Ο Nίκος Κούνδουρος μέσα από τα μάτια του: Τίποτα δεν με φοβίζει, είμαι ό,τι έχω ξεχάσει [εικόνες & βίντεο]

Παθιασμένος με τη δουλειά και τη ζωή. Ρουφούσε την στιγμή και την κατέθετε σε υπερθετικό βαθμό μέσα στις ταινίες του.

«Μ' αρέσουν τα βαμμένα πρόσωπα των ηθοποιών, τα κορμιά τους, οι φωνές τους και οι σιωπές τους. Μ' αρέσει η διάλυση της ζωής και η ανασύνθεσή της μέσα από τους φακούς της μηχανής και το μάτι του σκηνοθέτη», έλεγε για τη δουλειά του. Παρακαταθήκη, πολυβραβευμένη για τις επόμενες γενιές θεατών και κινηματογραφιστών.

Από τις εκδόσεις Άγρα κυκλοφορεί το βιβλίο «Μνήμη απειθάρχητη» κείμενα σε μορφή ημερολογίου του Νίκου Κούνδουρου, που ξεφυλλίζοντας το, διατρέχεις τη σύγχρονη ιστορία με πρωταγωνιστή τον ίδιο.

Ο Μάης του '68. «Από την παρισινή επανάσταση του Μάη ξεχωρίζω μια εικόνα μέσα σε πολλές άλλες. Οι φοιτητές είχαν καταλάβει την όπερα και ντυμένοι με τα κοστούμια της Αίντα είχαν βγει στα πάνω σκαλιά και χορεύανε, τραγούδαγαν, κοροϊδεύανε.

Εγώ έχω στο νου μου μια άλλη εικόνα. Τον Σαρτρ ανεβασμένο στην καρότσα ενός φορτηγού να μιλάει στο μαζεμένο τριγύρω του κόσμο. Δεν άκουγα τι έλεγε, έβλεπα τη φιγούρα του μόνο, έτσι που ήταν αδύνατος και μικροκαμωμένος, να χειρονομεί και να λέει, να λέει… Αυτός ήξερε, εγώ δεν ήξερα. Η εικόνα όμως εικόνα. Λίγο καιρό αργότερα στο πάνω πάτωμα του σπιτιού που έμενα ήρθε ένας νέος φοιτητής. Σε δυο τρεις εβδομάδες ήρθε η μάνα του. Ήταν η Σιμόν ντε Μπωβουάρ».

Η ζωή του θυελλώδης. «Τρία χρόνια πέρασα στο Μακρονήσι. Ο Εμφύλιος χώρισε την πατρίδα και τους Έλληνες σε καλούς και κακούς. Η Δεξιά στην εξουσία, κι εγώ, από τους κακούς πια στο Μακρονήσι».

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου. «Στην Ελλάδα, τη μικρή και την έντιμη, το Πολυτεχνείο άγιασε τα εφτά χρόνια σιωπής. Η 17 Νοέμβρη εντάχθηκε στο πλούσιο εθνικό μας μαρτυρολόγιο. Άλλες πληγές κλείσανε και άλλες μείνανε ανοιχτές. Η κοινωνία της ψεύτικη αφθονίας μπαινοβγαίνει στον μικρό και στον μεγάλο «Βασιλόπουλο» του Ψυχικού, στους «Μαρινόπουλους» και στου «Σκλαβενίτη» και παίρνει δυναμικά μέρος στη ζωογόνα ανακύκλωση της παραγωγής και της κατανάλωσης».

«Οι φίλοι υπήρξαν στη ζωή μου ό,τι πολυτιμότερο γνώρισα. Ούτε γυναίκες, ούτε γονείς, έζησα ανάμεσα σε φίλους και είμαι ευγνώμων».

Χειμαρρώδης, μαγνήτιζε το κοινό του. Εδώ σε μία πρόσφατη ομιλία του σε σπουδαστές της Σχολής Σταυράκου.

«Τίποτα δεν με φοβίζει»

«Είμαι ό,τι έχω ξεχάσει» γράφει στο βιβλίο του «Μνήμη Απειθάρχητη».
«Άραγε ό,τι ήταν να γίνει έγινε; Τα πολλά έχουν κιόλας γίνει και τα λίγα με περιμένουν. Μέσα σε μια μνήμη απειθάρχητη, πώς αλλιώς δηλαδή να είναι οι μνήμες; Έχουν φωλιάσει χρόνια τώρα καμώματα που ο χρόνος επιμένει να τα κρατάει στην άκρη του μυαλού.

Θυμάμαι μικρές ιστορίες, τόσο μικρές που τώρα μου φαίνονται σαν παιχνίδια που τα σπρώχνω στην άκρη, γιατί άλλα παιχνίδια πιο σοβαρά ζητάνε χώρο για να επιζήσουν».

Μνήμες και αφηγήσεις

Με αυτό το βιβλίο-ημερολόγιο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αγρα και τίτλο «Μνήμη Απειθάρχητη» ο Νίκος Κούνδουρος ουσιαστικά αυτοσυστήνεται. Καταθέτει τις μνήμες του από την Κατοχή, τα Δεκεμβριανά, την τρίχρονη περιπέτεια στη Μακρόνησο, τη φιλία του με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Ελύτη, τον Μίκη Θεοδωράκη κι άλλες προσωπικότητες με τις οποίες συνδέθηκε στη ζωή του.
Μιλά για καθεμιά από τις ταινίες που γύρισε, τον «Δράκο», τη «Μαγική πόλη», τους «Παράνομους», τις «Μικρές Αφροδίτες», το «Μπορντέλο», τον «Μπάυρον» και τις άλλες.
Επίσης, καταθέτει σε μία ζωηρή αφήγηση τα χρόνια της εξορίας στο Παρίσι και τις περιπλανήσεις του στην Ευρώπη στα χρόνια της δικτατορίας, για τα αγαπημένα πρόσωπα της οικογένειάς του, τη μάνα του και τ’ αδέλφια του και για τον γενέθλιο τόπο, τον Άγιο Νικόλαο στο Λασίθι της Κρήτης.

Γράφει, «Είμαι άραγε σε κάποιο άγνωστο σημείο η στο τέλος του ταξιδιού;
Δεν μπορώ να φτιάξω πια δικές μου ιστορίες και καταφεύγω στα εύκολα. Στο παρελθόν, στην τυμβωρυχία, στο ξέθαμα παλιών τάφων, γοητευμένος από το προσδοκώμενο ξάφνιασμα.

Τίποτα δεν με φοβίζει. Η μνήμη, τρυφερή και οικεία, κάνει να σμίξουν όλα σε μια γιορτή, απρόσιτη στους άλλους, στημένη μόνο για μένα.
Μετρώ την ιστορία του τόπου μου και αφήνω στη μέση μια αφήγηση, και πιάνω μια άλλη που θα την αφήσω κι αυτή στη μέση, σαν τα ριζίτικα τραγούδια της Κρήτης – οι τραγουδιστάδες δεν λένε ποτέ τον τελευταίο στίχο γιατί ό,τι τελειώνει έχει πεθάνει».

«Ήμουνα περήφανος γιατί ήταν και η γενιά μου περήφανη» τονίζει στο ντοκιμαντέρ-αφιερωμα, σε αυτόν και το έργο του, «Ταξίδι στον Πολιτισμό».

Κάθε ταινία και μία καταγγελία όπως και η τελευταία του που βγήκε στις αίθουσες το 2012.

«Ο πολιτικός κινηματογράφος είναι γέννημα της πολιτικής πίεσης που πάει να γίνει ασφυξία. Γεννήθηκε από την ανάγκη και δεν κατευθύνεται από κανένα πολιτικό κόμμα» ,έλεγε.

Μέσα από την τελευταία του ταινία «Ένα πλοίο για την Παλαιστίνη» ο Νίκος Κούνδουρος συμπαραστέκεται στον άοπλο όπως έλεγε λαό της Παλαιστίνης, καταγγέλλοντας την αδιαφορία των Ευρωπαίων. Μία Ευρώπη που στέκεται απαθής και παρακολουθεί το δράμα ανθρώπων, κάπου μακρυά.

Πλήρης, χορτασμένος. «Είμαι άραγε σε κάποιο άγνωστο σημείο η στο τέλος του ταξιδιού;», αναρωτιόταν.