Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει βαλθεί, όπως φαίνεται, να κάνει δύσκολη τη ζωή στις κεφαλές των Βρυξελλών και των ευρωπαϊκών πρωτευουσών.
Πριν από λίγες ημέρες είχε προκαλέσει αίσθηση με τις δηλώσεις του στους “Times” και την “Bild” ότι η Ε.Ε. είναι απλώς ένα μέσο για την εκπλήρωση των σκοπών της Γερμανίας κι ότι θα ακολουθήσουν κι άλλες χώρες το παράδειγμα της Βρετανίας.
Και τώρα στέλνει ένα καινούριο μήνυμα με τον προγραμματισμό των επίσημων επαφών του, αφού ο πρώτος αρχηγός κυβέρνησης που θα υποδεχθεί στο Λευκό Οίκο είναι η Τερέζα Μέι, η βρετανίδα πρωθυπουργός, η οποία θέλει να θέσει σε εφαρμογή ένα σκληρό Brexit και επεχείρησε προ ημερών να ασκήσει έντονη πίεση στους ευρωπαίους εταίρους της.
Και μπορεί η Μέι να είχε δηλώσει πρόσφατα σε συνέντευξή της στο BBC ότι μερικά απ’ αυτά που έχει πει ο Τραμπ για τις γυναίκες είναι απαράδεκτα, αλλά η συνάντηση της ερχόμενης Παρασκευής στην Ουάσιγκτον αναμένεται να εστιάσει σε άλλα θέματα, μεταξύ των οποίων και στις διμερείς εμπορικές σχέσεις. Και ως προς αυτό το σημείο ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει ήδη στείλει -πριν ακόμη αναλάβει επισήμως τα νέα του καθήκοντα- πολύ φιλικά σήματα προς τη Βρετανία: είπε δηλαδή ότι είναι μεγάλος θαυμαστής της χώρας κι ότι θέλει μια γρήγορη εμπορική συμφωνία – υιοθετώντας μια εκ διαμέτρου αντίθετη θέση από εκείνη του προκατόχου του στο αξίωμα, Ομπάμα.
Σκληρότεροι τόνοι έναντι της Ε.Ε.
«Είναι άραγε σύμπτωση ότι ο Τραμπ κάλεσε πρώτη-πρώτη στο Λευκό Οίκο την Τερέζα Μέι;» διερωτώνται ευρωπαίοι αναλυτές. «Κι είναι σύμπτωση ότι δεν έχει προγραμματίσει καμία συνάντηση με τη γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ, η οποία επιδιώκει μια ισχυρή Ε.Ε. σ’ ένα άκρως ανταγωνιστικό παγκόσμιο περιβάλλον και της οποίας την πολιτική στο προσφυγικό επέκρινε για καταστροφικά λάθη;
Η ανάληψη της εξουσίας στις ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος υποσχέθηκε στους πολίτες της χώρας του να ακολουθήσει μια πολιτική που θα βάζει «πρώτα την Αμερική» και ο οποίος αδιαφορεί πλήρως κατά τα λεγόμενά του για την κατάσταση της Ε.Ε., βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια μια πολύ ευαίσθητη φάση, αφού είναι σαφώς αποδυναμωμένη.
Τούτο οφείλεται πρωτίστως στην απόφαση των Βρετανών να αποχωρήσουν. Έχει όμως σχέση και με την ενίσχυση σε πολλά κράτη-μέλη των λαϊκιστών, που έχουν κηρύξει τον πόλεμο στην Ε.Ε., όπως η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, το Κίνημα 5 Αστέρια στην Ιταλία, το ακροδεξιό AfD στη Γερμανία, ο Γκέερτ Βίλντερς στην Ολλανδία κ.α.. Το Σαββατοκύριακο η ευρωπαϊκή Άκρα Δεξιά γιόρτασε στο Κομπλέντς της νοτιοδυτικής Γερμανίας την επιτυχία του Τραμπ, που έδειξε στη χώρα του «την έξοδο απ’ το αδιέξοδο», όπως υποστήριξε η Φράουκε Πέτρι, επικεφαλής της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD).
Οι σκληροί τόνοι του Τραμπ έναντι της Ε.Ε. -στενού εταίρου της Ουάσιγκτον επί δεκαετίες- έχει προκαλέσει έντονες ανησυχίες ακόμη και σε παλαίμαχους της ευρωπαϊκής πολιτικής αρένας, οι οποίοι φοβούνται μήπως ο νέος ισχυρός άνδρας των ΗΠΑ επιδιώξει τη διαίρεση της Ε.Ε., μήπως η χώρα του αποστασιοποιηθεί απ’ τα διεθνή τεκταινόμενα και σταματήσει να αναλαμβάνει τις διεθνείς υποχρεώσεις που απορρέουν απ’ το ρόλο της ως παγκόσμιας δύναμης, μήπως επιχειρήσει προσέγγιση με τη Μόσχα χαλαρώνοντας τις κυρώσεις που της επεβλήθησαν για το ουκρανικό.
Μαύρα σύννεφα πυκνώνουν στον ορίζοντα
Πολλά στοιχεία παραμένουν, βέβαια, ασαφή και θα πρέπει να δοθεί στον Τραμπ μια ευκαιρία, λέει ο επικεφαλής του ΕΛΚ στην ευρωβουλή, Μάνφρεντ Βέμπερ. Αλλά το μάλλον αδιάλλακτο ύφος της ομιλίας Τραμπ κατά την τελετή ορκωμοσίας του αφήνει ελάχιστα περιθώρια ερμηνείας, λέει ο Γερμανός χριστιανοδημοκράτης πολιτικός. «Τα πράγματα στις διατλαντικές σχέσεις θα γίνουν χειρότερα» και γι’ αυτό καλεί τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της Ε.Ε. να εγκαταλείψουν τη στάση αδιαφορίας. Η Ευρώπη θα πρέπει να φροντίσει τώρα περισσότερο για την άμυνά της και να αναλάβει περισσότερες πρωτοβουλίες στη γειτονιά της, ειδάλλως θα βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων.
Στο ίδιο μήκος κύματος και οι απόψεις του Χριστιανοδημοκράτη ευρωβουλευτή Έλμαρ Μπροκ, ο οποίος θεωρεί ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να στηριχθεί στις δικές της δυνάμεις: «η Ευρώπη έχει μεγαλύτερο μερίδιο στο παγκόσμιο εμπόριο απ’ ό,τι οι ΗΠΑ και υψηλότερο ΑΕΠ – δεν έχει λόγο να καταρρεύσει απ’ το φόβο», λέει. Θα πρέπει, όμως, κατά τη γνώμη του να ενισχυθεί η συνεργασία των μελών της Ε.Ε. όσον αφορά στην πολιτική ασφάλειας και άμυνας: «μεμονωμένα κανένα κράτος μέλος δεν θα μπορεί να αντιμετωπίσει τις μελλοντικές προκλήσεις.»
Αλλά και οι σοσιαλδημοκράτες της ευρωβουλής τάσσονται υπέρ μιας στενότερης συνεργασίας των κρατών μελών της Ε.Ε. Και διά χειλέων του εκπροσώπου της Κ.Ο. τους, Κνουτ Φλέκενσταϊν, στέλνουν μήνυμα στην Ουάσιγκτον: «αν είναι έτοιμος ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ να ακολουθήσει μια πολιτική αξιών, τότε δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτε στις διατλαντικές μας σχέσεις.»