Από το 2005 που εκτοξεύτηκε η τιμή του χαλκού σε συνδυασμό με την αυξημένη εμπορική ζήτηση, ξεκίνησε η άνθιση και η παράνομη διακίνηση του, μετατρέποντας ολόκληρες γειτονιές σε παράνομα σκραπατζίδικα, αφού στο χρηματιστήριο μετάλλων, ο χαλκός έγινε «χρυσός».
Το αποτέλεσμα είναι κεντρικές περιοχές των Αθηνών, όπως ο Ταύρος, ο Βοτανικός να υποφέρουν λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από την καύση, κυρίως πλαστικών καλωδίων.
Πολλοί άνθρωποι, που δεν έχουν άλλη ευκαιρία για εισόδημα, στρέφονται προς το παρεμπόριο μετάλλων, ιδιαίτερα χαλκού. Σε τρίκυκλα, κάρα και σε κάθε είδους μεταφορικά μέσα, φορτώνουν καλώδια, ψυγεία, κλιματιστικά και οτιδήποτε μπορεί να περιέχει χαλκό. Παράλληλα, οι κλοπές καλωδίων της ΔΕΗ, του ΟΣΕ, αλλά και άλλων μεταλλικών αντικειμένων παίρνουν μεγάλες διαστάσεις.
Η διαδικασία είναι απλή: αφού συγκεντρωθούν τα υλικά, μέσω καύσης, τα υλικά απογυμνώνονται από τα υπόλοιπα στοιχεία που μπορεί να περιέχουν, ώστε να παραμείνει καθαρό το μέταλλο, το οποίο ακολούθως πωλείται με το κιλό. Αυτό έχεις ως αποτέλεσμα τα σκραπατζίδικα να ξεπηδούν το ένα μετά το άλλο και δίπλα τους ταυτόχρονα να «ξεφυτρώνουν» χώροι συγκέντρωσης και εκμετάλλευσης σκουπιδιών και μετάλλων.
Υποβάθμιση και «περιβαλλοντική βόμβα»
Ένας πρόχειρος καταυλισμός στην οδό Ορφέως, όπου ζουν πάνω από 1000 ψυχές, και χωροταξικά ανήκει στον δήμο Αθηναίων, λειτουργεί, εκτός από τόπος κατοικίας, και ως χώρος επεξεργασίας απορριμμάτων, καύσης καλωδίων και ηλεκτρικών συσκευών. Ανάλογα με τον αέρα τα δηλητηριώδη αέρια μεταφέρονται έως και 20 χλμ, κάνοντας αποπνικτική την ατμόσφαιρα σε Ταύρο, Ρέντη, Βοτανικό και Αιγάλεω.
«Θολώνει ο τόπος, φοβόμαστε για την υγεία των παιδιών και τη δική μας. Το καλοκαίρι κρατάμε κλειστά τα παράθυρα και η κατάσταση είναι ανυπόφορη. Πολλοί γείτονες έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και το σκεφτόμαστε κι εμείς. Παλιά έκαιγαν μόνο τα χαράματα, τώρα πια συμβαίνει πρωί-μεσημέρι-βράδυ», αναφέρει κάτοικος της περιοχής.
Η υποβάθμιση της περιοχής δημιουργεί ένταση μεταξύ των κατοίκων, οι οποίοι στρέφονται εναντίον των Ρομά και των αλλοδαπών, που μένουν στον καταυλισμό.
Ο Βασίλης, 19 χρόνων, που είναι ρακοσυλλέκτης, περιγράφει το σκληρό μεροκάματο που βγαίνει ψάχνοντας στα σκουπίδια. «Στο τέλος παίρνουμε από 3,80 ως 4,20 ευρώ για κάθε καθαρό κιλό χαλκό, ενώ για το αλουμίνιο από 0,50 έως 0,90 λεπτά. Η δουλειά αυτή είναι βρώμικη. Δεν μου αρέσει, αλλά δεν υπάρχει κάτι άλλο», επισημαίνει.
Η Τασία Αλιφιεράκη, κάτοικος Βοτανικού, προσθέτει και μία άλλη διάσταση στο θέμα. «Στην ουσία κανείς δεν αγγίζει το πρόβλημα. Η υποβάθμιση του Ελαιώνα και των γύρω περιοχών εξυπηρετεί συμφέροντα για να πουληθούν τα οικόπεδα μισοτιμής, μιας και ο κόσμος φεύγει και μετά να "αναβαθμιστεί" η περιοχή, όπως έγινε στον Κεραμεικό και το Γκάζι», λέει.
Τι μέτρα σχεδιάζει η πολιτεία
Η ειδική Γραμματέας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Μαργαρίτα Καραβασίλη αναφέρει πως εδώ και ένα χρόνο έχει συσταθεί ομάδα παρακολούθησης και υλοποίησης ενός «Οδικού Χάρτη Ενεργειών» από δήμους, υπηρεσίες, οργανισμούς ανακύκλωσης, ομάδες ψυχικής υποστήριξης σε συνεργασία με τους κατοίκους του καταυλισμού. Στόχος του χάρτη αυτού είναι από τη μία η οριστική παύση της καύσης καλωδίων, καθώς και η ένταξη των ρακοσυλλεκτών σε νόμιμες διαδικασίες ανακύκλωσης που θα περιλαμβάνουν τη δημιουργία δημοτικού «πράσινου» σημείου εντός του καταυλισμού, καθώς και έκδοση κάρτας για τους ρακοσυλλέκτες για να μπορούν να μεταφέρουν τα υλικά τους.
Οι ρακοσυλλέκτες «θα παραδίδουν τα καλώδια και τα λοιπά μεταλλικά υλικά για να μεταφερθούν προς επεξεργασία σε αδειοδοτημένες επιχειρήσεις ή απευθείας στη βιομηχανία, έτσι ώστε να σταματήσει η καύση και η πώληση των υλικών σε παράνομους σκραπατζήδες, συμβάλλοντας παράλληλα και στην επίτευξη των εθνικών μας στόχων ανακύκλωσης. Παράλληλα, συνεχίζονται και εντατικοποιούνται οι έλεγχοι και οι επιθεωρήσεις σε σκραπατζίδικα της περιοχής», επισημαίνει η κ. Καραβασίλη.