Στο δημοψήφισμα του ερχομένου Απριλίου για τη συνταγματική αναθεώρηση στην Τουρκία κρίνονται τα πάντα: από το μέλλον του πολιτεύματος μέχρι την πορεία που θα ακολουθήσει η χώρα τα επόμενα χρόνια, γράφει το γερμανικό περιοδικό Spiegel.
Και περιγράφει με μελανά χρώματα μια κατάσταση όπου η παραλυμένη αντιπολίτευση εμφανίζεται ανίκανη να ορθώσει ανάστημα στις ηγεμονικές βλέψεις του «σουλτάνου» Ερντογάν.
«Αν κερδίσει ο Ερντογάν και περάσει το προεδρικό σύστημα τότε η δημοκρατία θα έχει τελειώσει στην Τουρκία», λέει ο Ριζά Τιουρμέν, πρώην δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο.
Το ίδιο πιστεύουν και πολιτικοί της αντιπολίτευσης.
Ο αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου προειδοποιεί για μια επικείμενη «καταστροφή». Ο προκάτοχός του στην ηγεσία του κεμαλικού κόμματος, Ντενίζ Μπαϊκάλ, συνέκρινε από το βήμα της τουρκικής εθνοσυνέλευσης την πολιτική κατάσταση με εκείνη στη Συρία. Αλλά η αντιπολίτευση δείχνει ανίκανη να εμποδίσει την παντοδυναμία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Το περασμένο Σάββατο η τουρκική βουλή με τις ψήφους του κυβερνώντος AKP και του ακροδεξιού MHP άνοιξε το δρόμο για αναθεώρηση του συντάγματος, η οποία προβλέπει ενίσχυση των εξουσιών του Ερντογάν. Το λόγο τώρα θα έχει ο λαός στο δημοψήφισμα.»
Η χώρα έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα, επισημαίνει το έγκυρο γερμανικό περιοδικό: στους θιασώτες και τους πολέμιους της συνταγματικής αναθεώρησης.
«Στη μία πλευρά βρίσκεται ο κρατικός μηχανισμός έχοντας στην κεφαλή του έναν πρόεδρο της χώρας, ο οποίος ελέγχει θεσμούς και μπορεί να κατευθύνει το δημόσιο διάλογο κατά το δοκούν. Στο αντίπαλον κέρας βρίσκεται η αντιπολίτευση, η οποία φαντάζει αποθαρρυμένη και παραλυμένη μετά από μια σειρά εκλογικές ήττες.
Οι δημοσκοπήσεις δίνουν αυτή τη στιγμή ένα ελαφρύ προβάδισμα στο ΝΑΙ. Κι η μόνη ελπίδα των αντιπάλων του Ερντογάν είναι να συσπειρωθούν. Αλλά αυτό φαντάζει ιδιαίτερα δύσκολο απ’ τη στιγμή που τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης, το CHP και το φιλοκουρδικό HDP έχουν ήδη ανακοινώσει την πρόθεσή τους να διεξάγουν χωριστές εκστρατείες ενόψει του δημοψηφίσματος.
Η Αριστερά στην Τουρκία λίγο πριν το σημαντικότερο δημοψήφισμα στη νεότερη ιστορία της χώρας εμφανίζεται κατακερματισμένη, σχεδόν διαλυμένη. Και το ερώτημα που έθεσε προ εβδομάδων ο αρχισυντάκτης της Cumhuriyet, Αϊκούτ Κιουτσούκαγια, ακούγεται ολοένα και εντονότερα: “ποιος θα σταματήσει τον Ερντογάν;”»
Σύμφωνα με το Spiegel υπάρχει πάντως ένας πολιτικός στην Τουρκία που έδειξε πώς μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την παντοδυναμία του κυβερνώντος AKP.
Και αυτός δεν είναι άλλος απ’ τον αρχηγό του HDP, τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς.
«Με μια αριστερή ατζέντα που δίνει έμφαση στην πολυφωνία, τη διαφάνεια και την αλληλεγγύη, βοήθησε το κόμμα του να καταγράψει ένα αποτέλεσμα – ρεκόρ στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 2015.
Όμως ο Ερντογάν δαιμονοποίησε το περασμένο διάστημα το φιλοκουρδικό κόμμα. Και με αφορμή τις επιθέσεις του PKK εξαπέλυσε πογκρόμ διώξεων κατά Κούρδων. Ο Ντεμιρτάς και μια σειρά στελεχών του HDP βρίσκονται στη φυλακή κατηγορούμενοι για υπόθαλψη της τρομοκρατίας και το κόμμα, ακέφαλο πλέον και αποθαρρυμένο λόγω της διαρκούς παρενόχλησης από τις αρχές, δύσκολα θα καταφέρει να ξανακάνει μια τόσο επιτυχημένη καμπάνια όσο εκείνη προ διετίας.
Οι κεμαλιστές από την άλλη είναι διχασμένοι. Με την απόφασή τους στις αρχές του καλοκαιριού να επιτρέψουν την άρση ασυλίας βουλευτών συνέβαλαν κι οι ίδιοι στην πτώση της τουρκικής δημοκρατίας. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου ο αρχηγός τους, Κιλιτσντάρογλου, δοκίμασε προσωρινά μια συνεργασία με την κυβέρνηση και μάλιστα εμφανίστηκε μαζί με τον Ερντογάν σ’ ένα συλλαλητήριο. Και μπορεί στο μεταξύ το CHP να διαχώρισε και πάλι σαφώς τη θέση του απ’ την κυβέρνηση κι ο Κιλιτσντάρογλου να προειδοποιεί ακόμη και για τον κίνδυνο «δικτατορίας», αλλά είναι αμφίβολο κατά πόσον το κόμμα του θα καταφέρει να κινητοποιήσει ψηφοφόρους. Ο αντιπρόεδρος του κόμματος, Μπουλέντ Τεζτσάν είπε ότι θέλει να διεξάγει μια «υπερκομματική εκστρατεία» για την προάσπιση της δημοκρατίας, αλλά πολλοί ψηφοφόροι θεωρούν πλέον το CHP αναξιόπιστο με τις “κωλοτούμπες” του.»
Το περιοδικό επισημαίνει ότι τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα για τους πολέμιους του προεδρικού συστήματος αφού η κυβέρνηση ελέγχει σχεδόν πλήρως τα ΜΜΕ και δεν βρίσκουν βήμα για να διατυπώσουν τις διαφωνίες τους. Οι επικριτικές φωνές σίγησαν μετά τις αθρόες φυλακίσεις δημοσιογράφων, ενώ στη χώρα εξακολουθεί να ισχύει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, που επιτρέπει στην αστυνομία να απαγορεύει διαδηλώσεις.
Τι απομένει λοιπόν στην τουρκική αντιπολίτευση; «Να ελπίζει σ’ ένα θαύμα», λέει το Spiegel, «σε μια διαφωνία στο στρατόπεδο του NAI, σε μια εσωκομματική ανταρσία κατά του Ερντογάν, καθώς ορισμένοι βουλευτές φοβούνται ότι με τη μεταρρύθμιση θα αποδυναμωθεί οριστικά η Εθνοσυνέλευση.»
Πόσο πιθανό είναι να συμβεί κάτι τέτοιο; «Ο Ερντογάν δείχνει στο μεταξύ τόσο ισχυρός, ώστε μόνον ο ίδιος μπορεί να βλάψει τον εαυτό του», καταλήγει το περιοδικό...