«Ας το πάρουμε απόφαση. Το Κυπριακό είναι για την πολιτική θεολογία του Υπαρκτού Ελληνισμού ό,τι και το προπατορικό αμάρτημα για τους πιστούς Χριστιανούς: μόνον ο θάνατος σε λυτρώνει από αυτό», γράφει ο «Φαληρεύς» στην εφημερίδα Καθημερινή.
Και συνεχίζει:
«Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη των συνομιλιών στο Μον Πελερέν της Ελβετίας για το Κυπριακό, είχα συναντηθεί με Κύπριο αξιωματούχο, ο οποίος με είχε προειδοποιήσει (off the record) για την πρόθεση της Αθήνας να εμποδίσει λύση του Κυπριακού. Φυσικά, δεν ήμουν ο μόνος δημοσιογράφος που έτυχε αυτής της ενημέρωσης· πολλές παρόμοιες συναντήσεις πρέπει να υπήρξαν και όλες, φαντάζομαι, με την ίδια προϋπόθεση: να μην υπάρξει καμία δημοσιότητα. Η κυπριακή κυβέρνηση, με άλλα λόγια, ήξερε ότι στην τελευταία προσπάθεια λύσης δεν είχε την Αθήνα με το μέρος της, αλλά εν όψει των διμερών συναντήσεων στην Ελβετία δεν ήθελε να επιβαρυνθεί η κατάσταση με τη δημοσίευση των όσων συνέβαιναν στο παρασκήνιο.
Αφότου όμως η αποτυχία των συνομιλιών είναι γεγονός, ο κυπριακός Τύπος άρχισε άφοβα πλέον να παρουσιάζει τον παρασκηνιακό ρόλο της Αθήνας σε αυτό τον πρόσφατο κρίκο, που έρχεται να προστεθεί στην αλυσίδα των χαμένων ευκαιριών. Θα σας μεταφέρω τι γράφουν δύο από τους εγκυρότερους σχολιαστές του Κυπριακού στην εφημερίδα «Πολίτης». Ο Γιώργος Κασκάνης ξεκινά το άρθρο του με τη διαπίστωση ότι «καθόλου βοηθητική δεν υπήρξε η στάση της Αθήνας και ειδικά του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά».
Η τορπίλη που βύθισε την απόπειρα, σύμφωνα με τον Γ. Κασκάνη, ήταν η εμμονή του Ν. Κοτζιά στο πρωθύστερο ζήτημα των εγγυήσεων, εμμονή που προκάλεσε και τη ματαίωση της συνάντησής του με τον Τούρκο ομόλογό του Τσαβούσογλου και την οργή του Ερντογάν προσωπικώς. Στις πολλές τηλεφωνικές συνομιλίες που είχε ο πρόεδρος της Κύπρου με τον Ελληνα πρωθυπουργό, ο τελευταίος, κατά τις πληροφορίες κυπριακών πηγών, «πελαγοδρομούσε», διότι δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να εμποδίσει τον υπουργό του των Εξωτερικών να ακολουθεί την πολιτική που είχε αποφασίσει ο ίδιος.
Η Κατερίνα Ηλιάδη επισημαίνει και αυτή τον καθοριστικό ρόλο που είχε η πολιτική των «μηδενικών εγγυήσεων» του Ν. Κοτζιά, προχωρεί όμως ακόμη παρακάτω και διαπιστώνει ότι ο βαθμός της ελληνικής παρέμβασης ήταν τέτοιος, ώστε για πρώτη φορά ανατράπηκε το δόγμα που θέλει τη Λευκωσία να αποφασίζει και την Αθήνα να συμπαρίσταται. Η εικόνα που παρουσιάζει η Ηλιάδη όσον αφορά τα κίνητρα της Αθήνας είναι σαφέστερη. Πεποίθηση της ελληνικής κυβέρνησης, υποστηρίζει, ήταν εξαρχής ότι η λύση θα εθεωρείτο «εθνική μειοδοσία» και στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και στον (εθνολαϊκιστικό) κυβερνητικό συνασπισμό. Η κυβέρνηση, λοιπόν, δεν ήθελε λύση εξαιτίας της ευθύνης που συνεπάγεται, ούτε ο Αλ. Τσίπρας ήθελε να γίνει Κων. Καραμανλής και να φορτωθεί μια νέα Ζυρίχη. (Μα και να ήθελε, δεν θα μπορούσε...).
Ετσι ανετέθη το ζήτημα αποκλειστικά στον Ν. Κοτζιά, ο οποίος, ως προερχόμενος από τη λεγόμενη πατριωτική Αριστερά, μπορούσε να «σώσει την εθνική υπερηφάνεια». Η Αθήνα φοβόταν, επίσης, ότι σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού θα ακολουθούσαν με τη σειρά τους τα ελληνοτουρκικά, διότι το κλασικό πρόσχημα «δεν προχωρούμε όσο μένει ανοικτό το Κυπριακό» θα έφευγε από τη μέση. Επιπροσθέτως, η Αθήνα φοβόταν και τις επιπτώσεις αυτής της κατάστασης στο προσφυγικό. Στο άρθρο της Κ. Ηλιάδη προστίθεται, στο τέλος, ότι καθ’ όλο το διάστημα των παρασκηνιακών διεργασιών η Αθήνα διοχέτευε σταθερά στον κυπριακό Τύπο διαβεβαιώσεις ότι όλα γίνονται σε πλήρη σύμπνοια με τη Λευκωσία. Προφανώς, κάλυπτε τα ίχνη της και τίποτε περισσότερο...
Κατόπιν αυτών και επειδή συμβαίνει το προπατορικό αμάρτημα να μην με απασχολεί καθόλου (παρά μόνον ως αλληγορία), θα ήθελα να μην ξανακούσω τίποτε, ούτε λέξη, για τον Κυπριακό τα επόμενα, ας πούμε, είκοσι χρόνια! Και είναι πολύ πιθανό, φοβάμαι, να εισακουσθώ...».