Η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων για επενδύσεις σε συνεργασία με εγχώριες επιχειρήσεις είναι μείζονος σημασίας για τη στήριξη της ανάπτυξης.
Καθυστερήσεις, αναβλητικότητα και απροθυμία υλοποίησης των ιδιωτικοποιήσεων που έχουν ήδη εγκριθεί και δρομολογηθεί λειτουργούν ως σοβαρά αντικίνητρα προσέλκυσης παραγωγικών επενδύσεων προειδοποιεί η Τράπεζα της Ελλάδας.
Στην ετήσια έκθεση για την ελληνική οικονομία το 2016 επισημαίνεται ότι με δεδομένο ότι οι επενδύσεις σήμερα ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι ιδιαίτερα χαμηλές και απέχουν πολύ από το αντίστοιχο ποσοστό που υπήρχε προ κρίσης και καθώς η χαμηλή εγχώρια αποταμίευση δεν επαρκεί για να χρηματοδοτήσει ένα ικανοποιητικό επίπεδο επενδύσεων, επείγει η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων.
Εκτός του τουρισμού, υπάρχουν πολλοί κλάδοι της οικονομίας με αξιόλογα αποθέματα αναπτυξιακού δυναμικού, εξαγωγικό προσανατολισμό και υψηλής ποιότητας ανθρώπινο κεφάλαιο. Για την προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων απαιτούνται:
- η θέσπιση ενός σταθερού, σύγχρονου και ευνοϊκού φορολογικού συστήματος,
- η μείωση του μη μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων,
- η ενθάρρυνση της καινοτομίας και των εξαγωγών και
- η δημιουργία ενός προβλέψιμου οικονομικού περιβάλλοντος φιλικού προς την επιχειρηματικότητα.
Λόγοι υστέρησης της Ελλάδος στην προσέλκυση ΞΑΕ
Τα τελευταία χρόνια το ξένο επενδυτικό ενδιαφέρον παραμένει αποσπασματικό και περιορισμένο,παρά τις προσπάθειες της πολιτείας και των παραγόντων της αγοράς για αντιστροφή της διαχρονικής τάσης των χαμηλών ΞΑΕ στην Ελλάδα.
Μεταξύ των συγκυριακών παραγόντων, συχνή αναφορά γίνεται από τους ξένους επενδυτές στην οικονομική αβεβαιότητα και το έλλειμμα εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, καθώς και στην ανάγκη εδραίωσης πολιτικής σταθερότητας και γεωπολιτικής ασφάλειας.
Μεταξύ των πιο μακροχρόνιων διαρθρωτικών παραγόντων, σημαντικά αντικίνητρα για την πραγματοποίηση ΞΑΕ αποτελούν η γραφειοκρατία, η ασάφεια και η αστάθεια του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου, το μη προβλέψιμο φορολογικό σύστημα, καθώς και η ελλιπής προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στη δικαστική επίλυσητων διαφορών.
Επιπρόσθετα, δυσλειτουργίες και ακαμψίες στις αγορές εργασίας και προϊόντων αλλά και ανεπάρκεια υλικών και τεχνολογικών υποδομών έχουν καταστήσει την Ελλάδα λιγότερο ελκυστικό προορισμό για ΞΑΕ σε σύγκριση με γειτονικές ή άλλες συγκρίσιμες χώρες της ζώνης του ευρώ.
Οι εισροές ΞΑΕ την περίοδο πριν από την κρίση (2001-2008) αφορούσαν στην πλειονότητά τους εξαγορές ελληνικών επιχειρήσεων, εκ των οποίων αρκετές ήταν πρώην δημόσιες επιχειρήσεις. Ένα μικρό ποσοστό αφορούσε πιο παραγωγικές επενδύσεις, όπως τη δημιουργία νέων ή την επέκταση υφιστάμενων επιχειρήσεων. Αντίθετα, κατά την περίοδο 2009-2012, στη διάρκεια της κρίσης, καταγράφηκε έντονη αύξηση των εισροών ΞΑΕ για ίδρυση εταιρίας ή αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και επιβράδυνση των επενδύσεων για εξαγορές και συγχωνεύσεις.
Την τελευταία τετραετία (2013-2016) τόσο οι μετοχικές ΞΑΕ όσο και αυτές με τη μορφή εξαγορών και συγχωνεύσεων παρέμειναν υποτονικές, εξέλιξη που μερικώς συνδέεται με την αυξημένη πολιτικοοικονομική αβεβαιότητα και τις καθυστερήσεις στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Το ποσοστό απόδοσης των ΞΑΕ στην Ελλάδα παραμένει αρνητικό, μολονότι η καταγραφή μικρότερων ζημιών στους ισολογισμούς των εταιριών που είναι αποδέκτες ΞΑΕ αποτελεί θετική εξέλιξη.
Προς αυτή την κατεύθυνση εκτιμάται ότι θα συντελέσουν τα εξής:
- Η επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων και η καλύτερη αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας
- Η ολοκληρωμένη υλοποίηση μιας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής
- Η άμεση αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων
- Η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και της αδιαφάνειας και ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης
- Η δημιουργία ενός ορθολογικού και σταθερού φορολογικού πλαισίου
- Η εύρυθμη λειτουργία του δικαστικού συστήματος
- Η ενίσχυση του ανταγωνισμού
- Η βελτίωση των «διευκολυντών» της επενδυτικής δραστηριότητας
- Η διατήρηση υψηλού επιπέδου ανθρώπινου κεφαλαίου και η αναβάθμιση των διοικητικών ικανοτήτων των στελεχών