Μια πρωτότυπη μελέτη για τους αρχαίους Έλληνες που ξεκινάει από τις Μυκήνες και καταλήγει στα βυζαντινά χρόνια, στο τέλος του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο και στο χώρο, στα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία και στους τόπους που έζησαν και μεγαλούργησαν οι θεμελιωτές της σύγχρονης δυτικής σκέψης.
«Πέρα από την πολιτισμική τους συλλεκτικότητα, τη γλώσσα τους, του μύθους και τον πολυθεϊσμό της ολύμπιας θρησκείας, τι ακριβώς ήταν αυτό που είχαν κοινό οι Αρχαίοι Έλληνες, οι οποίοι ζούσαν σε εκατοντάδες διαφορετικές κοινότητες διασκορπισμένες σε τόσο πολλές ακτές και νησιά;» είναι το ερώτημα που θέτει η Edith Hall, καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο King’s College του Λονδίνου. Για να το απαντήσει θα χρειαστεί να κάνει ένα μεγάλο ταξίδι πίσω στο χρόνο και να σταθεί στα σημαντικότερα σημεία της ελληνικής ιστορίας. Σε κάθε κεφάλαιο η συγγραφέας επισκέπτεται μια διαφορετική ελληνική κοινότητα για να φωτίσει, μέσα από τις ιστορικές πηγές, εκείνα τα σημεία που αναδεικνύουν τα μοναδικά χαρακτηριστικά των αρχαίων Ελλήνων, όπως τα αντιλαμβάνεται η ίδια, μετά από εικοσιπέντε χρόνια μελέτης της αρχαίας Ελλάδας και αναρίθμητες επιστημονικές δημοσιεύσεις.
Οι αρχαίοι Έλληνες, ένας λαός που έζησε διασκορπισμένος σε όλα τα πλάτη της Μεσογείου, παρουσιάζουν δέκα ξεχωριστές ιδιότητες, οι οποίες είναι εμφανείς στο μεγαλύτερο διάστημα της ιστορίας τους. Από αυτές οι πιο χαρακτηριστικές είναι η ποντοπορία, η καχυποψία απέναντι στην εξουσία, ο σεβασμός στην ατομικότητα και η έρευνα. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν επίσης ανοιχτόμυαλοι, ευφυείς και πνευματώδεις, θαύμαζαν την αριστεία και αγαπούσαν τις απολαύσεις. Τα ιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστικά τους επέτρεψαν να δράσουν ως αγωγός για τα σημαντικά επιτεύγματα γειτονικών λαών και ουσιαστικά να πάρουν στα χέρια τους τη σκυτάλη της ανθρώπινης προόδου με αποτέλεσμα να θεμελιώσουν αυτό που ονομάζουμε ευρωπαϊκό πολιτισμό.
H Edith Hall μελετάει τους Αρχαίους Έλληνες σαν να είναι οι ήρωες του πιο συναρπαστικού μυθιστορήματος: ανοιχτοί σε νέες ιδέες, ευφυείς και πνευματώδεις, με ιδιαίτερη αγάπη στη φιλοσοφία και τις απολαύσεις της ζωής, τολμηροί θαλασσοπόροι που δημιούργησαν αποικίες σε ολόκληρο τον κόσμο και κατάφεραν να κάνουν τη σκέψη τους το θεμέλιο του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Το βιβλίο είναι γραμμένο απλά, αλλά όχι απλοϊκά. Η συγγραφέας διατρέχει αιώνες ολόκληρους ελληνικής ιστορίας και γράφει με χαρακτηριστική άνεση για τις τέχνες, τα γράμματα, τους μύθους και τη φιλοσοφία. Το ταξίδι ξεκινάει από τις Μυκήνες και τους προγόνους των αρχαίων Ελλήνων και συνεχίζεται, μέσα από τα ομηρικά έπη, τις ιστορίες του Ηρόδοτου, τα κείμενα του Θουκυδίδη και τις άλλες ιστορικές πηγές στις περιοχές της Ιταλίας, της Ασίας, της Αιγύπτου, της Λιβύης και του Εύξεινου Πόντου.
Το ταξίδι της Hall στον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων ολοκληρώνεται με την έλευση της χριστιανικής θρησκείας. Ένα ολόκληρος κόσμος καταρρέει και ένας καινούριος, πολύ διαφορετικός, κάνει την εμφάνισή του. Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου περιγράφει αυτήν την πορεία της κατάρρευσης, καθώς και την ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στον χριστιανισμό και τον ελληνισμό, η οποία συνεχώς μεταβαλλόταν. Ο χριστιανισμός δεν έγινε εύκολα αποδεκτός και ο παγανισμός των αρχαίων Ελλήνων δεν εξαφανίστηκε από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάστηκαν περίπου τέσσερις αιώνες μέχρι το διάταγμα του αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Βυζαντίου να βάλει οριστικό τέλος με την ρητή απαγόρευση της παγανιστικής θρησκείας και των τελετών. Οι σχολές της ελληνικής φιλοσοφίας κατάφεραν να επιβιώσουν μέχρι το 529, οπότε και έκλεισαν με διάταγμα από τον Ιουστινιανό. Κάπως έτσι βγήκε και αληθινός ο τελευταίος χρησμός που έδωσε το Μαντείο των Δελφών στον αυτοκράτορα Ιουλιανό, όταν εκείνος προσπαθούσε να αναβιώσει το δωδεκάθεο και τους παλιούς ναούς: «Πείτε στον βασιλιά πως έχει πια πέσει κάτω η αυλή με το άγαλμα, κι ούτε ο Φοίβος έχει πια σπίτι ούτε δάφνη μαντική ούτε πηγή που μιλά. Χάθηκε και το λάλων ύδωρ».
Η μελέτη της Edith Hall κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Η φροντισμένη έκδοση συνοδεύεται από εκτενή βιβλιογραφία, ξεχωριστή για κάθε κεφάλαιο του βιβλίου, χρονολογικό πίνακα και ευρετήριο.
Η παρουσίαση του βιβλίου θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2017, στις 8.30 το βράδυ. Στον Ιανό της Αθήνας. Για το βιβλίο θα μιλήσει ο Βάλτερ Πούχνερ, Ομότιμος Καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών. Με την Edith Hall θα συνομιλήσει ο δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος.
INFO
Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2017, ώρα 20:30
IANOS, Σταδίου 24, Αθήνα
Είσοδος ελεύθερη