Μπικίνι εναντίον χιτζάμπ –Τι σημαίνει για εμάς τους δυτικούς αυτή η φωτογραφία [εικόνες]

Πρόκειται για μια από τις πιο εμβληματικές φωτογραφίες των Ολυμπιακών Αγώνων του Ρίο 2016. Και μια από αυτές που είδαν εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.

Κατά τη διάρκεια ενός αγώνα γυναικείου beach-volley ήρθαν αντιμέτωπες στο φιλέ η γερμανίδα Kira Walkenhorst και η αιγύπτια Doaa el-Ghobashy. Η μία φορούσε μπικίνι και η άλλη φορούσε χιτζάμπ, το ισλαμικό πέπλο. Την φωτό τράβηξε η φωτογράφος του Reuters Lucy Nicholson και μοιράστηκε σε όλο τον πλανήτη με σχόλια άλλοτε συγκαταβατικά, άλλοτε εντελώς... πολεμικά.

Συνήθως αυτού του τύπου οι φωτογραφίες, με τα ημίγυμνα και καλογυμνασμένα σώματα αθλητριών, προσελκύουν σεξιστικά σχόλια και τίποτα περισσότερο. Αυτή τη φορά τα πράγματα ήταν διαφορετικά.
Είναι ενδεικτικό πώς ο βρετανικός τύπος αντιμετώπισε αυτή τη φωτογραφία. Το Times έγραψε για «σοκ των πολιτισμών». Η ταμπλόιντ εφημερίδα Daily Mail μίλησε για «ένα γιγάντιο πολιτισμικό χάος» ενώ η πάντα υπερβολική The Sun έκανε λόγο για «κολοσσιαίο πολιτισμικό χάος».
Το BBC Africa μίλησε για αντίθεση «μπικίνι εναντίον μπούρκας», παρότι η μπούρκα είναι το ολόσωμο μαύρο πέπλο των μουσουλμάνων γυναικών ενώ το χιτζάμπ που φορούσε η αιγύπτια αθλήτρια είναι διαφορετικό.

Η συμμετοχή γυναικών με χιτζάμπ ή μαντήλα γίνεται δεκτή από τους διοργανωτές των Ολυμπιακών Αγώνων με το επιχείρημα ότι αυτό είναι «το ολυμπιακό πνεύμα». Ωστόσο, προκαλεί σφοδρές συζητήσεις και πολεμική, ειδικά στους κύκλους των φεμινιστικών κινημάτων. Πολλές ενώσεις, όπως η Λίγκα του Διεθνούς Δικαίου για τις γυναίκες καταγγέλλουν απερίφραστα αυτό το φαινόμενο και επιμένουν ότι είναι αναγκαστική η ένδυση με πέπλο. Επίσης, υπενθυμίζουν ότι οι αθλήτριες δέχονται απειλές στις χώρες καταγωγής τους όταν κερδίζουν αγώνες και μετάλλια χωρίς μαντήλα, όπως έπαθε η Αλγερινής καταγωγής Hassiba Boulmerka και η Τυνήσια Habiba Ghribi. Το 2012 το θέμα της μαντήλας είχε προκαλέσει πολεμική στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου και η Διεθνής Λίγκα εναντίον του ρατσισμού και του αντισημιτισμού (Licra) εξέφρασε την ανησυχία της για ένα φαινόμενο που πλήττει τον αθλητισμό, ο οποίος υποτίθεται ότι είναι εργαλείο ενηλικίωσης και ανεξαρτησίας.

Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι η εντύπωση των δυτικών ΜΜΕ ότι πρόκειται για «σοκ πολιτισμών» είναι υπερβολική. Και υπενθυμίζουν ότι κανείς δεν είχε ενοχληθεί όταν είχε δοθεί το δικαίωμα σε ορισμένες χώρες να στέλνουν μόνο άντρες στους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπως έγινε με το Ιράν το 1992 και το 1996 και με την Σαουδική Αραβία μεταξύ 1972 και 2012. Είναι βέβαιο ότι οι ίδιες αυτές χώρες συνεχίζουν να στέλνουν σχεδόν στην πλειοψηφία τους άντρες αθλητές, αλλά άρχισαν να γίνονται και εξαιρέσεις: φέτος, στο Ρίο, το Ιράν έστειλε 9 γυναίκες και 54 άντρες, η Σαουδική Αραβία 4 γυναίκες και 9 άντρες.
Οσοι πιστεύουν ότι είναι καλύτερο να αφήσουν τους αθλητές αυτών των χωρών να κάνουν μικρά βήματα προς την πρόοδο δεν ενοχλούνται από το γεγονός ότι μπορούν να φοράνε και μαντήλα ή χιτζάμπ. Πρόκειται για ένα είδος ολυμπιακής realpolitik.

Ωστόσο, ο παγκόσμιος διάλογος για το χιτζάμπ σε δημόσιο χώρο συνεχίζεται. Κάποιοι εκτιμούν ότι πρόκειται για ένδειξη πίστης. Αλλοι ισχυρίζονται ότι είναι ένδειξη κυριαρχίας επί των γυναικών. Μέσα σε αυτό το εύφλεκτο κλίμα ήρθε και η εμφάνιση μιας αμερικανίδας, η οποία, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, φόρεσε μαντήλα: πρόκειται για την αθλήτρια ξιφασκίας Ibtihaj Muhammad, η οποία τελικά έχασε απέναντι στην γαλλίδα αντίπαλό της. Η νεαρή αθλήτρια, η οποία έχει ήδη λάβει δημόσια συγχαρητήρια από τον Μπαράκ Ομπάμα βρήκε ευκαιρία με την πρόσκαιρη δημοσιότητά της για να περάσει το δικό της μήνυμα για τις αμερικανίδες μουσουλμάνες:

«Θα ήθελα να πω ότι υπάρχουν μουσουλμάνοι συντηρητικοί και άλλοι πιο φιλελεύθεροι. Ότι υπάρχουν γυναίκες που κρύβουν το κεφάλι τους και άλλες όχι. Ότι υπάρχουν μουσουλμάνοι αφρο-αμερικανοί, λευκοί μουσουλμάνοι, Αραβες μουσουλμάνοι, υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τύποι», έγραψε.