Την έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος για τη νομισματική πολιτική το 2016 παρουσίασε χθες, στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, ο Γιάννης Στουρνάρας.
Ο διοικητής της ΤτΕ τόνισε ότι η δεύτερη αξιολόγηση πρέπει να κλείσει τώρα, γιατί αργότερα οι συνθήκες θα είναι πολύ χειρότερες, ενώ χαρακτήρισε «απόλυτη καταστροφή» την επιστροφή στη δραχμή, όταν κλήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις βουλευτών της επιτροπής για το Grexit, αλλά και για την εκτίμηση του ΔΝΤ ότι ενδεχομένως απαιτηθούν πρόσθετα κεφάλαια 10 δισ. για την ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
«Να κλείσει τώρα η αξιολόγηση»
«Δεν υπάρχει ορθολογική επιλογή μεταξύ ολοκλήρωσης της αξιολόγησης τώρα ή αργότερα. Αργότερα οι συνθήκες θα είναι πολύ χειρότερες. Αργότερα ίσως θα είναι πολύ αργά. Σε ό,τι ακολουθεί, θα προσπαθήσω να εξηγήσω γιατί η δεύτερη αξιολόγηση πρέπει να ολοκληρωθεί τώρα», είπε ο Γ. Στουρνάρας, ενώ επεσήμανε ότι το 2016 υπήρξε πρόοδος με θετική επίδραση στη ρευστότητα και τόνισε ότι στην οικονομία «έχει διαμορφωθεί θετική δυναμική».
«Η πρόοδος στην εφαρμογή του προγράμματος το 2016 είχε θετική επίδραση στη ρευστότητα και στο κλίμα εμπιστοσύνης, και αντανακλάται στη θετική εξέλιξη του ΑΕΠ το γ’ τρίμηνο του έτους, τις θετικές δημοσιονομικές εξελίξεις, αλλά και τη βελτίωση των αποτελεσμάτων των τραπεζών. Το γεγονός αυτό ενισχύει τις προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας και την οριστική έξοδο από την κρίση. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο, αλλά και επιτακτικό, σε μία περίοδο εξωτερικών κλυδωνισμών και ενδεχόμενων κινδύνων», επεσήμανε ο Γ. Στουρνάρας.
Πρόσθεσε ότι «η θετική δυναμική που έχει διαμορφωθεί στην οικονομία πρέπει να διασφαλιστεί με την άμεση ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και να στηριχθεί στην υλοποίηση των στόχων του προγράμματος και στην επιτάχυνση του ρυθμού εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων και ιδιωτικοποιήσεων που έχουν συμφωνηθεί».
«Αυτό», συνέχισε ο Γ. Στουρνάρας, «θα διευκολύνει τη λήψη αποφάσεων για τα μέτρα που θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους και την ένταξη των ελληνικών κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Κάτι τέτοιο θα προλειάνει το έδαφος για την πλήρη επάνοδο του ελληνικού Δημοσίου και των ελληνικών επιχειρήσεων στις διεθνείς κεφαλαιαγορές».
Επίσης, ο κ. Στουρνάρας επεσήμανε ότι το καίριο ζήτημα σήμερα είναι να ολοκληρωθεί έγκαιρα η αξιολόγηση, χωρίς άλλες καθυστερήσεις και να εξειδικευθούν τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους μετά το 2018.
«Αυτή η προτροπή απευθύνεται τόσο προς την ελληνική κυβέρνηση, όσο και προς τους εταίρους της, προκειμένου να αρθούν όλα τα εμπόδια στη διαπραγμάτευση. Όλοι πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω, δεν νοείται, μετά τις τόσες προσπάθειες και την ήδη επιτευχθείσα προσαρμογή, αποτυχία», υπογράμμισε ο διοικητής της ΤτΕ.
Τι θα συμβεί αν δεν κλείσει η αξιολόγηση
«Ο σημαντικότερος και αμεσότερος κίνδυνος είναι η μη έγκαιρη κατάληξη των διαπραγματεύσεων για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του προγράμματος. Δεδομένων των εθνικών εκλογικών αναμετρήσεων σε μία σειρά από χώρες-μέλη της ευρωζώνης στο άμεσο μέλλον, ο χρήσιμος χρόνος που απομένει είναι πολύ μικρός. Υπενθυμίζεται ότι η δεύτερη αξιολόγηση έπρεπε, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, να είχε ολοκληρωθεί πέρυσι το Φεβρουάριο», δήλωσε ο κ. Στουρνάρας ενώ εξήγησε τις συνέπειες που θα έχει μία ενδεχόμενη καθυστέρηση «πέραν του τρέχοντος μηνός».
Αυτές είναι οι εξής:
- Θα τροφοδοτήσει ένα νέο κύκλο αβεβαιότητας
- Θα καταστήσει δυσχερέστερη την επίτευξη συμφωνίας
- Θα υποσκάψει την προβλεπόμενη ανάκαμψη της οικονομίας.
- Θα καταστήσει ενδεχομένως αναγκαία τη λήψη νέων μέτρων για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων με αποτέλεσμα να μειώσει περαιτέρω το ρυθμό ανάπτυξης.
- Ένα τέτοιο αρνητικό σπιράλ θα μπορούσε να επαναφέρει την οικονομία σε ύφεση και στην επανάληψη των αρνητικών εξελίξεων που έλαβαν χώρα το πρώτο εξάμηνο του 2015.
«Στο εσωτερικό εξακολουθούν να υφίστανται αρκετά εμπόδια που επιβαρύνουν το επιχειρηματικό κλίμα και δυσχεραίνουν την υλοποίηση επενδύσεων, πέραν της αβεβαιότητας που σχετίζεται με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης», είπε και εξήγησε αργότερα: «Ορισμένα από αυτά συνδέονται με τις γραφειοκρατικές διαδικασίες της κεντρικής διοίκησης, αλλά αφορούν και τα προσκόμματα που θέτουν διάφορα μικρά ή μεγάλα κατεστημένα συμφέροντα και παράγοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, καθυστερούν σημαντικές επενδύσεις. Αν δεν αντιμετωπιστούν αυτά τα εμπόδια στην πράξη που αποθαρρύνουν τις επενδύσεις, τότε οι προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας μπορεί να μην επιβεβαιωθούν, καθώς ένας από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης της οικονομίας τα επόμενα χρόνια είναι η προσδοκώμενη άνοδος των επενδύσεων».
«Λαμβάνοντας υπόψη ότι η δημοσιονομική προσαρμογή στηρίζεται ως επί το πλείστον σε μέτρα από την πλευρά των εσόδων, υπάρχει ο κίνδυνος η αυξημένη φορολόγηση να έχει μεγαλύτερες του αναμενομένου αρνητικές συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα. Συνεπώς, θα ήταν ευκταία η βελτίωση του μίγματος οικονομικής πολιτικής», σημείωσε, ενώ ενημέρωσε ότι λόγω της καθυστέρησης στο κλείσιμο της αξιολόγησης προκλήθηκε η διάχυτη αβεβαιότητα που επανέφερε την εκροή τραπεζικών καταθέσεων τις πρώτες εβδομάδες του 2017. «Καταγράφηκαν ανακαταθέσεις τραπεζογραμματίων στις τράπεζες αξιόλογου ύψους και σε ορισμένες περιπτώσεις επιστροφή κεφαλαίων από το εξωτερικό. Είναι απολύτως αναγκαίο η τάση αυτή να διατηρηθεί, κάτι το οποίο δυστυχώς δεν αποτυπώνεται στα στοιχεία των πρώτων εβδομάδων του 2017. Αυτό αποδίδεται κυρίως στην αύξηση της αβεβαιότητας που συνδέεται με την καθυστέρηση της ολοκλήρωσης της δεύτερης αξιολόγησης. Αποτελεί ευθύνη όλων μας να εργασθούμε για την ταχεία αποκατάσταση του κλίματος εμπιστοσύνης στην ευρύτερη καταθετική βάση ώστε να είναι εφικτή η άρση του συνόλου των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν τη σημασία διαμόρφωσης θετικού κλίματος στην οικονομία, καθώς η παράταση της αβεβαιότητας και η ενδεχόμενη υστέρηση στους κύριους μακροοικονομικούς δείκτες μπορούν να πλήξουν τα μεγέθη των τραπεζών και ιδιαίτερα τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας ενόψει των Stress Tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας το 2018», είπε συγκεκριμένα.
«Η επιστροφή στη δραχμή θα είναι απόλυτη καταστροφή»
«Κάνουν λάθος όσοι επαναφέρουν θέμα δραχμής και Grexit. Αυτό δεν προκύπτει από καμία οικονομική ανάλυση. Η βελτίωση ανταγωνιστικότητας έχει ήδη επιτευχθεί. Το να φύγεις από το ευρώ δεν είναι απλή υποτίμηση. Είναι αλλαγή νομίσματος. Θα είναι η απόλυτη καταστροφή. Έχουμε υποχρεώσεις σε ευρώ και όλοι θα ζητάνε ευρώ. Θα συλλαμβανόμαστε στα σύνορα και δεν θα μπορούμε να ταξιδέψουμε. Οσοι λένε αυτές τις ανοησίες υποστηρίζοντας ότι δεν θα συμβεί και τίποτα αν φύγουμε από το ευρώ ας ταξιδέψουν στην Βόρειο Κορέα να καταλάβουν τι θα συνέβαινε», είπε ο κ. Στουρνάρας προσθέτοντας ότι «η επιστροφή στην δραχμή είναι ένας ανόητος ισχυρισμός δεν σηκώνει σχολιασμό, αυτό θα σας απαντούσα στην καλύτερη των περιπτώσεων, στην χειρότερη σας αφήνω να το φανταστείτε».
Ναι στα προληπτικά μέτρα με ρήτρα ανατροπής τους
«Σε μια διαπραγμάτευση υπάρχουν πολλές παράμετροι και δίνεται το δικαίωμα στα μέλη για συμβιβασμό. Πάντα έτσι γίνεται. Σήμερα η κατάσταση είναι εύκολη για τους κυβερνώντες από ότι στο παρελθόν καθώς έχει επιτευχθεί το 90% των απαιτήσεων. Δεν δικαιολογείται αποτυχία», τόνισε ο κ. Στουρνάρας ενώ ταυτόχρονα σημείωσε ότι «Το κόστος να κλείσουμε είναι πολύ μικρό σε σχέση με το όφελος που θα έχουμε. Το κόστος θα είναι τεράστιο αν δεν κλείσουμε».
Αναφερόμενος στη στάση του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και τα σενάρια που τον συνδέουν με το Grexit ξεκαθάρισε ότι διαφωνεί μαζί του: «Διαφωνώ με τον κ. Σόιμπλε στο βαθμό που έχει μιλήσει για Grexit. Δεν το έχω ακούσει με τα αυτιά μου. Στο βαθμό που το έχει πει είναι λάθος από ένα φιλοευρωπαϊστή. Ακόμα και με την θεωρία παιγνίων δεν είναι σωστή τακτική γιατί κανείς δεν το θέλει. Δεν το δεχόμαστε γιατί έχουμε κάνει πρόοδο μέσα από μεγάλες θυσίες».
«Υφεσιακό το μείγμα της ασκούμενης πολιτικής
Σύμφωνα με τον διοικητή της ΤτΕ το «μείγμα» της ασκούμενης πολιτικής στηρίζεται στην υπερφορολόγηση και είναι υφεσιακό, ωστόσο όπως εξήγησε υπάρχει περιθώριο να μειωθεί το όριο του αφορολόγητου σε ορισμένες περιπτώσεις.
«Μπορεί να γίνει μείωση αφορολόγητου αρκεί να εξαιρέσουμε οικογένειες με παιδιά. Μπορεί να γίνει κλιμάκωση σε σχέση με τέκνα». Επίσης, υποστήριξε ότι «μπορούν να γίνουν μειώσεις κρατικών δαπανών με παράλληλη μείωση φορολογικών συντελεστών. Ποιες δαπάνες; Να δούμε πως δίνονται επιδοτήσεις – επιχορηγήσεις στους ΟΤΑ . Μήπως οι αυτοτελείς πόροι δίνονται αυτόματα ως ποσοστό των φορολογικών εσόδων; Μήπως αυξάνοντας το ΦΠΑ πηγαίνουν αυτόματα έσοδα στους ΟΤΑ. Μήπως θα ήταν καλύτερα να χρηματοδοτούνται οι ΟΤΑ με βάση συγκεκριμένα πρότζεκτ και όχι μέσω της φορολογίας;», είπε.
Παράλληλα σημείωσε ότι « η Ελλάδα σήμερα δαπανά πολλά για την 3η ηλικία εις βάρος των νέων. Υπάρχει περιθώριο βελτίωσης του μείγματος» υπογραμμίζοντας ότι «μείωση συντάξεων ή αύξηση φόρων μειώνει το εισόδημα. Σύμφωνα με τον ίδιο «η αύξηση φόρων χτυπά το παραγωγικό κομμάτι. Το μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής γέρνει προς την φορολογία. Αυτό σημαίνει υπερφορολόγηση».
«Δεν πρέπει στην αγορά εργασίας να αντιστρέψουμε οφέλη που έχουμε αποκτήσει. Σήμερα έχουμε πετύχει σημαντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Ας μην χαθούν τα οφέλη αντιστρέφοντας μέτρα», είπε για τα εργασιακά.
«Δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα άρσης των capital controls»
«Δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα άρσης των capital controls» είπε απαντώντας σε σχετικό ερώτημα ο κ. Στουρνάρας, επισημαίνοντας παράλληλα πως «αν ολοκληρωθεί η αξιολόγηση και η ΕΚΤ μας βάλει στην ποσοτική χαλάρωση τότε θα είναι θέμα χρόνου να βγει χρονοδιάγραμμα άρσης».
Όσον αφορά στις συνέπειες στην περίπτωση που δεν κλείσει η αξιολόγηση είπε: «Το περιθώριο χρόνου είναι μικρό. Οι εταίροι θα κατεβάσουν τα μολύβια και θα επανέλθουν μετά τις εκλογές όταν πια θα είναι πολύ κοντά η αποπληρωμή ομολόγων. Ο εφιάλτης του πρώτου εξαμήνου 2015 θα επιστρέψει».
«Διαφωνώ με το ΔΝΤ για τα 10 δισ. ευρώ της ανακεφαλαιοποίησης»
«Διαφωνώ με το ΔΝΤ για τα 10 δισ. ευρώ της ανακεφαλαιοποίησης. Δεν προκύπτει από τα στρες τεστ. Η υπόθεση να μπουκώσεις τις τράπεζες με κεφάλαιο δεν είναι σωστή. Όχι μόνο ιδιωτικοποίηση δεν θα γίνεται αλλά δεν θα λειτουργούν οι τράπεζες. Στην πράξη κρατικοποιούνται οι τράπεζες και αυτή την επιμονή του ΔΝΤ δε την καταλαβαίνω» είπε ο κ. Στουρνάρας. «Όμως το θέμα με τα 10 δισ. ευρώ δεν είναι απλό. Όταν λέγεται από το ΔΝΤ ίσως είναι αυτοεκπληρούμενη προφητεία γι αυτό ας είμαστε προσεκτικοί», τόνισε.
Πρέπει να γίνει τώρα η εξειδίκευση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος
«Τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος τα έχει δεχθεί το Eurogroup αλλά έχει πει ότι θα εξειδικευτούν μετά το 2018 και εφόσον απαιτηθεί. Είπα ότι είναι λανθασμένη προσέγγιση καθώς τώρα που υπάρχουν χαμηλά επιτόκια πρέπει να γίνει η εξειδίκευση. Το πακέτο ιδανικά πρέπει να έχει δέσμευση εφαρμογής των μεσοπρόθεσμων μέτρων. Μιλάμε για επέκταση λήξεων. Χουν περιγραφεί ποιοτικά όχι ποσοτικά», τόνισε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας,.
Όσον αφορά στις συζητήσεις για τη ρύθμιση του χρέους είπε: «Η ΕΚΤ δεν περιμένει το ΔΝΤ για να κάνει ανάλυση βιωσιμότητας χρέους όμως θέλει νομική δέσμευση από τον ESM ή από το Eurogroup ότι θα υλοποιηθούν. Ετσι θα ενταχθούμε στο QE».
Για τα «κόκκινα δάνεια»
«Ο λόγος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων προς το σύνολο των ανοιγμάτων των εγχώριων τραπεζών σε ατομική βάση σταθεροποιήθηκε στο 45,2% κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2016. Ιδιαιτέρως υψηλά είναι τα ποσοστά των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων μεταξύ των χρηματοδοτήσεων προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες και μάλιστα στους επιμέρους κλάδους της εστίασης, της κλωστοϋφαντουργίας, της βιομηχανίας χάρτου και ξύλου, όπως και στους κλάδους των κατασκευών και του εμπορίου», είπε ο κ. Στουρνάρας αναφερόμενος στα «κόκκινα δάνεια».
«Όπως προκύπτει από την πρώτη Έκθεση για τους επιχειρησιακούς στόχους μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που πρόσφατα δημοσίευσε η Τράπεζα της Ελλάδος, οι συστημικές τράπεζες δεσμεύθηκαν για μείωση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κατά περίπου 38% (ή περίπου 40 δισ. ευρώ) μέχρι το τέλος του 2019. Η μείωση αυτή αναμένεται να επιτευχθεί κυρίως μέσω μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων και οριστικών διευθετήσεων και επιλεκτικών διαγραφών δανείων», συνέχισε.
Σύμφωνα με τον Κεντρικό τραπεζίτη τα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι τα εξής:
- Επίδειξη ρεαλισμού και ευελιξίας τόσο από την ελληνική πλευρά, όσο και από τους εταίρους, με τελικό στόχο την άμεση ολοκλήρωση της αξιολόγησης του προγράμματος, μαζί με μία δέσμευση για την ισχύ των μεσοπρόθεσμων μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους. Τόσο η σημαντική υπερκάλυψη του δημοσιονομικού στόχου για το 2016, η οποία εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε πρωτογενές πλεόνασμα 2% του ΑΕΠ περίπου, όσο και η καλύτερη του αναμενόμενου εξέλιξη του ΑΕΠ, αποτελούν σοβαρούς λόγους, αλλά και διαπραγματευτικά όπλα, για μια άμεση και επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης.
- Επιτάχυνση του ρυθμού εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων και ιδιωτικοποιήσεων.
- Αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων.
- Αντιμετώπιση του προβλήματος του υψηλού δημόσιου χρέους και ρεαλιστική αναπροσαρμογή των δημοσιονομικών στόχων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, είναι εφικτή η μείωση του δημοσιονομικού στόχου από το 2018 και έπειτα σε πρωτογενές πλεόνασμα 2,0% του ΑΕΠ (από 3,5%), εάν συνδυαστεί με ήπια μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Τα χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα, σε συνδυασμό με την υλοποίηση των συμφωνηθεισών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για τη σταδιακή μείωση της φορολογίας, γεγονός που εκτιμάται ότι θα έχει θετικές πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στην οικονομική ανάπτυξη. Τα σχετικά επιχειρήματα τα ανέφερα πριν μια εβδομάδα σε σχετική εκδήλωση εδώ στη Βουλή.
- Αλλαγή στο μίγμα της δημοσιονομικής προσαρμογής ώστε να καταστεί πιο φιλικό προς την επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη.
- Αντιμετώπιση του προβλήματος της μακροχρόνιας ανεργίας.
- Χαλάρωση και τελικά άρση των περιορισμών που απομένουν στην κίνηση κεφαλαίων.