Η ιστορία της καταπολέμησης του καπνίσματος: Γιατί καταλήξαμε στις τρομακτικές εικόνες των πακέτων [εικόνες]

Οταν η συνήθεια του καπνίσματος έφτασε στην Ευρώπη, τον 17ο αιώνα, είχε συνδεθεί με μια σειρά από θετικές επιδράσεις. Καταπραΰνει τον πονόδοντο, καταπολεμά την κόπωση, βοηθά στους πόνους των αρθρώσεων και φυσικά, προσφέρει στιγμές χαλάρωσης.

Το τσιγάρο κάποτε, όχι μόνο δεν θεωρούταν κάτι κακό για την υγεία, αλλά την βοηθούσε κιόλας. Με θετικά στοιχεία να το ακολουθούν, το κάπνισμα έγινε συνήθεια, η οποία εξελίχθηκε σε απόλαυση. Μια απόλαυση που δεν συνοδευόταν από τύψεις, μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα!

Οι πρώτες έρευνες που δεν πτόησαν τους καπνιστές - Πότε εμφανίστηκαν τα μηνύματα στα πακέτα

Το 1950 οι πρώτες έρευνες, αρχικά στις Η.Π.Α και ύστερα στην Αγγλία, που συνέδεσαν το κάπνισμα με τον καρκίνο του πνεύμονα αλλά και με άλλες σοβαρές ασθένειες, ήρθαν να ταράξουν την ηρεμία που επικρατούσε επί αιώνες στις συνειδήσεις των καπνιστών. Κάτι που φυσικά δεν άρεσε στις καπνοβιομηχανίες, οι οποίες προσπάθησαν με κάθε μέσο να αποδείξουν πως οι έρευνες είναι είτε λάθος είτε ανεπαρκείς.

Ο πόλεμος ενάντια στο κάπνισμα, ωστόσο, είχε ήδη αρχίσει. Ενημερωτικές ομιλίες, αντικαπνιστικές εκστρατείες, έρευνες που κάθε χρόνο αυξάνονταν και παρουσίαζαν χειρότερα αποτελέσματα. Η αρχική δυσπιστία των καπνιστών μετατράπηκε σε αμφιβολία και ύστερα σε βεβαιότητα πως η συνήθεια τους είναι βλαβερή για τον οργανισμό τους. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι είχαν ήδη προλάβει να χτίσουν μια σχέση «αγάπης» και εθισμού με το κάπνισμα.

Στις επόμενες δεκαετίες, οι καπνιστές διατήρησαν σε πολύ μεγάλο βαθμό τα μεγάλα ποσοστά τους. Οι εκστρατείες δεν κατάφεραν να θορυβήσουν τον κόσμο, που προτιμούσε να τις αγνοήσει συνεχίζοντας την αγαπημένη του συνήθεια. Στοιχεία από τις Η.Π.Α έδειχναν πως το 75% των ανδρών κάπνιζε, με τις γυναίκες να εμφανίζουν χαμηλότερα (αλλά όχι χαμηλά) ποσοστά. Με γενικευμένους υπολογισμούς, οι πωλήσεις τσιγάρων αντιστοιχούσαν σε σχεδόν ένα πακέτο την μέρα ανά άνθρωπο!

Η ανάγκη για πιο δραστικά μέτρα οδήγησε στην εμφάνιση προειδοποιητικών μηνυμάτων πάνω στις συσκευασίες. Το 1966 εμφανίζονται τα πρώτα μηνύματα στις Η.Π.Α. Ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο πέντε χρόνια μετά, ενώ το 1972 η Ιαπωνία γίνεται η πρώτη χώρα της Ασίας που εφαρμόζει την συγκεκριμένη τακτική.

Σταδιακά, όλες οι χώρες ακολούθησαν την πρωτοβουλία των Η.Π.Α, τοποθετώντας μικρότερα ή μεγαλύτερα μηνύματα στα πακέτα, καταστρέφοντας το μάρκετινκ των καπνοβιομηχανιών και προειδοποιώντας τους καπνιστές. Αποδείχθηκε ωστόσο πως ακόμα και αυτό δεν ήταν αρκετό για να καταπολεμήσει την συνήθεια του καπνίσματος.

Το δεύτερο κύμα καταπολέμησης του καπνίσματος - Οι αποκρουστικές εικόνες κάνουν την διαφορά

Με την αλλαγή της χιλιετίας, ξεκίνησε ένα νέο κύμα καταπολέμησης του καπνίσματος, αυτή τη φορά πιο ισχυρό. Το 2001 ο Καναδάς γίνεται η πρώτη χώρα που τοποθετεί σοκαριστικές εικόνες πάνω στις συσκευασίες, προβάλλοντας τις βλαβερές επιπτώσεις του τσιγάρου. Ακολουθεί η Βραζιλία ένα χρόνο μετά, ενώ μέχρι την ολοκλήρωση της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα η νέα... τάση περνάει σε σχεδόν 30 χώρες.

Παράλληλα, οι αμέτρητες αρνητικές ειδήσεις στο διαδίκτυο, η συνεχόμενη αύξηση της φορολόγησης και η παρουσία των ηλεκτρονικών τσιγάρων καταφέρνουν να δημιουργήσουν μια αισθητή μείωση στον αριθμό των καπνιστών.

Οι έρευνες δείχνουν πως η τακτική του Καναδά, που εδώ και λίγους μήνες έφτασε και στην Ελλάδα, είναι πράγματι αποτελεσματική. Ενα γραπτό μήνυμα ξεφεύγει εύκολα από το μάτι του καπνιστή. Μια αποκρουστική εικόνα όμως όχι. Αυτό μάλιστα είναι κάτι που μπορεί να παραδεχτεί κάθε καπνιστής, αλλά φαίνεται και από την... ξαφνική εμφάνιση καλυμμάτων στα περίπτερα. Η εικόνα «χτυπάει» στο μάτι και αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στα ποσοστά των καπνιστών που προσπαθούν να κόψουν την εθιστική συνήθεια. Πιο συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια τα συγκεκριμένα ποσοστά έχουν ανέβει κατά 5-7%. Βέβαια, το ποσοστό των... επιτυχημένων προσπαθειών, παρόλο που έχει επίσης αυξηθεί, δεν είναι ανάλογα ενθαρρυντικό.

Οπως φαίνεται από τα στατιστικά δεδομένα, μια εικόνα είναι ικανή να ευαισθητοποιήσει ένα καπνιστή, σε αντίθεση μια πρόταση. Ακόμα και αν αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση πλήθους αντιαισθητικών εικόνων σε κοινή θέα.

Μια τακτική που μπορεί να είναι... άδικη για τους καπνιστές, οι οποίοι προφανώς ήδη γνωρίζουν τις συνέπειες της συνήθειας τους, αφού θα πρέπει να συνδυάσουν την «ένοχη» απόλαυση τους με την εικόνα ενός μαυρισμένου πνεύμονα ή μιας χαλασμένης οδοντοστοιχίας, αλλά παράλληλα είναι θετική αφού ωθεί περισσότερους ανθρώπους μακριά από το τσιγάρο.