Ο Αρχιμανδρίτης Εφραίμ Βατοπαιδινός, κατά κόσμον Βασίλειος Κουτσού είναι μοναχός που ανήκει στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ασκείται στο Άγιο Όρος και συγκεκριμένα στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου της οποίας από το 1990 είναι Καθηγούμενος.
Γεννήθηκε το 1956 στην Περιστερωνοπηγή Αμμοχώστου στην Κύπρο. Οι γονείς του, Σωτήρης και Βασιλική Κουτσού είχαν άλλα τέσσερα παιδιά, ενώ ο πατέρας του είχε ακόμα άλλα δύο παιδιά από την πρώτη του γυναικά, Παντελού. Από μικρός είχε δείξει την θρησκευτικότητά του, αφού υπηρετούσε στην Εκκλησία του χωριού του, παρακολουθούσε μαθήματα βυζαντινής μουσικής και εξεδήλωσε την πρόθεσή του για να ιερωθεί. Αφού τελείωσε τον κύκλο της μέσης εκπαίδευσης στο Γυμνάσιο Λευκονοίκου, εισήχθη στην Ιερατική Σχολή Απόστολος Βαρνάβας στην Λευκωσία για να παρακολουθώντας μαθήματα με απώτερο σκοπό την Ιεροσύνη. Εντούτοις, μετά την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974, εκδιώκεται μαζί με την οικογένειά του από το χωριό του και βρίσκουν καταφύγιο στο χωριό Τερσεφάνου της επαρχίας Λάρνακας. Κατά την διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, ο πατέρας του και δύο από τα μεγαλύτερα αδέρφια του πιάνονται αιχμάλωτοι από τους Τούρκους. Ο πατέρας του από τότε αγνοείται
Μετά την τουρκική εισβολή και την προσφυγιά, ο τότε κατά κόσμος Βασίλειος γράφτηκε στο Τμήμα Θεολογίας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποία παρακολούθησε μαθήματα για τέσσερα χρόνια και αποφοίτησε επιτυχώς το 1978. Κατόπιν, επέστρεψε στην ιδιαίτερή του πατρίδα Κύπρο και δίδαξε ως καθηγητής για κάποιο διάστημα στην Ιερατική Σχολή Απόστολος Βαρνάβας στην Λευκωσία
Ο νεαρός Θεολόγος Βασίλειος είχε στενή επαφή με την Εκκλησία και τον Μοναχισμό και επισκεπτόταν διάφορα μοναστήρια στην Κύπρο. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 (περί το 1979), πέρασε από την Κύπρο ο Κύπριος Αγιορείτης Μοναχός Γέροντας Ιωσήφ ο μετέπειτα καλούμενος ο Βατοπαιδινός. Ο Γέροντας Ιωσήφ είχε προηγουμένως (από το 1946) ασκηθεί στο Άγιον Όρος και συγκεκριμένα στην Νέα Σκήτη της Μονής Αγίου Παύλου ως υποτακτικός του Οσίου Γέροντος Ιωσηφ του Ησυχαστού (1898-1959), μέχρι την κοίμησή του το 1959. Ο Γέρων Ιωσήφ αφού επανήλθε στην Κύπρο, ασκήθηκε για κάποιο διάστημα στην Ιερά Μονή Ιερέων στην Πάφο. Σε αυτό το διάστημα, ο νεαρός Βασίλειος γνωρίστηκε με τον Γέροντα Ιωσήφ και παρέμεινε κοντά του ως μαθητής του. Σε εκείνο το διάστημα, στην συνοδεία του Γέροντος Ιωσήφ προσήλθε και ο τότε Διάκονος, νυν Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος.
Μετά από την Μονή Ιερέων στην Πάφο, ο Γέροντας Ιωσήφ γύρισε στον Άθωνα με την συνοδία του. Στην αρχή εγκαθίστανται στην Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου κοντά στην πρωτεύουσα του Αγίου Όρους, Καρυές στην οποία παρέμειναν για διάστημα πέραν του ενός έτους. Ακολούθως μεταφέρθηκαν στην Νέα Σκήτη στο Κελί του Ευαγγελισμού.
Εκεί το 1982 ο κατά κόσμον Βασίλειος Κουτσού κείρεται σε Εφραίμ Μοναχό στην κυρίαρχο Μονή Αγίου Παύλου και ακολούθως το 1983 χειροτονείται Ιεροδιάκονος και κατόπιν Ιερομόναχος. Στην Νέα Σκήτη αρκετοί μοναχοί προσέρχονται κοντά στον Γέροντα Ιωσήφ και η συνοδία μεγαλώνει. Στο Άγιον Όρος ο Μοναχός Εφραίμ έχει την ευλογία να γνωρίσει από κοντά Οσίους Γέροντες, όπως τον Γέροντα Εφραίμ Κατουνακιώτη στα Κατουνάκια και τον Γέροντα Παΐσιο.
Ακολούθως, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, περί το 1987 κατόπιν προσκλήσεως από την γηραιά ολιγομελή αδελφότητα της Μονής Βατοπεδίου, μέρος της συνοδίας του Γέροντος Ιωσήφ εγκαθίσταται στην Μονή για στήριξη και βοήθεια των εναπομείναντων γηραιών Βατοπεδινών Μοναχών. Με απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου το 1989 ολόκληρη η αδελφότητα μεταφέρεται στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου η οποία από ιδιόρρυθμη μετατρέπεται σε Κοινόβιο. Τον Μάρτιο του 1990, την Κυριακή της Τυρινής γίνεται εκλογή για Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου στην οποία εκλέγεται ο Ιερομόναχος Εφραίμ σε ηλικία 34 ετών, ενώ πνευματικός πατέρας όλων των αδελφών είναι ο Γέροντας Ιωσήφ.
Ακολούθως, τον Απρίλιο του 1990, την Κυριακή των Μυροφόρων, ο Ιερομόναχος Εφραίμ προχειρίζεται σε Αρχιμανδρίτη και ενθρονίζεται Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου.