Η παρέμβαση του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά ήταν η κυριότερη αιτία για την αποτυχία των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές της Λευκωσίας.
Αποκλειστικές πληροφορίες του Tvxs αναφέρουν ότι ο Ελληνας υπουργός παρενέβη στις διαπραγματεύσεις, ζητώντας να υπάρξει συμφωνία Ελλάδας-Τουρκίας για τις διεθνείς εγγυήσεις και την ημερομηνία αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων, πριν την διεθνή διάσκεψη που θα επικύρωνε την λύση του προβλήματος.
Με βάση τα όσα είχαν μέχρι στιγμής συμφωνηθεί, σε πολύ γενικές γραμμές, η αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής θα γινόταν σταδιακά και μετά την επικύρωση της συμφωνίας. Κάτι στο οποίο φαίνεται να είχε συμφωνήσει αρχικά και ο Αλέξης Τσίπρας, που στη συνέχεια άρχισε να επηρεάζεται από τις θέσεις του κ. Κοτζιά.
Σύμφωνα με τις πηγές του Tvxs, ο κ. Κοτζιάς επικοινώνησε με τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη, δηλώνοντας ότι δεν δέχεται τη παραπάνω φόρμουλα, όπως και για τις διεθνείς εγγυήσεις, για τις οποίες σχεδιαζόταν μεταβατική ρύθμιση ώστε να διασκεδαστούν πιθανές αντιδράσεις στην Τουρκία καθώς και οι φόβοι των Τουρκοκυπρίων ότι θα «καπελωθούν» από την ελληνοκυπριακή πλειοψηφία στο νησί.
Μάλιστα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών πρόσθεσε ότι σε αντίθετη περίπτωση, και ανεξάρτητα από τη τελική στάση του Αλέξη Τσίπρα, θα υποβάλλει τη παραίτηση του καλώντας μάλιστα δημοσίως τον Πρόεδρο Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, να κάνει το ίδιο.
Κυβερνητικοί κύκλοι στη Λευκωσία διατύπωσαν τον φόβο τους, ότι μια τέτοια εξέλιξη θα ενίσχυε τους Ελληνοκύπριους εθνικιστικές που τάσσονται κατά της συμφωνίας, ενόψει μάλιστα του δημοψηφίσματος που θα κληθεί να την επικυρώσει.
Σύμφωνα με την εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου: «Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε αρκετές τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος όμως πελαγοδρομούσε μεταξύ των όσων προωθούσε ο Κύπριος Πρόεδρος και των όσων ανέτρεπε ο δικός του υπουργός των Εξωτερικών. Ετσι, αν και ο Τσίπρας συμφώνησε με τον Αναστασιάδη, δεν έδειξε διατεθειμένος να τιθασεύσει τον υπουργό του. Γι’ αυτό και όταν πλέον αποφασίστηκαν οι ημερομηνίες της πολυμερούς διάσκεψης (21-22 Δεκεμβρίου), το σκηνικό είχε ανατραπεί. Δεν είναι τυχαίο που ο Ερντογάν δεν έκλεινε συνάντηση με τον Τσίπρα καλώντας τον να δούνε πρώτα τα αποτελέσματα του Μοντ Πελεράν».
Η στάση της Ελλάδας
Η κυπριακή εφημερίδα γράφει ότι τελικά η στάση της Αθήνας και ειδικά του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά δεν αποδείχτηκε «καθόλου βοηθητική». «Οι συχνές δηλώσεις του κ. Κοτζιά και ο απόλυτος τρόπος με τον οποίο έπαιρνε θέση στο θέμα των εγγυήσεων, ήταν και ο λόγος που ακύρωσαν συνάντηση που θα είχε πριν την πρώτη φάση του Μοντ Πελεράν με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Η δε επιμονή του να αναζητηθεί η χρυσή τομή με την Τουρκία στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων πριν πάνε τα πράγματα στην πολυμερή, εξόργισε την Αγκυρα και προσωπικά τον Ταγίπ Ερντογάν. Έγινε λόγος για κοροϊδία από μέρους Τούρκων αξιωματούχων οι οποίοι υποδείκνυαν ότι δεν είναι δυνατό να συγκαλείς διάσκεψη για ένα θέμα που θέλεις να το λύσεις εκ των προτέρων», αναφέρει το δημοσίευμα της.
Η ρητή θέση του υπουργού Εξωτερικών αποτυπώνεται και σε non paper που έστειλε το απόγευμα της Δευτέρας ο Νίκος Κοτζιάς - ένα non paper, στο οποίο μάλιστα υπήρχε και σαφής προειδοποίηση προς τον ειδικό απεσταλμένο του Γ.Γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό Εσπεν Μπαρθ Έιντε.
«Η ελληνική κυβέρνηση κατά τη διάρκεια επανειλημμένων συνομιλιών με όλους τους παράγοντες που εμπλέκονται στο Κυπριακό πρόβλημα, κατέστησε σαφές ότι συμφωνεί να συμμετάσχει σε πολυμερή συνάντηση, υπό την αίρεση της προηγούμενης συζήτησης και συμφωνίας με την Τουρκία, επί του θέματος των εγγυήσεων και της ασφάλειας. Ανευ διεξαγωγής της συγκεκριμένης συζήτησης, η Ελλάδα δεν πρόκειται να προσέλθει σε πολυμερείς συνομιλίες και αυτό οφείλει να γίνει κατανοητό από όλους, του κ. Έιντε συμπεριλαμβανομένου», ανέφερε το non paper που εστάλη λίγο πριν από τις 6 το απόγευμα της Δευτέρας, αλλά 2,5 ώρες αργότερα το ελληνικό ΥΠΕΞ το απέσυρε ως «άκυρο».
Μια δευτερεύουσα αιτία του αδιεξόδου
Με βάση τις πηγές του Tvxs, η αλλαγή της τουρκοκυπριακής πλευράς στο εδαφικό, που στις διαπραγματεύσεις της Ελβετίας παρουσιάστηκε διατεθειμένη να παραδώσει λιγότερα εδάφη από όσα είχαν αρχικώς-επίσης σε πολύ γενικές γραμμές - συμφωνηθεί, δεν αποτελεί παρά τη δευτερεύουσα αιτία του αδιεξόδου. Οι διαφορές για το εδαφικό καθώς και τον αριθμό των προσφύγων που θα επιστρέψουν θα μπορούσαν τελικώς να διευθετηθούν, αν δεν είχε υπάρξει η παρέμβαση του κ. Κοτζιά. Μετά από την τελευταία, η Ελληνοκυπριακή ηγεσία ζήτησε το πρόβλημα να παραπεμφθεί σε συνάντηση κορυφής Τσίπρα - Ερντογάν, ώστε να μην χρεωθεί η ίδια το οριστικό ναυάγιο των διαπραγματεύσεων.
Πολίτης: Η Ελλάδα φοβάται το πολιτικό κόστος της λύσης
Όπως σημειώνει ο «Πολίτης», από την πλευρά του: «Το ελληνικό ΥΠΕΞ για πρώτη φορά ανακατεύεται σε αυτό τον βαθμό σε θέματα που αφορούν το Κυπριακό, ανατρέποντας το μέχρι τώρα δόγμα η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα συμπαρίσταται».
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, με τίτλο «Το πολιτικό κόστος της λύσης φοβάται η Ελλάδα», ο Αλέξης Τσίπρας, «με τα πάμπολλα εσωτερικά προβλήματα και τις ισορροπίες τρόμου στην κυβέρνησή του –μεταξύ των συνιστωσών του κόμματός του, αλλά και μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ– δεν θα ήθελε επ’ ουδενί λόγω να φορτωθεί το Κυπριακό και μια νέα Ζυρίχη, γι’ αυτό και άφησε τους χειρισμούς στον υπουργό Εξωτερικών του, ο οποίος προέρχεται από τον χώρο της λεγόμενης πατριωτικής Αριστεράς. Ο κ. Κοτζιάς ετοίμασε μάλιστα ένα έγγραφο, ένα non paper, με τις θέσεις της Αθήνας στο Κυπριακό, το οποίο απέστειλε προχθές σε κυβερνητικά στελέχη, πολιτικά και άλλα πρόσωπα με email, στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρει ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει συμφωνήσει συμμετοχή σε πολυμερή διάσκεψη υπό την αίρεση ότι θα υπάρξει προηγούμενη συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας για τα θέματα των εγγυήσεων και της ασφάλειας. Το εν λόγω έγγραφο στάλθηκε στις 5:45 μ.μ. και αποσύρθηκε λίγο μετά, και συγκεκριμένα στις 8:30 μ.μ., με τη σημείωση να «θεωρηθεί άκυρο». Είναι η πρώτη φορά, εδώ και πολλά χρόνια, που το ελληνικό ΥΠΕΞ μοιράζει non paper για το Κυπριακό. Επιπλέον, ο κ. Κοτζιάς θεωρεί ότι πρέπει να υπάρξει γνωμάτευση για το κατά πόσον μπορεί η Ελλάδα να πάει σε πολυμερή διάσκεψη και υπό ποιες προϋποθέσεις και συνθήκες».
«Πολιτικοί κύκλοι στην Ελλάδα εκτιμούν ότι οι Τσίπρας και Κοτζιάς πιστεύουν ότι εάν κλείσει το Κυπριακό θα ανοίξει θέμα διευθέτησης των ελληνοτουρκικών διαφορών, κάτι που θεωρούν ότι δεν συμφέρει τη χώρα αυτή την περίοδο. Οι ίδιοι κύκλοι εκτιμούν, επίσης, ότι, μέσω του Κυπριακού, η Ελλάδα παίζει το χαρτί της στην ΕΕ για το προσφυγικό. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένη πηγή κοντά στο Μαξίμου που μίλησε στον ''Πολίτη'', στην προχθεσινή τηλεφωνική επικοινωνία Τσίπρα-Ερντογάν (με πρωτοβουλία του πρώτου, την ώρα που το Μοντ Πελεράν 2 οδηγείτο σε ναυάγιο, και με στόχο να συναντηθούν οι δυο τους πριν τη διάσκεψη και να κλείσουν το κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων), ο Τούρκος Πρόεδρος εμφανίστηκε εξοργισμένος με τους Ευρωπαίους για το προσφυγικό και εξέφρασε σφοδρά παράπονα λέγοντας ότι η Τουρκία έκανε αυτά που έπρεπε να κάνει, αλλά οι Ευρωπαίοι αθέτησαν τις υποσχέσεις τους, όπως είπε. Πάντως, παρόλο που αφέθηκε να διαρρεύσει ότι η συνάντηση Τσίπρα-Ερντογάν διευθετήθηκε και μάλιστα για τις 4 Δεκεμβρίου, το Μαξίμου το διαψεύδει. Σημειώνεται ότι η Λευκωσία εκτιμά ότι το ναυάγιο στο Μοντ Πελεράν 2 και η υπαναχώρηση της τουρκοκυπριακής πλευράς σε σχέση με τα κριτήρια του εδαφικού, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι Ελλάδα και Τουρκία δεν κατάφεραν να συνεννοηθούν», αναφέρει ακόμη η κυπριακή εφημερίδα.
Το Ευρωκοινοβούλιο ψηφίζει πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων
Η παρέμβαση του Eλληνα υπουργού και το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις έρχεται στην κρισιμότερη στιγμή. Την Πέμπτη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα ψηφίσει, με μεγάλη πλειοψηφία σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, το πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Τουρκία. Η απόφαση αυτή, εκτιμούν διπλωματικοί κύκλοι στις Βρυξέλλες, θα σκληρύνει περισσότερο τη θέση της Άγκυρας, πιθανότατα και στο Κυπριακό πρόβλημα, αναφέρει το Tvxs.
Μέχρι σήμερα η διαφαινόμενη επίλυση του Κυπριακού προβλήματος είχε οδηγήσει τις ευρωπαϊκές ηγεσίες, παράλληλα με την συμφωνία με την Τουρκία στο προσφυγικό, στην υιοθέτηση μιας στάσης ανοχής απέναντι στην αντιδημοκρατική εκτροπή του προέδρου Ερντογάν. Ο πολλαπλασιασμός των παραβιάσεων κάθε δημοκρατικής νομιμότητας στη Τουρκία, παράλληλα με την αποτυχία των διαπραγματεύσεων στην Ελβετία, οδήγησαν στο σκληρό σχέδιο ψηφίσματος κατά της Τουρκίας που πρόκειται να υιοθετηθεί αύριο από τους ευρωβουλευτές.
Η απάντηση του ΥΠΕΞ
Το Τvxs επικοινώνησε με συνεργάτες του κ. Κοτζιά, οι οποίοι επεσήμαναν ότι ο υπουργός δεν εξέφρασε τίποτα άλλο παρά την εθνική θέση, η οποία λέει ότι πριν από την υιοθέτηση οποιαδήποτε συμφωνίας επίλυσης του Κυπριακού θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία για την ημερομηνία αποχώρησης από την Κύπρο των τουρκικών στρατευμάτων. Εν αντιθέσει με την Τουρκία που ζητά το θέμα της αποχώρησης των στρατευμάτων να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης αφού πρώτα συμφωνηθεί η επίλυση του Κυπριακού.
Σε ότι αφορά το non paper, τόνιζαν ότι αυτό δεν αποσύρθηκε ποτέ, ενώ σε ότι αφορά το έγγραφο Κοτζιά για τις εγγυήσεις και την ασφάλεια έλεγαν ότι αυτό ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης το έχει επαινέσει δημοσίως.
Οι ίδιοι συνεργάτες έκαναν λόγο για προσωπική στοχοποίηση του κ. Κοτζιά, αναφερόμενοι στις δημοσιογραφικές πληροφορίες για τη στάση του. Στο ερώτημα αν ο υπουργός έχει απειλήσει με παραίτηση, η απάντηση ήταν: «Δεν το γνωρίζω».