Η δήλωση του Τούρκου πρόεδρου Ταγίπ Ερντογάν με την οποία αμφισβήτησε τη Συνθήκη της Λωζάννης, που καθόρισε στο μεγαλύτερο μέρος τους τα σύνορα του σύγχρονου τουρκικού κράτους, προκάλεσε ανησυχία, έκπληξη, αλλά και φόβους για πιθανές εντάσεις στο Αιγαίο.
Η ελληνική πλευρά αντέδρασε ψύχραιμα και προσπάθησε να ρίξει τους τόνους, ωστόσο το θέμα θα τεθεί στο τραπέζι του ΚΥΣΕΑ, που συνεδριάζει το μεσημέρι υπό τον Αλέξη Τσίπρα. Αν και το βασικό θέμα είναι η αντικατάσταση του αρχηγού της Πυροσβεστικής, Ιωάννη Καρατζιά, ο οποίος έχει υποβάλει την παραίτησή του, το ζήτημα Ερντογάν αναμένεται να είναι ψηλά και η ελληνική πλευρά θα στείλει στη συνέχεια μήνυμα προς την τουρκική πλευρά.
Χθες ο Ερντογάν είπε: «Το 1920 μας έδειξαν τη Συνθήκη των Σεβρών για να μας πείσουν το 1923 για τη Συνθήκη της Λωζάννης. Και κάποιοι προσπάθησαν να μας το παρουσιάσουν αυτό ως νίκη. Με τη Συνθήκη της Λωζάννης δώσαμε στους Έλληνες τα νησιά, που αν φωνάξεις από τις ακτές του Αιγαίου, θα ακουστείς απέναντι. Είναι αυτό νίκη;».
Και συνέχισε: «Όσοι έκατσαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στη Λωζάννη δεν εκμεταλλεύτηκαν τη συνθήκη αυτή. Και επειδή αυτοί δεν την εκμεταλλεύτηκαν, δυσκολευόμαστε σήμερα εμείς».
Οι αναγνώσεις της δήλωσης Ερντογάν
Μία πρώτη ερμηνεία για τις προκλητικές δηλώσεις τους Τούρκου προέδρου είναι πως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα σε βάρος του προσπαθεί να συσπειρώσει τις δυνάμεις του στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Μία δεύτερη ανάγνωση όμως είναι πως θέλει να ακολουθήσει την πολική των προηγούμενων τουρκικών κυβερνήσεων να εξάγουν την εσωτερική κρίση, με προκλήσεις και θερμά επεισόδια σε βάρος της Ελλάδας.
Τρίτη ερμηνεία είναι πως η Άγκυρα ενδεχομένως να χρησιμοποιήσει την ανιστόρητη αυτή στάση στη σκακιέρα του προσφυγικού, διατηρώντας «ζεστή» την απειλή να ανοίξει την κάνουλα των προσφυγικών ροών προς το Αιγαίο.
Ξυδάκης: Ολοι οφείλουν να σέβονται τη Συνθήκη της Λωζάννης
Να υποβαθμίσει το θέμα προσπάθησε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Νίκος Ξυδάκης μιλώντας στον ΣΚΑΪ, στον απόηχο των διπλωματικών διαρροών ότι «όλοι οφείλουν να σέβονται τη Συνθήκη της Λωζάννης. Όσο οδυνηρό και αν τους φαίνεται αυτό». Ο κ. Ξυδάκης παραδέχτηκε ότι οι τοποθετήσεις του Τούρκου προέδρου μπορούν να επηρεάσουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όμως εκτίμησε πως η κίνηση Ερντογάν απευθύνεται σε εσωτερικό ακροατήριο και αντανακλά πρόσκαιρες πολιτικές σκοπιμότητες.
«Αυτές οι πολιτικές δεν μπορούν να έχουν διάρκεια», σημείωσε, προσθέτοντας ότι μόνο και μόνο για να αρχίσουν συζητήσεις για αναθεώρηση μεγάλων διεθνών συνθηκών χρειάζεται η συμμετοχή «15 διεθνών παραγόντων». Ο κ. Ξυδάκης επισήμανε ότι το βλέμμα του Ερντογάν βρίσκεται στη Μοσούλη και στο Κουρδικό, τη στιγμή που η Άγκυρα επί του παρόντος βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση, πρώτον, λόγω της αστάθειας που έχει προκαλέσει το αποτυχημένο πραξικόπημα και, δεύτερον, λόγω των γεωπολιτικών τριγμών που προκαλούν η ένταση στη Μέση Ανατολή και οι φιλοδοξίες των Κούρδων στη Συρία και το Ιράκ.
Τα σχόλια Ερντογάν προκάλεσαν την αντίδραση όλων των ελληνικών κομμάτων
- «Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών οφείλει να αντιδράσει άμεσα, τονίζοντας ότι οποιαδήποτε αμφισβήτηση υπαρχουσών συνθηκών που αποτελούν τη βάση των ελληνοτουρκικών σχέσεων ενέχει μόνο προβλήματα για το αύριο», τόνισε η Ντόρα Μπακογιάννη, αρμόδια για θέματα άμυνας και διπλωματίας στη Νέα Δημοκρατία.
- «H "μέθη" Ερντογάν από τη νίκη του εναντίον των πραξικοπηματιών δεν αποτελεί δικαιολογία για τις παράλογες, αντισυμβατικές, αναθεωρητικές του δηλώσεις», σχολίασε ο Ανδρέας Λοβέρδος από το ΠΑΣΟΚ και κάλεσε τον Τούρκο πρόεδρο να σταματήσει αμέσως την απαράδεκτη και ανησυχητικά ανεύθυνη πολιτική του τακτική, που την ασκεί για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης.
- Για επικίνδυνες και προκλητικές δηλώσεις, που εντάσσονται στη συστηματική προσπάθεια της τουρκικής ηγεσίας να αμφισβητεί τα νησιά του Αιγαίου και γενικότερα τα σύνορα και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και να εγείρει θέμα «γκρίζων ζωνών», κάνει λόγο το ΚΚΕ.
- «Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, ο κ. Ερντογάν προφανώς αισθάνεται την ανάγκη να ενισχύσει το ηθικό κάποιων κύκλων της χώρας του δημιουργώντας ένταση με την Ελλάδα. Καλούμε την Τουρκία να μην κάνει σκέψεις για δημιουργία νέας εστίας κρίσης», ανέφερε το Ποτάμι.
- «Να συγκληθεί σε πρώτη φάση το Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής και αν χρειαστεί και το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας», ζήτησε η Ένωση Κεντρώων.