Η ώρα της κρίσιμης αναμέτρησης για την ανάδειξη του/της επόμενου ένοικου του Λευκού Οίκου έφτασε: Σε ποιον θα παραδώσει τη σκυτάλη ο Μπαράκ Ομπάμα; Eνας χρήσιμος οδηγός για μια εν πολλοίς πολύπλοκη διαδικασία.
Πότε θα ξέρουμε τα αποτελέσματα;
Όταν η νίκη ενός εκ των δύο υποψηφίων είναι σαρωτική, τότε αυτό φαίνεται συνήθως γύρω στις 8 το βράδυ της Τρίτης τοπική ώρα -δηλαδή γύρω στις 3 το πρωί της Τετάρτης ώρα Ελλάδος- όταν έχουν κλείσει τα περισσότερα εκλογικά κέντρα στις ανατολικές και μεσοδυτικές πολιτείες. Αλλά επειδή η συγκεκριμένη αναμέτρηση αναμένεται να είναι οριακή, θα είμαστε τυχεροί αν γνωρίζουμε το νικητή μερικές ώρες αργότερα. Αν η μάχη κριθεί στο Οχάιο -κάτι που δεν θα συμβεί άλλωστε και για πρώτη φορά- και οι δύο μονομάχοι απέχουν ελάχιστα, τότε θα πρέπει να περιμένουμε την καταμέτρηση των ψήφων εξ αποστάσεως -κάτι που θα μπορούσε να πάρει άλλες 10 μέρες.
Πότε είναι οι εκλογές;
Για τους περισσότερους Αμερικανούς, την Τρίτη 8 Νοεμβρίου (είναι η πρώτη Τρίτη μετά την πρώτη Δευτέρα του Νοεμβρίου). Και λέμε για τους περισσότερους, αφού εκατομμύρια έχουν ήδη ψηφίσει σε πολιτείες στις οποίες στήνονται πρόωρα οι κάλπες. Μάλιστα το σύστημα επιτρέπει σε κάποιες πολιτείες, αν αλλάξει ο ψηφοφόρος γνώμη, να ξαναψηφίσει!
Γιατί οι εκλογές γίνονται σε εργάσιμη μέρα;
Έτσι αποφάσισε πολύ παλιά το Κογκρέσο, όταν η Αμερική ήταν ακόμη μια χώρα κυρίως αγροτών που πήγαιναν στις εκκλησίες τις Κυριακές και στις αγορές και ζωοπανηγύρεις τις Τετάρτες. Εφόσον ψήφιζαν τις Τρίτες οι αγρότες είχαν χρόνο να πάνε σπίτι τους και να μεταφέρουν τα προϊόντα τους στις αγορές. Δεν θα θυσίαζαν και τον καπιταλισμό για τη δημοκρατία... Και γιατί ψηφίζουν Νοέμβριο; Ώστε να έχει ολοκληρωθεί η συγκομιδή των καρπών του φθινοπώρου και να μην έχει μπει βαρυχειμωνιά που καθιστά απαγορευτικά τα ταξίδια.
Είναι αλήθεια ότι οι Αμερικανοί δεν εκλέγουν άμεσα τον πρόεδρό τους;
Αλήθεια είναι, αφού ο «πλανητάρχης» εκλέγεται έμμεσα από τον λαό μέσω των εκλεκτόρων: συνολικά είναι 538 και κατανέμονται στις Πολιτείες ανάλογα με τις έδρες στη Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά και βάσει της τελευταίας απογραφής.
Έτσι κάποιες πολιτείες είδαν μείωση των εκλεκτόρων, κάποιες αύξηση. Το σύστημα προβλέπει ότι όποιος κερδίσει στην πολιτεία την λαϊκή ψήφο παίρνει όλους τους εκλέκτορες με εξαίρεση το Μέιν και τη Νεμπράσκα, όπου κατανέμονται αναλογικά.
Για την είσοδο στον Λευκό Οίκο απαιτούνται 270, δηλαδή οι μισοί του 538 + 1.
Λόγω του περίπλοκου -και τρελού αυτού συστήματος- ένας υποψήφιος μπορεί να πάει μηδέν εκλέκτορες σε 39 πολιτείες και την Ουάσιγκτον και όμως να κερδίσει την προεδρία.
Eχει χάσει ποτέ κανείς τη λαϊκή ψήφο και όμως κατάφερε να εκλεγεί προέδρος;
Ρωτήστε τον Αλ Γκορ. Αν και πήρε περισσότερες ψήφους πανεθνικά, έχασε τις εκλογές απ' τον Τζορτζ Μπους τον νε;oτερο...
Τι θα συμβεί σε περίπτωση ισοπαλίας στον αριθμό των εκλεκτόρων;
Κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά σπάνια και συνέβη μόλις δύο φορές. Σε περίπτωση ισοπαλίας το ένα σώμα του κογκρέσου, η Βουλή, θα εκλέξει τον πρόεδρο. Ενώ το άλλο, η Γερουσία, θα εκλέξει τον αντιπρόεδρο. Αν μοιραστούν φέτος οι εκλέκτορες κι οι Ρεπουμπλικανοί διατηρήσουν τον έλεγχο της Βουλής, αλλά οι Δημοκρατικοί ανακτήσουν τη Γερουσία, τότε μπορεί να δούμε πρόεδρο τον Ντόναλντ Τραμπ και αντιπρόεδρο τον Τιμ Κέην – τι πιο κατάλληλο φινάλε σε μια θεότρελη κούρσα προς τον Λευκό Οίκο;
Τι είναι αυτές οι λεγόμενες «αμφίρροπες πολιτείες» (swing states);
Οι περισσότερες πολιτείες είτε είναι «μπλε», δηλαδή παραδοσιακά ψηφίζουν τον υποψήφιο των Δημοκρατικών ή «κόκκινες», δηλαδή στηρίζουν τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο. Ορισμένες, όμως, πολιτείες αλλάζουν χέρια σαν εκκρεμές ανάλογα με τον υποψήφιο ή την πολιτική συγκυρία. Φέτος οι πιο κρίσιμες θεωρούνται το Οχάιο, η Πενσυλβάνια, η Άιοβα, το Μίσιγκαν, το Κολοράντο, η Νεβάδα, το Νιου Χαμσάιρ, η Βόρειος Καρολίνα, το Ουισκόνσιν, η Βιρτζίναι και η πλέον αμφίρροπη απ' όλες, δηλαδή η Φλόριντα: το 2008 και το 2012 ψήφισε Ομπάμα, ενώ το 2000 και το 2004 είχε ψηφίσει Μπους. Οι δύο φετινοί μονομάχοι σχεδόν ισοψηφούν στις δημοσκοπήσεις στη Φλόριντα. Αν χάσει ο Τραμπ, τότε περιορίζονται πολύ οι πιθανότητες εκλογής του. Ενώ η Χίλαρι μπορεί να σωθεί με νίκη σε κάπου αλλού.
Τι άλλο ψηφίζουν οι Αμερικανοί (εκτός από πρόεδρο);
Οι πολίτες εκλέγουν τα 435 μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων (όπου σήμερα πλειοψηφούν οι Ρεπουμμπλικανοί με 247 έναντι 188) και το 1/3 των μελών της Γερουσίας (που ελέγχουν σήμερα οι Ρεπουμπλικανοί με 247 έδρες έναντι 188)
Οι πολίτες εκλέγουν πρόεδρο, ανανεώνουν το 1/3 της Γερουσίας (σήμερα οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν την πλειοψηφία με 54 έναντι 46) και τη Βουλή των Αντιπροσώπων που σήμερα ελέγχουν οι Ρεπουμπλικάνοι (247 έναντι 188), αλλά μπορεί να κατακτήσουν οι Δημοκρατικοί αν καταφέρουν να πάρουν μερικές έδρες.
Επίσης οκτώ πολιτείες ψηφίζουν για τη νομιμοποίηση της μαριχουάνας, τέσσερις πολιτείες αποφασίσουν για την αύξηση του κατώτατου μισθού και μόνον στην Καλιφόρνια θα περιλαμβάνεται μια πρόταση -η λεγόμενη Proposition 60- για την υποχρεωτική χρήση προφυλακτικών και άλλων προστατευτικών μέτρων από τους πρωταγωνιστές ταινιών ερωτικού περιεχομένου.
Τελευταία ερώτηση: Ποιος θα νικήσει;
Ιδού το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου δολαρίων. Η γενική εκτίμηση είναι ότι εξαρτάται από τη Χίλαρι Κλίντον αν θα κερδίσει ή θα χάσει τις εκλογές. Αλλά αυτό στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις δημοσκοπήσεις. Κι όπως αποδείχθηκε στο πρόσφατο παρελθόν απ' το διεθνές περιβάλλον (βλ. π.χ. Brexit), οι σφυγμομετρήσεις πέφτουν έξω. Οπότε, θα πρέπει να κάνουμε λίγη (ας ελπίσουμε) υπομονή για να μάθουμε σε ποια πλευρά θα γείρει τελικά η πλάστιγγα...
ΠΗΓΗ: CNN