Οι 4 βασικοί στόχοι του νέου, υπερσύγχρονου ραδιοτηλεσκοπίου της Κίνας [εικόνες]

Ανάμεσα στους ανομοιόμορφους λόφους της ορεινής περιοχής στην επαρχία Γκουιτζόου, μόλις πριν λίγες μέρες πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του μεγαλύτερου ραδιοτηλεσκοπίου του κόσμου.

Το «μάτι του παραδείσου», όπως ήδη το χαρακτήρισαν, έχει διάμετρο μισού χιλιομέτρου. Ενδεικτικό του μεγέθους του είναι πως η διάμετρος του δεύτερου μεγαλύτερου, του Arecibo που βρίσκεται στο Πουέρτο Ρίκο, είναι μόλις... 305 μέτρα. Πέραν όμως του τεράστιου όγκου του, το FAST είναι εξοπλισμένο με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Είναι ένα μηχάνημα που πρόκειται να προσελκύσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας, αλλά και να ωθήσει ένα πολύ μεγάλο αριθμό επιστημόνων στην επαρχία της νότιας Κίνας.

Τι θα ερευνήσουν όμως όσοι... αρπάξουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν το υπερσύγχρονο ραδιοτηλεσκόπιο;

Θα μπορούσε κανείς να πει πως ένα τηλεσκόπιο αποτελεί το «μάτι» των αστρονόμων στα βάθη του σύμπαντος. Με αντίστοιχη λογική, τα ραδιοτηλεσκόπια είναι, που δεν ανιχνεύουν φως αλλά ραδιοκύματα, παίζουν το ρόλο του «αυτιού». Η συνηθισμένη ύλη, αυτή που μπορεί να δει ένα τηλεσκόπιο, υπάρχει σε ποσοστό 4.9% του σύμπαντος. Το υπόλοιπο, συντριπτικά μεγαλύτερο, ποσοστό είναι «σκοτεινό», διαιρείται σε μορφή ύλης και ενέργειας και είναι αδύνατο να παρατηρηθεί από οποιοδήποτε τηλεσκόπιο. Οταν όμως δεν βλέπεις κάτι, δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς ούτε να το ακούσεις!

Ο πρώτος στόχος του FAST είναι ο εντοπισμός και η κατηγοριοποίηση βαρυτικών κυμάτων. Δεν έχει ολοκληρωθεί ούτε ένας χρόνος από όταν επιβεβαιώθηκε πως η θεωρία του Αϊνστάιν, όταν το πείραμα LIGO ανίχνευσε για πρώτη φορά βαρυτικά κύματα. «Πλέον, μπορούμε να ακούσουμε το σύμπαν» είχε δηλώσει τότε η Gabriela Gonzalez, καθηγήτρια του πανεπιστημίου της Λουιζιάνα, γεμάτη ενθουσιασμό.

Πλέον, εκατό χρόνια μετά την διατύπωση της θεωρίας και λίγους μήνες μετά την επιβεβαίωση της, ένα υπερσύγχρονο εργαλείο δίνει την δυνατότητα να εξερευνήσουμε περαιτέρω την άγνωστη φύση αυτών των ιδιόμορφων κυμάτων.
(Φωτογραφία από: Wikipedia)

Δεύτερος στόχος για το FAST, είναι η ανίχνευση αστέρων νετρονίων (πάλσαρ). Τα πάλσαρ έχουν πολύ ισχυρό μαγνητικό πεδίο, που τα καθιστά ραδιοπηγές. Χαρακτηριστικό των ραδιοπηγών είναι πως εκπέμπουν ανιχνεύσιμη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, με την μορφή ραδιοκυμάτων.

Δεν έχει περάσει ούτε μισός αιώνα από όταν ανακαλύφθηκε το πρώτο πάλσαρ, από την Βρετανή αστρονόμο Τζόσλιν Μπελ και τον καθηγητή της Αντονι Χιούις, ο οποίος τιμήθηκε και με βραβείο Νόμπελ για την συγκεκριμένη επιτυχία. Από το 1967 μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί μόλις 400 πάλσαρς, όλοι στον δικό μας γαλαξία. Μετά από τα εγκαίνια του FAST όμως, οι ελπίδες για τον εμπλουτισμό αυτής της λίστας έχουν εκτοξευτεί.

(Φωτογραφία από: Wikipedia)

Φυσικά, από την συγκεκριμένη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει η σκοτεινή ύλη. Οταν, στην δεκαετία του 1930, ο αστρονόμος Fritz Zwicky πρότεινε την ιδέα της σκοτεινής ύλης στην επιστημονική κοινότητα, σχεδόν κανείς δεν τον άκουσε με προσοχή. Με χρήση ραδιοτηλεσκοπίων όμως, 20 χρόνια αργότερα, η θεωρία του Zwicky επιβεβαιώθηκε. Η μαύρη ύλη υπάρχει, μόνο που δεν μπορούμε να την δούμε.

Για αυτό το λόγο, αν προσπαθούσαμε να φτιάξουμε ένα χάρτη του γαλαξία μας, μάλλον θα περιοριζόμασταν στο ορατό του κομμάτι. Τα τηλεσκόπια μπορούν να αντιληφθούν έμμεσα την ύπαρξη μαύρης ύλης, μέσα από τον «εκτροχιασμό» που παρουσιάζουν συγκεκριμένα ουράνια σώματα. Η μη-αναμενόμενη πορεία τους, οδήγησε τους επιστήμονες να αναρωτηθούν τι είναι αυτό που τα «τραβάει» προς άλλη κατεύθυνση. Ωστόσο, αυτές οι παρατηρήσεις δεν είναι ικανές να δώσουν μια σαφή εικόνα της μαύρης ύλης.

Από την άλλη, με την χρήση ενός ισχυρού ραδιοτηλεσκοπίου η «εικόνα» της μαύρης ύλης μπορεί να βελτιωθεί έως και 10 φορές στα μάτια των αστρονόμων. Τα ραδιοκύματα αποτελούν ουσιαστικά έναν διαφορετικό και πιο αποτελεσματικό τρόπο καθορισμού της μαύρης ύλης.
(Φωτογραφία από: Wikipedia)

Μια ακόμα χρήση του FAST θα είναι φυσικά η προσπάθεια... εντοπισμού εξωγήινων μορφών ζωής. Το «αυτί» των αστρονόμων θα στηθεί προσεκτικά, προσπαθώντας να αποσπάσει κάποιον ήχο που μπορεί να αποδείξει την ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Οπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις, έτσι και σε αυτήν, παρόλο που δεν έχουμε καμία οπτική ένδειξη ύπαρξης εξωγήινων όντων, το ραδιοτηλεσκόπιο μπορεί να βοηθήσει.