Ερνεστ Χέμινγουεϊ και Φιντέλ Κάστρο -Μια παράξενη φιλία [εικόνες]

Όταν κάποιος ακούει τη λέξη «Κούβα», μετά τον Φιντέλ Κάστρο του έρχεται στο νου ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ, ο άνθρωπος που συνδέθηκε περισσότερο από κάθε άλλον με την Αβάνα και τη ζωντανή κουλτούρα του νησιού της Καραϊβικής.

Ο Eρνεστ Χέμινγουεϊ εγκαταστάθηκε στην Κούβα μετά τον τρίτο του γάμο και έζησε εκεί για 22 χρόνια, από το 1939 έως το 1960, έναν χρόνο δηλαδή πριν αυτοκτονήσει.

Μετέτρεψε την περίφημη βίλα Φίνκα Βίχια στο ησυχαστήριό του, γνωρίστηκε με τους ντόπιους και ολοκλήρωσε στο σπίτι αυτό αρκετά βιβλία του, μεταξύ των οποίων το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» και το «Ο γέρος και η θάλασσα», τα οποία γράφτηκαν εξολοκλήρου στην έπαυλή του στην Αβάνα. Μετά τον τρίτο του γάμο με τη Μάρθα Γκέλχορν, ο Χέμινγουεϊ εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κούβα, στη βίλα Φίνκα Βίχια. Το σπίτι χτίστηκε το 1886 από τον Καταλανό αρχιτέκτονα Μιγκέλ Πασκουάλ ι Μπαγκέρ πάνω σε έναν επιβλητικό λόφο, στο προάστιο Σαν Φρανσίσκο ντε Πάουλα, περίπου 11 χλμ. έξω από την Αβάνα.

Χέμινγουεϊ και Φιντέλ Κάστρο
Ο συγγραφέας είχε προλάβει να γνωριστεί με τον Φιντέλ Κάστρο, ο οποίος τον εκτιμούσε ιδιαίτερα. Μάλιστα σε μια εκτενή του συνέντευξη στον Γάλλο δημοσιογράφο Ιγνάσιο Ραμονέ («Εκατό ώρες με τον Φιντέλ» στα ελληνικά, εκδ. Πατάκη, 2007), ο Φιντέλ αναφέρεται στον Χέμινγουεϊ με τα εξης λόγια:
«Και τον Χέμινγουεϊ θα μου άρεσε να τον είχα γνωρίσει καλύτερα. Του άρεσε η Κούβα, αγάπησε αυτό το νησί. Εζησε εδώ, μας άφησε πολλά πράγματα, τη βιβλιοθήκη του, το σπίτι του, που σήμερα είναι μουσείο. Τον πρώτο χρόνο της επανάστασης μπόρεσα να μιλήσω δυο φορές μαζί του, για λίγη ώρα. Αν ο Χέμινγουεϊ είχε ζήσει μερικά χρόνια ακόμη, θα μου άρεσε να έχω βρει το χρόνο να συζητήσω περισσότερο μαζί του. Να αποκτήσουμε πιο στενές σχέσεις.
Διάβασα πάνω από μια φορά μερικά μυθιστορήματά του. Και σε πολλά από αυτά –"Για ποιον χτυπά η καμπάνα", "Αποχαιρετισμός στα όπλα"- πάντα βάζει τον βασικό ήρωά του να συνομιλεί με τον εαυτό του. Είναι αυτό που μ' αρέσει περισσότερο στον Χέμινγουεϊ, οι μονόλογοι, όταν οι ήρωές του μιλούν με τον εαυτό τους. Όπως στο "Ο γέρος και η θάλασσα", το βιβλίο για το οποίο του έδωσαν το Νόμπελ. Ως άνθρωπος, από το λίγο που μπόρεσα να τον γνωρίσω, μου φαινόταν, στις συνήθειές του, στις πράξεις του, στις υποθέσεις του, πολύ ανθρώπινος».

Εφυγε τρέχοντας από την Κούβα
Σύμφωνα με όσα έχει αφηγηθεί η βοηθός του Χέμινγουεϊ και μετέπειτα νύφη του, Βαλερί, το 1960 τον επισκέφθηκε ένα βράδυ ο τότε Αμερικανός πρέσβης στην Αβάνα, Philip Bonsall, και αφού τον ενημέρωσε ότι οι ΗΠΑ επρόκειτο να διακόψουν τις διπλωματικές τους σχέσεις με την Κούβα, του ανέφερε ότι, σύμφωνα με την άποψη Αμερικανών αξιωματούχων, θα ήταν σωστό ο Χέμινγουεϊ να δείξει τον πατριωτισμό του εγκαταλείποντας την κατοικία του στην Κούβα.

Ο συγγραφέας απέρριψε αυτή τη συμβουλή, αλλά λίγους μήνες αργότερα αναχώρησε με τη σύζυγό του από την Κούβα, αρχικά για την Ισπανία και στη συνέχεια για τις ΗΠΑ, όπου έναν χρόνο μετά, ταλαιπωρημένος από την κακή κατάσταση της υγείας του, έδωσε τέλος στη ζωή του.

Ο Κάστρο σεβάστηκε τον Χέμινγουεϊ
Η πρώτη μεταφορά ορισμένων αντικειμένων και γραπτού υλικού, που είχε συγκεντρώσει ο Χέμινγουεϊ, έγινε το 1961, όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζον Κένεντι, με απόλυτη μυστικότητα κανόνισε την επίσκεψη της συζύγου του Μαίρης Γουέλς- Χέμινγουεϊ στην Κούβα και τη συνάντησή της με τον Φιντέλ Κάστρο. Στη συνάντηση αυτή συμφωνήθηκε ότι η κυρία Χέμινγουεϊ μπορούσε να πάρει σημαντικό αρχειακό υλικό και τους πίνακες που υπήρχαν στην οικία, και σε αντάλλαγμα δώριζε στον κουβανικό λαό το αγρόκτημα Finca Vigia.

Στη συνέχεια, η κυβέρνηση της Κούβας διέθεσε σημαντικά ποσά για την αναπαλαίωση της οικίας και του αγροκτήματος, το οποίο μετέτρεψε σε μουσείο.

«Δεν είχαν ποτέ σχέσεις»
Για τις σχέσεις του Χέμινγουεϊ με τον Κάστρο έγραψε αναλυτικά ο Jacobo Timerman το 1990, στο άρθρο του «A Summer in the Revolution: 1987». Ο Timerman, ο οποίος γύρισε όλη την Κούβα και πήρε τον παλμό της χώρας, έγραψε:
«Οι επαναστάτες ποτέ δεν είδαν με πραγματική συμπάθεια τον Χέμινγουεϊ. Κι αυτό δεν είχε δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον αγώνα εναντίον του Μπατίστα ή για τους επαναστάτες της Sierra Maestra. Μόνο αφότου αυτοκτόνησε ο Χέμινγουεϊ, το 1961, έγιναν προσπάθειες να φανούν κάποια σημάδια συμπάθειας για το πρόσωπό του, κάποια δήλωση, κάποια κίνηση. Και παρότι δεν έχει ποτέ ειπωθεί, οι τουρίστες έχουν μείνει με την εντύπωση ότι ο Χέμινγουεϊ στήριζε τον Φιντέλ Κάστρο και ότι ο συγγραφέας αποτελούσε μέρος της επανάστασης. Η αλήθεια είναι ότι το καστρικό καθεστώς ποτέ δεν προσπάθησε να δημιουργήσει έναν ισχυρό σύνδεσμο με τον Χέμινγουεϊ».
Ο Timerman πιστεύει ότι ο Κάστρο και ο Χέμινγουεϊ συναντήθηκαν μία και μοναδική φορά, που πήγαν μαζί για ψάρεμα, τον Μάιο του 1960.

«Υπάρχουν αναρίθμητες φωτογραφίες από αυτή τη συνάντηση, αλλά ήταν μια τυπική συνάντηση, τίποτα περισσότερο», έγραψε..

Και πράγματι, αν παρατηρήσει κανείς, θα αντιληφθεί ότι οι μοναδικές φωτογραφίες από τους δύο άνδρες προέρχονται από μία και μόνη συνάντηση. Ο συγγραφέας φοράει το ίδιο καρό πουκάμισο.

Το περιοδικό Life, το οποίο δημοσίευσε μία από αυτές τις φωτογραφίες, παρέθεσε και έναν διάλογο:
«Είμαι πρωτάρης στο ψάρεμα», φέρεται να είχε πει ο Φιντέλ Κάστρο.
«Ναι, αλλά είσαι τυχερός πρωτάρης», είχε απαντήσει ο Χέμινγουεϊ.

Αυτή η εμφανώς μοναδική συνάντηση των δύο ανδρών έγινε γκράφιτι στους δρόμους της Αβάνας: