Οι περισσότεροι από εμάς λυπηθήκαμε με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου στη Μεγάλη Βρετανία. Ωστόσο, κάποιες αντιδράσεις έφτασαν στο σημείο να εκφράζουν μια αντιδημοκρατική περιφρόνηση, γράφει το έγκυρο σάιτ Slate. Και εξηγεί.
«Η αλήθεια μιας κοινωνίας αποκαλύπτεται σε τέτοιες στιγμές όπου όλοι είναι εναντίον όλων», έγραψε ο καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Ινστιτούτο πολιτικών σπουδών της Γκρενόμπλ, Κριστόφ Μπουγιό, σε ένα σημείωμα μετά το Brexit.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση του Brexit είναι αλήθεια ότι πολλαπλασιάστηκαν οι αντιδράσεις περιφρόνησης για το 52% των βρετανών ψηφοφόρων που ψήφισαν υπέρ.
Πάνω από 17 εκατομμύρια άνθρωποι άκουσαν να τους αποκαλούν «γ@μώ τους κωλοχωριάτες» ή «γερο-μπάσταρδοι ηλίθιοι, λευκοί βλάκες», όπως έγραψε το βρετανικό γκρουπ Fat White Family. Στη Γαλλία ένας σκηνοθέτης τους αποκάλεσε «γερο ηλίθιους, ρατσιστές και ξενόφοβους», σε ένα tweet που διαβάστηκε πάνω από 800 φορές. Ο διάσημος γάλλος δημοσιογράφος Ζαν Κατρεμέρ τους αποκάλεσε «εγωιστές και άμυαλους ηλίθιους». Και επίσης, ο γάλλος φιλόσοφος Μπερνάρ Ανρί Λεβί έκανε λόγο για «νίκη των μπαχαλάκηδων και των ηλίθιων αριστεριστών, των φασισταριών και των μεθυσμένων χούλιγκανς, των αναλφάβητων επαναστατών και των νεοεθνικιστών που βρωμάνε ιδρωτίλα και έχουν κάτι μέτωπα σαν βόδια».
Κονσέρτο από βρισιές
Ένα πραγματικό κονσέρτο από βρισιές παίχτηκε σε όλο τον πλανήτη μετά το Brexit. Επομένως όταν κάποιος ψηφίζει υπέρ της εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ είναι αναγκαστικά «ένας υπερφιλελεύθερος θατσερικός που ονειρεύεται να μεταμορφώσει το Ηνωμένο Βασίλειο σε έναν τεράστιο φορολογικό παράδεισο». Η είναι «θύμα της νοσταλγίας μιας Αγγλίας πριν από την βιομηχανοποίηση και τον θατσερισμό». Σε καμμία περίπτωση δεν είναι ένας ψηφοφόρος που κάνει μια συνειδητή επιλογή για διάφορους και πολύπλοκους λόγους.
Το εκπληκτικό είναι ότι σχεδόν κανείς από το μέτωπο του Brexit δεν σηκώθηκε να ζητήσει λίγο περισσότερο σεβασμό.
Ολοι όσοι βρίζουν τους οπαδούς του Brexit ξεχνούν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένας δημοκρατικός παράδεισος που ευχαρίστως θα έδινε μαθήματα σε πολλά κράτη. Μια χώρα, για παράδειγμα, όπου όταν κάποιος χάνει στην κάλπη, παίρνει το καπελάκι του και φεύγει. Αυτό έκανε ο Κάμερον μετά την ήττα του στο δημοψήφισμα, άλλοι ηγέτες στην Ευρώπη δεν το κάνουν. Ο Ζακ Σιράκ όταν έχασε ένα παρόμοιο δημοψήφισμα στη Γαλλία, δεν εγκατέλειψε τη θέση του.
Τα επιχειρήματα του Brexit
Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να συμφωνεί με μια επιλογή αλλά μπορεί να εξετάσει με πιο ήρεμο τρόπο ορισμένα από τα επιχειρήματα που έλεγαν οι οπαδοί του Brexit. Το πρώτο ήταν το δημοκρατικό έλλειμμα της ευρωπαϊκής ένωσης. Πολλοί ισχυρίζονται το ίδιο για την σημερινή Ευρώπη. Ένα παράδειγμα είναι ο καθηγητής Μπερνάρ Μπαντί, καθηγητής στις Sciences Po στο Παρίσι:
«Αυτό που συνέβη στη Μεγάλη Βρετανία είναι ένα λαϊκό κίνημα εναντίον των ελίτ. Με την ψήφο τους στιγμάτισαν την θολούρα με την οποία λαμβάνονται οι αποφάσεις στην ευρώπη, την προφανή έλλειψη δημοκρατίας, την έλλειψη λαϊκού ελέγχου στις αποφάσεις. Απέρριψαν επίσης την γραφειοκρατία των Βρυξελλών».
Πολλοί ως σήμερα έχουν καταδικάσει το γεγονός ότι το ευρωκοινοβούλιο δεν έχει τις πραγματικές αρμοδιότητες ενός κοινοβουλίου. Ότι οι νόμοι καθορίζονται από το Συμβούλιο της ευρωπαϊκής ένωσης χωρίς σαφή διαχωρισμό των εξουσιών.
«Πίσω από τους κακούς λόγους του Brexit υπάρχει και ένας καλός: το αίτημα για αυτονομία των πολιτών. Είναι η απαίτηση να βρεθούν οι πολίτες πιο κοντά στα πρόσωπα που αποφασίζουν για εκείνους» σχολίασε ο καθηγητής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Ναντ Ζαν Μαρκ Φερί, σε ένα άρθρο στην γαλλική Le Monde.
Πολλοί επίσης διερωτώνται, χωρίς να είναι λαϊκιστές, γιατί η ευρωπαϊκή ένωση ασχολείται με πράγματα που θα έπρεπε να αφορούν τις ίδιες τις χώρες. Ο πρώην σοσιαλιστής υπουργός Εξωτερικών Υμπέρ Βεντρίν έγραψε ότι «η Ευρώπη ανακατεύεται υπερβολικά, σε όλα και στο παραμικρό».
Οι μετανάστες
Εγράφη παντού ότι ο κύριος λόγος που οι Βρετανοί ψήφισαν το Brexit ήταν οι μετανάστες. Ωστόσο, σύμφωνα με το ινστιτούτο δημοσκοπήσεων Lord Ashcroft, το οποίο ρώτησε τους οπαδούς του leave γιατί θέλουν να εγκαταλείψουν την Ενωση, ο πρώτος λόγος ήταν «για να λαμβάνονται οι αποφάσεις που αφορούν το Ηνωμένο Βασίλειο στο Ηνωμένο Βασίλειο». Επομένως ο πρώτος και κύριος λόγος που ζύγισε στη ζυγαριά του Brexit ήταν η εθνική κυριαρχία.
Είναι αλήθεια ότι οι Βρετανοί ψήφισαν και για το μεταναστευτικό σε αυτό το δημοψήφισμα. Ο καθηγητής Κριστόφ Μπουγιό έγραψε γι’αυτό στο μπλογκ του:
«Και όλοι αυτοί οι αμόρφωτοι άνθρωποι ή φτωχοί που ψήφισαν εναντίον της Ευρώπης! Τι ντροπή, και επιπλέον είναι συχνά ρατσιστές (εναντίον των Ρουμάνων, των Πολωνών που τι ράτσα είναι; Γκρί; Ανοιχτό κίτρινο; Ξεπλυμένο μαύρο; Αλμπίνοι;)».
Οι Βρετανοί ψήφισαν εναντίον της ενδο-ευρωπαϊκής μετανάστευσης, η οποία καταγγέλλεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης εδώ και δέκα χρόνια. Αυτή η ενδοευρωπαϊκή μετανάστευση ήταν που έκανε τους Γάλλους να ψηφίσουν ΟΧΙ στο δημοψήφισμα το 2005 για την οδηγία Μπολκενστάιν. Για αυτή την μετανάστευση έχουν μιλήσει και έχουν γράψει και πολλοί άλλοι πριν τους Βρετανούς. Ακόμη και ο αναλυτής Ζακ Ατταλί, ο οποίος επικρίνει αυστηρά όσους ψήφισαν Brexit, γράφει για το ζήτημα:
«Η ευρωπαϊκή ένωση η οποία θα έπρεπε εδώ και καιρό να θεμελιώσει ένα πραγματικό κράτος δικαίου, το μόνο που κάνει είναι να στηρίζει το δίκαιο του ανταγωνισμού, του κέρδους και της παγκόσμιας αγοράς».
«Οι εκλογές, τι πληγή!»
Αυτού του είδους οι αντιδράσεις δεν κάνουν παρά να διαιωνίζουν το πρόβλημα: η ψήφος της πλειοψηφίας απορρίπτεται μαζικά από τις ελίτ και προκαλεί εκ νέου μια μεγαλύτερη αντίδραση που με τη σειρά της δέχεται την περιφρόνηση της ελίτ. Ετσι θεμελιώνεται ο κοινωνικός διχασμός.
Από τις 23 Ιουνίου πολλοί έχουν συγκρίνει τα δύο δημοψηφίσματα, στη Γαλλία και στη Μεγάλη Βρετανία, το 2005 και το 2016. Αυτό που λένε είναι ότι το δημοψήφισμα του 2005 στη Γαλλία ήταν ένα καμπανάκι που κανείς δεν ερμήνευσε σωστά. Το δεξί χέρι του πρώην σοσιαλιστή πρωθυπουργού Λορέν Φαμπιούς, Κλοντ Μπαρτολόν, έγραψε: «Λυπάμαι που οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι απάντησαν στο καμπανάκι του 2005 με πιο ριζοσπαστικά μέτρα, δηλαδή με μια βρυξελλιώτικη μηχανή που κατέστρεψε τις δημόσιες υπηρεσίες και χώρισε οριστικά τις ελίτ από το λαό».
«Δημοκρατία, ναι, κυριούλη μου, είναι μοντέρνο πράγμα, αλλά μόνο αν επιτρέπεται η ψήφος σε μια περιορισμένη ελίτ ψηφοφόρων που καταλαβαίνουν τι διακυβεύεται και τι μέτρα χρειάζονται. Μόνο αυτοί, με τα χρήματά τους και με τις δουλειές τους έχουν αίσθηση του δημοσίου συμφέροντος. Τώρα έχουμε ξαναγυρίσει στο 1815…Αχ, οι γενικές εκλογές, τι πληγή!» έγραψε ο Κριστόφ Μπουγιό, ειρωνικά, ζητώντας από όλους να ηρεμήσουν.
Πράγματι, αυτό είναι το μόνο πράγμα που μπορεί κάποιος να ευχηθεί: επιστροφή στην ηρεμία και στη λογική, ακόμη και σε αυτούς που καταγγέλουν την απουσία τους στους άλλους. Αυτή η ηρεμία είναι εντελώς απαραίτητη, αν μας νοιάζει, τελικά, η ριζική μεταρρύθμιση της σημερινής Ευρώπης.