Μπορεί μια λευκή να ζωγραφίσει το λιντσάρισμα ενός μαύρου αγοριού; Σάλος στη Νέα Υόρκη [εικόνες]

Μια λευκή καλλιτέχνις έχει το δικαίωμα να αναπαραστήσει το πτώμα ενός μαύρου άνδρα; Αυτό το ερώτημα προκαλεί σάλο στην καλλιτεχνική κοινότητα μετά τα εγκαίνια της έκθεσης του Whitney Museum, στη Νέα Υόρκη.

Το μήλον της Έριδος είναι ο πίνακας που ζωγράφισε η Dana Schutz, με τίτλο «Open Casket», τον οποίο εμπνεύστηκε από μια φωτογραφία του πτώματος -με κατεστραμμένο πρόσωπο- του Emmett Till, ενός ανήλικου αγοριού 14 ετών που βασανίστηκε και δολοφονήθηκε το 1955 από φανατικούς λευκούς στο Μισισιπή. Μια φωτογραφία που έγινε από τότε φάρος των δικαιωμάτων των πολιτών.

Ο πίνακας Open Casket - Ανοιχτό φέρετρο:

Η κοινότητα των μαύρων εκτιμά ότι δεν έχει κανείς δικαίωμα, χωρίς άδεια, να αγγίξει τα είδωλα. Την ημέρα των εγκαινίων, στις 17 Μαρτίου 2017, ο καλλιτέχνης Parker Bright από την Νέα Υόρκη μπήκε μπροστά στον πίνακα για να εμποδίσει να τον βλέπουν. Το επιχείρημά του ήταν ότι οι λευκοί δεν έχουν δικαίωμα να επαναφέρουν εικόνες ρατσιστικής βίας. Η συνάδελφός του Hannah Black ανέβασε τους τόνους σε μια ανοιχτή επιστολή της στο Facebook, την οποία υπέγραψαν είκοσι περίπου καλλιτέχνες, και κάλεσε να αποσυρθεί ή να καταστραφεί ο πίνακας.

«Είναι απαράδεκτο ένας λευκός να μεταμορφώνει την πίκρα των μαύρων και να την κάνει θέαμα», γράφει και προσθέτει: «Η ελευθερία του λόγου των λευκών, η δημιουργική ελευθερία των λευκών εμπνέεται από τα προβλήματα των άλλων. Αυτό δεν είναι ένα φυσικό δικαίωμα».

Αλλά κανείς δεν ασχολήθηκε με τον πίνακα του Henry Taylor, που εκτίθεται στην ίδια έκθεση και αναπαριστά τη δολοφονία του Philando Castile, που έγινε το 2016 από έναν αστυνομικό της Μινεσότα. Γιατί αυτός ο πίνακας γίνεται ανεκτός και όχι ο πίνακας «Open Casket» της Dana Schutz; Γιατί ο πρώτος είναι Αφροαμερικανός και μπορεί να ταυτιστεί με τον Philando Castile, απαντά ο Parker Bright. Αντίθετα, όπως αναφέρει, μια λευκή, η οποία αγνοεί εντελώς τη βία που υφίστανται οι μαύροι, δεν έχει το δικαίωμα να εκφραστεί στο όνομά τους.

Αντιδρώντας σε αυτή την πολεμική, η Dana Schutz παραδέχτηκε ότι «δεν ξέρει τι σημαίνει να είσαι μαύρος στην Αμερική». Αλλά, όπως έγραψε σε μια ανακοίνωση, «ξέρω τι σημαίνει να είσαι μητέρα. Ο Emmett ήταν το μοναχοπαίδι της Mamie Till. Και μόνο η ιδέα ότι αυτό μπορεί να συμβεί στο παιδί σας είναι τρομακτική. Η οδύνη του είναι δική σας οδύνη».

Η ζωγράφος ρωτήθηκε από το εξειδικευμένο σάιτ Hyperallergic και απάντησε ότι καταλαβαίνει τον θυμό όσων την επικρίνουν, αλλά, πρόσθεσε, είναι αντίθετη σε κάθε λογοκρισία ή καταστροφή του πίνακα.

Το μπούλινγκ που υπέστη η Dana Schutz στα social media έκανε τον Κουβανό καλλιτέχνη Coco Fusco να αντιδράσει. Σε ένα άρθρο του που δημοσιεύτηκε στις 27 Μαρτίου στο σάιτ Hyperallergic προειδοποιούσε εναντίον κάθε δογματισμού, μαύρου και λευκού: «Η Hannah Black και οι συνάδελφοί τους παίρνουν το λάθος μέρος της Ιστορίας, δίπλα στους φαλαγγίτες που καίνε βιβλία, τα αυταρχικά καθεστώτα που λογοκρίνουν και φυλακίζουν τους καλλιτέχνες, τους φονταμενταλιστές της θρησκείας που απαγορεύουν τα έργα στο όνομα του Θεού».

Στις 23 Μαρτίου το ζήτημα πήρε μια νέα τροπή. Το μουσείο ανακοίνωσε ότι ορισμένα έργα, μεταξύ των οποίων ο πίνακας της Dana Schutz, θα αποσύρονταν από την έκθεση για «τεχνικούς λόγους».

Ποια είναι η υπόθεση της δολοφονίας του Emmet Till

Ο Emmett Louis «Bobo» Till γεννήθηκε το 1941 στο Σικάγο. Η δολοφονία του υπήρξε ένα από τα βασικά γεγονότα που προκάλεσαν τη δημιουργία του κινήματος των δικαιωμάτων των πολιτών.

Οι βασικοί ύποπτοι της δολοφονίας, ο Roy Bryant και ο αδελφός του J.W. Milam, αθωώθηκαν. Ομολόγησαν πολύ αργότερα ότι ήταν ένοχοι για τη δολοφονία του αγοριού.

Το 1955, ο Emmet εστάλη από τη διαζευγμένη μητέρα του να περάσει τις καλοκαιρινές διακοπές στη γιαγιά του στο Μισισιπή. Πριν το ταξίδι του στο δέλτα του ποταμού, η μητέρα τού Emmet τον προειδοποίησε να προσέχει τους τρόπους του με τους λευκούς και ότι δεν έπρεπε να τους ενοχλεί. Η μητέρα τού Emmet ήξερε ότι οι σχέσεις λευκών και μαύρων ήταν πολύ διαφορετικές στο Σικάγο και στο Μισισιπή, όπου ήδη πάνω από 500 Αφροαμερικανοί είχαν λιντσαριστεί από το 1882. Το ρατσιστικό μίσος είχε αναβιώσει από το 1954, μετά την απόφαση της Γερουσίας να θέσει τέλος στον διαχωρισμό στα σχολεία.

Ο Emmet έφτασε στις διακοπές του τον Αύγουστο και με κάποιους εφήβους φίλους του πήγε να αγοράσει αναψυκτικά. Οι φίλοι του ήταν παιδιά αγροτών που μάζευαν βαμβάκι όλη την ημέρα. Το μαγαζί ανήκε στους Roy και Carolyn Bryant, ένα ζευγάρι λευκών.

Οσο βρισκόταν μέσα στο μαγαζί, ο Emmett γλυκοκοίταζε την Carolyn Bryant, ή είχε προσπαθήσει να τη φλερτάρει, ή ακόμη και να της πιάσει το χέρι. Ο σύζυγός της έγινε έξαλλος όταν το έμαθε, μερικές ημέρες αργότερα, γυρνώντας από ταξίδι.

Πίστεψε ότι κάτι συνέβη ανάμεσα στον Emmet και την Carolyn Bryant. Αργότερα, εκείνη είχε δηλώσει ότι το παιδί την είχε πιάσει από τη μέση και της ζήτησε ραντεβού. Της είπε μάλιστα «μη με φοβάσαι, αγάπη, έχω ξαναπάει με λευκές γυναίκες» και της είπε λόγια που δεν επαναλαμβάνονται. Ο Emmet ήταν λίγο ψευδός και ορισμένοι εκτιμούν ότι η Carolyn Bryant δεν είχε καταλάβει τι της είπε.

Τα άλλα αγόρια που ήταν μαζί του ισχυρίστηκαν ότι κάποιοι ανάγκασαν τον Emmet να βγει από το κατάστημα για να τον δείρουν. Τότε, η Carolyn Bryant είπε ότι φοβήθηκε και έτρεξε στο αυτοκίνητό της να πάρει ένα πιστόλι. Οι έφηβοι το έβαλαν στα πόδια.

Ωσπου να γυρίσει ο 29χρονος Roy Bryant από το ταξίδι του, τρεις ημέρες αργότερα, όλη η επαρχία ήξερε το συμβάν. Τότε, ο Bryant και ο ετεροθαλής αδελφός του J.W. Milam (40 ετών) συμφώνησαν να συναντηθούν την Κυριακή, στις 2 τα ξημερώματα, για «να δώσουν ένα μάθημα στο αγόρι».

Στις 28 Αυγούστου, τα ξημερώματα, ο Roy Bryant και ο J.W. Milam, απήγαγαν το αγόρι από το σπίτι του θείου του, το οδήγησαν σε μια αποθήκη, σε μια διπλανή πόλη και το έδειραν ώσπου έγινε αγνώριστο: του έβγαλαν τα μάτια, το χτύπησαν άγρια, το πυροβόλησαν πολλές φορές και του πέρασαν στο λαιμό μια μηχανή συλλογής βαμβακιού με σύρμα. Ενόσω ζούσε ακόμη, τον πέταξαν στον ποταμό Tallahatchie.

Τα δύο αδέλφια ομολόγησαν ότι ανακάλυψαν αργότερα πως ο Emmet δεν ήταν αυτός που «κόλλησε» στην κυρία Bryant και ορκίστηκαν στον σερίφη ότι δεν τον είχαν πειράξει. Το 1956, μετά την αθώωσή τους, ομολόγησαν ότι ήταν οι δολοφόνοι, γιατί ήταν σίγουροι ότι θα αθωωθούν εκ νέου, αφού, σύμφωνα με το Double Jeopardy Act, «κανείς δεν μπορεί να δικαστεί δύο φορές για το ίδιο αδίκημα».

Ο νεκροθάφτης της περιοχής εργάστηκε όλη τη νύχτα για να «περιποιηθεί» το πτώμα του Emmet πριν το δει η μητέρα του και τον μεταφέρουν στο Σικάγο. Η μητέρα άνοιξε επίτηδες το φέρετρο του γιου της, ώστε να δουν όλοι πώς τον είχαν παραμορφώσει. Οι φωτογραφίες έκαναν τον γύρο των ΗΠΑ, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις. Λέγεται ότι 50.000 άτομα είδαν τη σορό πριν ο Emmet ταφεί στο Ιλινόις.