Με μια πλούσια παράδοση που αντλεί τις ρίζες της στη Βενετοκρατία, τα Επτάνησα υποδέχονται τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά.
- Κεφαλλονιά: κολώνιες, μπομπότα και «Καλή Αποκοπή»
Την περίοδο των Χριστουγέννων τα κεφαλλονίτικα σπίτια στολίζονταν με κλαδιά μυρτιάς και κουμαριάς. Την παραμονή των Χριστουγέννων οι γυναίκες έφτιαχναν μπομπότα και Χριστόψωμο, διακοσμημένο με το σχήμα μιας σφραγίδας σαν σταυρό στη μέση, με καρύδια και αμύγδαλα, και με πέντε απολήξεις που συμβόλιζαν το χέρι του Χριστού. Όταν επέστρεφε η οικογένεια στο σπίτι μετά η Χριστουγεννιάτικη λειτουργία, ο νοικοκύρης έβαζε το Χριστόψωμο πάνω απ' τη φωτιά, του έριχνε τρεις σταγόνες λάδι και έλεγε «Χριστός γεννιέται, το φως αξαίνει». Η έκφραση αυτή εκτός από ποιητική είναι και κυριολεκτική, μιας και η νύχτα της 25ης Δεκεμβρίου είναι η μεγαλύτερη του χρόνου, και από την επομένη η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει. Έκοβαν μετά όλοι από ένα κομμάτι Χριστόψωμο και όσο έμενε το έδιναν στα οικόσιτα ζώα, αφού ο Χριστός γεννήθηκε μέσα σε στάβλο με ζώα.
Παραδοσιακά οι Κεφαλλονίτες εύχονται μεταξύ τους «Καλή Αποκοπή» αντί για «Καλή Χρονιά», δηλαδή να αποκοπούν από την παλιά χρονιά που φεύγει. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς γίνεται το έθιμο της «κολώνιας». Οι άνθρωποι κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνια και «ραίνουν» ο ένας τον άλλο. Με τον τρόπο αυτό, γιορτάζουν τον ερχομό του νέου έτους, και τραγουδούν: « Ήρθαμε με ρόδα και ανθούς να σας ειπούμε Χρόνους Πολλούς».
- Ζάκυνθος: μπρόκολα, κουλούρες, μπλαούνες και καντάδες
Την Παραμονή των Χριστουγέννων, μόλις αρχίζει να βραδιάζει, μαζεύονται όλοι στο σπίτι, γύρω από το εορταστικό (αλλά με νηστίσιμα φαγητά) τραπέζι. Μοναδικό φαγητό για δείπνο είναι τα μπρόκολα, που τα έχουν μαζί με ελιές και κρασί. Την επόμενη μέρα ακολουθούσε το μεγάλο γιορτινό τραπέζι το οποίο εκτός από κρέας με πατάτες περιελάμβανε και αυγολέμονο.
Μια άλλη ιδιαιτερότητα της Ζακύνθου είναι ότι Ζακυνθινοί δεν έκοβαν κουλούρα (βασιλόπιτα) την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, αλλά τα Χριστούγεννα.Η ζακυνθινή κουλούρα έχει μια ξεχωριστή συνταγή, που της δίνει μια υπέροχη γεύση και νοστιμιά και αντλεί την καταγωγή της στην περίοδο της Βενετοκρατίας. Ο «αρχηγός» της οικογένειας (ο παππούς ή ο πατέρας) σηκώνει επιβλητικά την κουλούρα και αφού την κρατήσουν όλοι μαζί, κατευθύνονται στη "γωνιά" ή στο τζάκι, που καίει η φωτιά και ψέλνουν το απολυτίκιο των Χριστουγέννων.
Την Πρωτοχρονά οι Ζακυνθινοί δεν έκοβαν πίτα αλλά γυρνούσαν σε παρέες με μουσικά όργανα και έλεγαν τους περίφημους «Αϊ-Βασίληδες», δηλ. ζακυνθινά κάλαντα Πρωτοχρονιάς, τα οποία συνέθεταν οι ίδιοι. Στα σπίτια, το βράδυ της παραμονής, έφτιαχναν τις πεντανόστιμες τηγανίτες ή μπλαούνες, με αλεύρι και νερό, τηγανισμένες σε «νιό» λάδι και τις έτρωγαν βουτημένες σε πετιμέζι (=βρασμένος μούστος σταφυλιών).
- Λευκάδα: Κουτσούνες και λαδόπιτα
Στη Λευκάδα την τιμητική τους έχουν οι «κουτσούνες» οι οποίες λέγονταικαι αγριοκρεμμύδες. Θεωρούνται σύμβολα τύχης. Παιδιά -και όχι μόνο- ξεριζώνουν κουτσούνες απ' τις εξοχές της Χώρας και των χωριών και τις πηγαίνουν στα σπίτια τους ή τις πουλάνε. Στα χωριά τις έβαζαν στο κατώι, πάνω σε μια καπάσα ή ένα βαένι με λάδι ή τις κρεμούσαν σ' ένα πατωμάτερο. Στη χώρα τις τοποθετούσαν στην κουζίνα.
Η «Διάνα» είναι πρωτοχρονιάτικο έθιμο της χώρας. Πρόκειται μάλλον για κατάλοιπο της Ενετοκρατίας. Ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς, γύρω στις 4.π.μ., έβγαινε η μπάντα της Φιλαρμονικής και γύριζε μέσα στην πόλη παίζοντας το «εωθινό» και τα κάλαντα, μέχρι να ξημερώσει. Τα παλιότερα χρόνια τη «Διάνα» ακολούθαγαν σχεδόν όλοι οι Λευκαδίτες, με πρωταγωνιστές τους ντορατζήδες, που με τις εύθυμες φάρσες τους προκαλούσαν μεγάλο φαρομανητό.
Εικάζεται πως το όνομα της «Διάνας» προέρχεται απ' την ιταλική λέξη Diana, που σημαίνει Αυγερινός και εγερτήριο, το χρονικό διάστημα μεταξύ 4 και 8 π.μ. μια και οι ώρες αυτές συμπίπτουν με τις ώρες που τελείται η πρωτοχρονιάτικη Διάνα.