίας Ξένης.

Λίγες ώρες αργότερα και με τις υποδείξεις Ελλήνων δοσίλογων, εκτελούν ομαδικά μέρος των συγκεντρωμένων ως αντίποινα στην ενεργή στήριξη και συμμετοχή της κοινότητας στην Αντίσταση, ενώ οι υπόλοιποι στέλνονται με τρένα σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
Το σημείο της εκτέλεσης τότε ήταν το παλαιό ταπητουργείο της αγγλικής εταιρείας Oriental Carpet, το σημερινό Μνημείο Μάντρα Μπλόκου Κοκκινιάς.

Ένα αρχείο θανάτου δημιουργείται εδώ, με τον ακριβή αριθμό των νεκρών να παραμένει απροσδιόριστος μέχρι και σήμερα.

Περφόρμανς για την κρίση στον σύγχρονο πολιτισμό

Οι δημόσιες δράσεις της Μαίρης Ζυγούρη και οι περφόρμανς της επί σκηνής αποτελούν στοχασμούς για τα συστήματα εξουσίας, την παρακολούθηση, τη λογοκρισία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και ζώων.
Το συλλογικό σώμα που αποτελείται από την καλλιτέχνιδα και το κοινό της/συμμετέχοντες είναι οι κύριοι πρωταγωνιστές σε ένα κοινωνικό τελετουργικό μεταξύ διαμαρτυρίας, πορείας και ομαδικού παιχνιδιού.
Τα βίντεο αποτελούν ποιητικά συνοδευτικά στις περφόρμανς.

Οι πιο πρόσφατες περφόρμανς και εκθέσεις της Ζυγούρη περιλαμβάνουν: Τρίτη Venice International Performance Art Week ( 10-17 Δεκεμβρίου 2016)· «Ottomans & Europeans», IKSV, (Κωνσταντινούπολη, 5 – 27 Μαρτίου 2016)· «Art, Struggle, and the City:, ROAMING ASSEMBLY #7», Dutch Art Institute, Άρνεμ (Ολλανδία, 18 Σεπτεμβρίου 2016)· «A trilogy», Galleria Alberto Peola (Τορίνο, 5 Φεβρουαρίου – 25 Μαρτίου 2016)· «Ομόνοια», 6η Μπιενάλε Αθηνών, Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης (Αθήνα, 23 Απριλίου 2016)· Carnaval/Visual Art, Museo Pino Pascali (Μπάρι, 3 Ιουλίου 2015). «Αφροδίτη των κουρελιών σε μετάβαση», περφόρμανς, με τον Michelangelo Pistoletto, Αισχύλεια (Ελευσίνα, 30 Αυγούστου – 5 Οκτωβρίου 2014)· «Laborintus», Gallery Dino Morra Arte Contemporanea (Νάπολη, 21 Δεκεμβρίου2013)· «Archive Rights 1», OPERA APERTA- Μαρία Καραβέλα, Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, Αθήνα, 2012. Βραβεύτηκε από το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης (ΑICA) το 2012.

Η Μαίρη Ζυγούρη είναι performance artist η οποία ζει και εργάζεται μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας.
Η προβολή θα πραγματοποιείται καθ όλη τη διάρκεια της documenta.