Αυξήθηκε ραγδαία ο ρατσισμός στην οκταετία Ομπάμα -Αφήνει πίσω του συντρίμμια [εικόνες]

Οι ανισότητες βάθυναν, οι αστυνομικοί ξέφυγαν, το ρατσιστικό κίνημα μεγάλωσε: οι δύο θητείες Ομπάμα όχι μόνο δεν ηρέμησαν τα πνεύματα της Αμερικής, αλλά επιδείνωσαν το ρατσιστικό πρόβλημα.

Ποτέ η εκλογή ενός αμερικανού προέδρου δεν είχε δώσει τόσες ελπίδες. Στις 20 Ιανουαρίου 2009, ένα τεράστιο πλήθος περίπου 2 εκατομμυρίων ανθρώπων συγκεντρώθηκε στο Mall της Ουάσινγκτον για να παρακολουθήσει την ορκωμοσία του Μπαράκ Ομπάμα.
Εκείνη την εποχή, οι New York Times περιέγραφαν αυτή την ημέρα ως «ένα αποφασιστικό σημείο της ρατσιστικής ιστορίας της χώρας, το αποτέλεσμα ενός μεγάλου αγώνα για τα δικαιώματα των πολιτών».

Για την κοινότητα των Μαύρων, ο πρώην γερουσιαστής του Ιλλινόις ενσάρκωνε ένα όνειρο: εκείνο μιας μετα-ρατσιστικής Αμερικής, απαλλαγμένης από τους δαίμονες που κληρονόμησε η παράδοση των σκλάβων και της καταπίεσης.

Οκτώ χρόνια αργότερα, ενώ τελειώνει η εποχή Ομπάμα, το όνειρο εξατμίστηκε. Και μαζί του εξατμίστηκε η υπόσχεση ενός ήρεμου έθνους, μακριά από ανισότητες. Το ποσοστό φτώχειας στην αφρο-αμερικανική κοινότητα (24%) παραμένει το ίδιο με το 2008. Η απόσταση στα εισοδήματα και στην περιουσία μεταξύ Λευκών και Μαύρων μεγαλώνει. Το ποσοστό ανεργίας της μαύρης κοινότητας παραμένει δύο φορές μεγαλύτερο από το σύνολο. Και οι Μαύροι, που εκπροσωπούν το 13,3% του αμερικανικού πληθυσμού, αντιπροσωπεύουν το 40% των φυλακισμένων.
Η μόνη αξιοσημείωτη πρόοδος είναι το Obamacare, η εμβληματική μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας, η οποία επέτρεψε σε εκατομμύρια Αμερικανούς, εκ των οποίων οι περισσότεροι Μαύροι, να αποκτήσουν πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.
Ο απολογισμός είναι πραγματικά φτωχός.

Από κοινωνικής άποψης, η προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα σημαδεύτηκε από επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Λευκών και Μαύρων. Trayvon Martin, Michael Brown, Eric Garner, Tamir Rice, Walter Scott, Alton Sterling είναι μερικά μόνο από τα ονόματα των Μαύρων που σκοτώθηκαν από αστυνομικούς, οι οποίοι έμειναν συχνά ατιμώρητοι, φουσκώνοντας τον θυμό της μαύρης κοινότητας. Στο Φέργκιουσον, στη Βαλτιμόρη, ή στην Σαρλότ ο θυμός μεταφράστηκε σε βία. Την ίδια ώρα, οι δολοφονίες αστυνομικών στη Νέα Υόρκη, στο Ντάλλας ή στο Μπατόν Ρουζ προκάλεσαν την οργή της ρεπουμπλικανικής Δεξιάς απέναντι στο κίνημα των Black Lives Matter, τους οποίους θεωρούν υπεύθυνους.

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν αυτό το ρήγμα ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Εκατό ημέρες μετά την ορκωμοσία του Μπαράκ Ομπάμα, το 59% των αφρο-αμερικανών και το 65% των Λευκών έκριναν «μάλλον καλές» τις σχέσεις μεταξύ τους. Σήμερα, το 61% των Μαύρων και το 45% των Λευκών τις κρίνουν «μάλλον κακές».
Ο Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος προσπάθησε να μη φανεί ως πρόεδρος των Μαύρων, πήρε συχνά αποστάσεις από το θέμα, κινδυνεύοντας ορισμένες φορές να φανεί αδιάφορος. Ορισμένοι τον είχαν κατηγορήσει γι'αυτό, αλλά σύμφωνα με τη στενή συνεργάτιδά του Valerie Jarrett, οι ελπίδες που είχαν επενδυθεί στο πρόσωπο του Ομπάμα ήταν υπερβολικές.
«Πρέπει να βγάλουμε αυτό τον σταυρό από τους ώμους του γιατί πρόκειται για μια συλλογική ευθύνη. Οχι επειδή εξελέγη πρόεδρος και ξαφνικά όλη η ιστορία της χώρας μας εξατμίστηκε. Η αλλαγή πρέπει να γίνει σε κάθε οικογένεια», έλεγε, στα τέλη του 2015.
Παρά την απογοήτευσή τους, οι 9 στους 10 αφρο-αμερικανούς πιστεύουν πάντα στον Ομπάμα. «Νομίζω ότι έκανε ό,τι μπορούσε, αν λάβουμε υπόψιν την συστηματική αντίθεση που είχε», εκτιμά η Kim Coleman, εργαζόμενη σε ΜΚΟ, η οποία είναι πεπεισμένη, όπως και το 80% των Μαύρων Αμερικανών, ότι ο Ομπάμα είχε άσχημη μεταχείριση από τους πολιτικούς του αντιπάλους εξαιτίας του χρώματός του.

«Νομίζω ότι ο ίδιος ο Μπαράκ Ομπάμα εξεπλάγη από το επίπεδο ρατσισμού σε αυτή τη χώρα», εκτιμά η Carol Anderson, συγγραφέας του βιβλίου White Rage («Η λύσσα των Λευκών»). «Από το 2008 εμφανίστηκαν εικόνες που παρομοίαζαν τον Ομπάμα με πίθηκο. Ορισμένοι άρχισαν να αμφισβητούν αν είναι αμερικανός πολίτης. Τότε κατάλαβα ότι αυτός ο άνθρωπος είναι στόχος, όχι εξαιτίας της πολιτικής του, αλλά γιατί ήταν Μαύρος», γράφει η συγγραφέας και καθηγήτρια αφρο-αμερικανών μελετών στο πανεπιστήμιο Emory της Ατλάντα.
Το συμπέρασμα είναι αναπόφευκτο: ορισμένοι Αμερικανοί δεν χώνεψαν ποτέ την εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα. «Από πολλές απόψεις είναι το σύμβολο των πολιτισμικών και δημογραφικών αλλαγών που παρατηρήθηκαν στις ΗΠΑ. Είναι Μαύρος, μορφωμένος, υπερασπίζεται τον γάμο των ομοφυλοφίλων», σημειώνει ο Brian Levin, διευθυντής του «Κέντρου Μελετών για το μίσος και τον εξτρεμισμό» στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
Μετά το 2008, τα ρατσιστικά γκρουπούσκουλα Λευκών και «πατριωτών» πλήθυναν. Στο ίντερνετ απελευθερώθηκε ο ρατσιστικός λόγος. Το σάιτ Stormfront, το βασικό σάιτ των Λευκών εξτρεμιστών, αύξησε τους αναγνώστες του κατά 600% μετά την εκλογή Ομπάμα. Σήμερα, το 1/5 αυτού του σάιτ είναι αφιερωμένο στον Ντόναλντ Τραμπ. Αυτή είναι η σκοτεινή όψη της κληρονομιάς Ομπάμα.