Στάθης Χατζής: Ο δύτης που βούτηξε για να βρει την άγκυρα ιταλικού θωρηκτού [εικόνες]

Διεθνείς αγώνες ελεύθερης κατάδυσης με σκανταλόπετρα (ή καμπανελόπετρα όπως επίσης λέγεται) θα διεξαχθούν από τις 16 έως τις 19 Ιουλίου στην Κάρπαθο.

Στους αγώνες πρόκειται να πάρουν μέρος αρκετοί Έλληνες και ξένοι αθλητές και αναμένεται μάλιστα να υπάρξει ιδιαίτερη προσπάθεια για να σπάσουν τα ρεκόρ κατάδυσης που υπάρχουν. Η διοργάνωση στηρίζεται από το δήμο Καρπάθου και οι αγώνες είναι αφιερωμένοι στη μνήμη του θρύλου των καταδύσεων Στάθη Χατζή (δύτη από τη Σύμη).

Ο Στάθης Χατζής έμεινε στην ιστορία όταν στις 16 Ιουλίου του 1913 όταν το ιταλικό θωρηκτό «Regina Margarita» έχασε την άγκυρά του προσπαθώντας να αγκυροβολήσει στα Πηγάδια Καρπάθου λίγο έξω από το νησί Δεσποτικό. Οι προσπάθειες των δυτών του πλοίου για την ανεύρεση της άγκυρας απέβησαν άκαρπες και ο πλοίαρχος αναζήτησε δύτες με σκάφανδρα στην Κάλυμνο για να ανασύρουν την άγκυρα. Το βάθος, όμως, των 70-80 μέτρων ήταν απαγορευτικό για εκείνη την εποχή και γι' αυτό συνέστησαν στον πλοίαρχο να ψάξει στη Σύμη τον Στάθη Χατζή, που ίσως μόνο εκείνος θα μπορούσε να αποτολμήσει μια τέτοια απόπειρα.

Το θωρηκτό πήγε στη Σύμη, ο Χατζής βρέθηκε και δέχτηκε να δοκιμάσει. Το πλοίο επιστρέφει στην Κάρπαθο, ο Χατζής αποτολμά με ελεύθερη κατάδυση και μόνο με τη βοήθεια μιας πέτρας, που την ονόμαζαν «καμπανέλι» στη Σύμη και καταφέρνει να εντοπίσει και να δέσει, και έτσι να ανασύρουν την άγκυρα από βάθος 88 μέτρων, σώζοντας έτσι τη τιμή και το γόητρο του Ιταλικού Ναυτικού.

Το απίστευτο αυτό κατόρθωμα, μοναδικό σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, συγκλονίζει ακόμα και σήμερα χιλιάδες βουτηχτές και επιστήμονες. Όλοι δε οι παγκόσμιοι πρωταθλητές ελεύθερης κατάδυσης παραλληλίζουν τον Στάθη Χατζή με τον Γλαύκο, τον μυθικό θεό της θάλασσας. Στις προθέσεις του δήμου Καρπάθου είναι να θεσμοθετηθούν οι αγώνες αυτοί και να γίνονται μόνιμα στο νησί, παράλληλα με άλλες εκδηλώσεις.

Η σκανταλόπετρα (ή καμπανελόπετρα) είναι ένα κομμάτι πέτρας, συνήθως μάρμαρο η γρανίτης, με στρογγυλεμένες γωνίες και υδροδυναμικό σχήμα, βάρους από 8 έως 14 κιλά, το οποίο χρησιμοποιούσαν οι σφουγγαράδες από την αρχαιότητα, ως βοηθητικό εργαλείο στις καταδύσεις τους. Στην μια της άκρη υπάρχει τρύπα στην οποία είναι δεμένο ένα μακρύ σχοινί που ξετυλίγεται από την βάρκα κατά την κατάδυση και ξαναμαζεύεται κατά την ανάδυση. Σ’ αυτήν είναι περασμένο και ένα μικρό σχοινί με θηλιά, την οποία περνά στον καρπό του ο σφουγγαράς, για να μπορεί να ελευθερώνει τα χέρια του χωρίς να χαθεί η σκανταλόπετρα και η σύνδεσή του με τη βάρκα.

(Φωτογραφία: rodosinfonews.com)

Μέχρι τη δεκαετία του 1960, αρκετοί σφουγγαράδες στα νησιά της Δωδεκανήσου χρησιμοποιούσαν την πανάρχαια μέθοδο κατάδυσης με σκανταλόπετρα. Ο γυμνός δύτης βουτούσε από τη βάρκα κρατώντας τη σκανταλόπετρα με τα δύο του χέρια και τον ένα καρπό περασμένο στη θηλιά. Στην διάρκεια της κατάδυσης χρησιμοποιούσε τη σκανταλόπετρα σαν βάρος για να καταδύεται γρήγορα, σαν πηδάλιο για να αλλάζει κατεύθυνση και σαν φρένο για να επιταχύνει η να επιβραδύνει το ρυθμό κατάδυσης. Όταν έφτανε στον βυθό, ελευθέρωνε τα χέρια του για να μαζέψει τα σφουγγάρια και όταν τελείωνε την δουλειά του έδινε το σχετικό σήμα στον βοηθό πάνω στη βάρκα, με το σκοινί που ήταν δεμένο στην σκανταλόπετρα. Τότε ο βοηθός, τραβώντας το σκοινί, ανέβαζε στην επιφάνεια τον σφουγγαρά που στηριζόταν στο σκοινί ή και με τα πόδια του πάνω στην σκανταλόπετρα.

Η μέθοδος της κατάδυσης με σκανταλόπετρα έχει ιστορία χιλιάδων χρόνων. Το γεγονός ότι ήταν μια σκληρή δουλειά αλλά και η βιομηχανοποίηση των καταδύσεων, οδήγησαν την κατάδυση με σκανταλόπετρα σε πλήρη εξαφάνιση.