Ηνωμένο Βασίλειο και Ενωμένη Ευρώπη: 70 χρόνια άθλιες σχέσεις [εικόνες]

Δείτε από το 1946 ως σήμερα, σε μια σύντομη ματιά, την πορεία της αλαζονικής και υπερφιλελεύθερης Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Με το ζόρι μέσα... ως το Brexit.

19 Σεπτεμβρίου 1946
Ουίνστον Τσόρτσιλ: Ομιλία στη Ζυρίχη

Σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, ο πρώην πρωθυπουργός και τότε αρχηγός της συντηρητικής αντιπολίτευσης Ουίνστον Τσόρτσιλ προκαλεί αίσθηση. Είναι ο πρώτος Ευρωπαίος πολιτικός τέτοιας κλάσης που ζητεί με θέρμη να δημιουργηθεί «κάτι σαν Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης»... αλλά να μην περικλείει τη Μεγάλη Βρετανία. Ο ήρωας της γαλλογερμανικής συμφιλίωσης θέλει στην πραγματικότητα να διαφυλάξει τις σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με την πρώην αυτοκρατορία του και με τις ΗΠΑ. Το 1951 το Λονδίνο δεν συμμετέχει στη δημιουργία της CECA, ούτε το 1957 συμμετέχει στην ίδρυση της ΕΟΚ. Στον Τσόρτσιλ οφείλεται, ωστόσο, η γέννηση του Συμβουλίου της Ευρώπης (το 1949) και ήταν ο πρώτος που είχε την ιδέα (το 1950) για δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού.

9 Αυγούστου 1961
Η πρώτη υποψηφιότητα για την Ενωση

Ο συντηρητικός πρωθυπουργός Χάρολντ ΜακΜίλαν θέτει υποψηφιότητα για την ΕΟΚ. Αυτό σημαίνει ότι το Λονδίνο, το οποίο δεν δέχτηκε να συμμετάσχει ως ιδρυτικό μέλος το 1951, περίμενε δέκα χρόνια πριν κάνει το πρώτο βήμα. Πληροφορίες έλεγαν τότε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Τζον Κένεντι τους παρακίνησε διακριτικά.

14 Ιανουαρίου 1963
Ο Ντε Γκολ εναντιώνεται στη βρετανική υποψηφιότητα

Οκτώ ημέρες πριν υπογράψει με τον καγκελάριο Κόνραντ Αντενάουερ το Σύμφωνο των Ηλυσίων, που σφράγιζε τη γαλλογερμανική συμφιλίωση, ο στρατηγός Ντε Γκολ εναντιώνεται, σε μια από τις διάσημες συνεντεύξεις Τύπου, στην είσοδο της Μεγάλης Βρετανίας στην ΕΟΚ. Ο Γάλλος πρόεδρος δεν δέχεται τους όρους που θέτει το Λονδίνο και θεωρεί ότι η Μεγάλη Βρετανία είναι ο δούρειος ίππος της Αμερικής στην ευρωπαϊκή κοινότητα. Οπως είπε, η διεύρυνση της ΕΟΚ στη Μεγάλη Βρετανία, την οποία αναμφίβολα θα ακολουθούσαν κι άλλοι, «θα έμοιαζε σαν μια ατλαντική κοινότητα ελεγχόμενη και προσδεδεμένη σε αμερικανική διεύθυνση, η οποία σύντομα θα απορροφούσε την ευρωπαϊκή κοινότητα».

11 Μαΐου 1967
Δεύτερη υποψηφιότητα της Μεγάλης Βρετανίας για είσοδο στην Ενωση

Οι Εργατικοί παίρνουν την εξουσία στη Μεγάλη Βρετανία και επειδή η χώρα τους βρίσκεται σε μεγάλη οικονομική δυσκολία, θεωρούν ότι η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα θα τους έδινε τη δυνατότητα ανάπτυξης της οικονομίας τους. Εξι χρόνια μετά την πρώτη αίτηση, ο Χάρολντ Γουίλσον θέτει για δεύτερη φορά υποψηφιότητα. Ο Ντε Γκολ θέτει πάλι βέτο και αρνείται.

1 Ιανουαρίου 1973
Η Μεγάλη Βρετανία εισέρχεται στην Κοινή Αγορά

Ο Ντε Γκολ εγκατέλειψε την εξουσία το 1969 και έτσι ο Βρετανός πρωθυπουργός Εντουαρντ Χιθ δουλεύει συστηματικά με τον Γάλλο πρόεδρο Ζορζ Πομπιντού και οι διαπραγματεύσεις παίρνουν φωτιά στις Βρυξέλλες. Ο Γάλλος πρόεδρος είχε δεχθεί τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας μέσω δημοψηφίσματος στη Γαλλία που έγινε στις 23 Απριλίου 1972. Το Παρίσι αποσύρει λοιπόν το βέτο και η Μεγάλη Βρετανία εισέρχεται και τυπικά την 1η Ιανουαρίου 1973 στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Οι Αγγλοι δεν είχαν κάνει δημοψήφισμα, αλλά το βρετανικό Κοινοβούλιο επικυρώνει την είσοδο της χώρας με μεγάλη πλειοψηφία (με 358 ψήφους υπέρ και 244 ψήφους κατά). Τότε, υπουργός της κυβέρνησης Χιθ ήταν η Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία στήριξε την είσοδο της Βρετανίας στην Ενωση.

5 Ιουνίου 1975
Πρώτο δημοψήφισμα για Brexit

Το 1974 αναλαμβάνει την εξουσία ο Εργατικός Χάρολντ Γουίλσον και θέτει υπό αμφισβήτηση τους όρους εισόδου της Μεγάλης Βρετανίας στην Ενωση, τους οποίους είχαν υπογράψει οι Συντηρητικοί. Το Λονδίνο ζητεί, λοιπόν, από τους εταίρους του την επαναδιαπραγμάτευση μιας συμφωνίας πιο ικανοποιητικής για το Ηνωμένο Βασίλειο, ειδικά για το πόσο θα πληρώνει στον κοινοτικό προϋπολογισμό. Ετσι κι έγινε στη Σύνοδο του Δουβλίνου τον Μάρτιο του 1975: μπήκαν στη συμφωνία διορθωτικοί μηχανισμοί. Μέσα στη γενική ευφορία, οι Εργατικοί διοργανώνουν και δημοψήφισμα για την παραμονή της Μεγάλης Βρετανίας στην Ενωση. Το 61% ψήφισε υπέρ. Σαράντα ένα χρόνια αργότερα, ήρθε ο Κάμερον για νέο δημοψήφισμα...

4 Μαΐου 1979
Μάργκαρετ Θάτσερ: «Θέλω τα λεφτά μου πίσω!»

Η Μάργκαρετ Θάτσερ πήρε την εξουσία στις 4 Μαΐου 1979. Είχε στηρίξει με σθένος την είσοδο της Μεγάλης Βρετανίας στην ΕΟΚ, αλλά μόλις μπήκε στη Ντάουνιγκ Στριτ πέρασε στην επίθεση. Στις 30 Νοεμβρίου 1979 είπε την περιβόητη φράση, μιλώντας σε Σύνοδο Κορυφής στο Δουβλίνο, «θέλω τα λεφτά μου πίσω!», διεκδικώντας έκπτωση στη συμμετοχή της Μεγάλης Βρετανίας στον κοινοτικό προϋπολογισμό και ειδικότερα στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (PAC). Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν 5 χρόνια, ως την τελική νίκη της Μεγάλης Βρετανίας στη Σύνοδο του Φοντανεμπλό το 1984.

17 Φεβρουαρίου 1986
Το Λονδίνο επιβάλλει τα πρώτα φιλελεύθερα κείμενα

Οι σχέσεις δεν είναι καλές ανάμεσα στην πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας και στον πρόεδρο της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ, αλλά το Λονδίνο περνάει το δικό του και το κείμενο δημιουργίας μιας μεγάλης εσωτερικής αγοράς στην Ευρώπη των 12 είναι φιλελεύθερης, βρετανικής προέλευσης. Η Μάργκαρετ Θάτσερ είχε βάλει το χεράκι της για το κείμενο συμπερασμάτων αυτής της μεγάλης μεταρρύθμισης, που ονομάζεται Συμφωνία της Ρώμης.

29 Σεπτεμβρίου 1988
Ομιλία της Θάτσερ στην Μπριζ του Βελγίου

Η Βρετανή πρωθυπουργός ανακοινώνει την πλήρη αντίθεσή της σε μια ομοσπονδιακή Ευρώπη. Είναι αντίθετη, επίσης, στην ιδέα ενός κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. «Καταφέραμε να μεγαλώσουμε τα σύνορα της Μεγάλης Βρετανίας και τώρα δεν θα δεχτούμε να μας βάλουν νέα σύνορα με ένα σούπερ κράτος το οποίο θα ασκεί εξουσία από τις Βρυξέλλες», δήλωσε.

20 Νοεμβρίου 1990
Ο Μέιτζορ και η στροφή προς τον ευρωσκεπτικισμό

Ο Τζον Μέιτζορ γίνεται πρωθυπουργός στη θέση της Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία πήρε πόδι από το κόμμα της. Ο Μέιτζορ είναι ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Θάτσερ και δυσκολεύεται πάρα πολύ να ελέγξει τα αντίπαλα στρατόπεδα στο εσωτερικό του κόμματος, μεταξύ «ευρωσκεπτικιστών» και «φιλοευρωπαίων». Τελικά, ολόκληρο το συντηρητικό κόμμα κάνει στροφή προς την ευρωσκεπτικιστική δεξιά.

7 Φεβρουαρίου 1992
Το Λονδίνο κερδίζει ένα opt-out στη Συνθήκη του Μάαστριχτ

Σε αυτό το στάδιο της διαδικασίας μιας «Ενωσης όλο και πιο στενής μεταξύ των λαών της Ευρώπης» που είναι η Συνθήκη του Μάαστριχτ, η βρετανική κυβέρνηση επιτυγχάνει ένα opt-out, μια εξαίρεση, η οποία επιτρέπει στο Ηνωμένο Βασίλειο να μείνει εκτός της Κοινωνικής Ευρωπαϊκής Χάρτας και εκτός ευρώ.

24 Ιουνίου 1994
Η Σύνοδος Κορυφής στην Κέρκυρα

Στη Σύνοδο Κορυφής της Κέρκυρας, ο Τζον Μέιτζορ είναι ο μόνος πρωθυπουργός που αντιτίθεται στον διορισμό του Βέλγου πρωθυπουργού Ζαν-Λικ Ντεέν -στη θέση του απερχόμενου Ντελόρ- στην προεδρία της Κομισιόν, με το επιχείρημα ότι είναι πολύ «φεντεραλιστής» (υπέρ της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας). Το ίδιο θα γίνει αργότερα και με τον Τόνι Μπλερ απέναντι στον Γκι Φερχόφσταντ, αλλά και με τον Κάμερον απέναντι στον Γιούνκερ. Ο Μέιτζορ, την ίδια εποχή, δίνει μάχη για να μπλοκάρει, μαζί με άλλες χώρες, κάθε απόφαση ομοσπονδιακού χαρακτήρα.

2 Μαΐου 1997
Ενας φιλοευρωπαίος και ένας μη φιλοευρωπαίος στην εξουσία

Ανεβαίνει στην εξουσία ο φιλοευρωπαίος Τόνι Μπλερ. Το δεξί του χέρι και υπουργός Οικονομικών Γκόρντον Μπράουν είναι πολύ πιο αρνητικός απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Στις 2 Οκτωβρίου 1997, στην υπογραφή του Συμφώνου του Αμστερνταμ, το Λονδίνο κατορθώνει να βάλει μια παράγραφο εξαίρεσης μέσα στο κεφάλαιο για τη Σένγκεν. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπήκε ποτέ στη Συμφωνία της Σένγκεν.

3-4 Δεκεμβρίου 1998
Πολιτική άμυνας και ασφάλειας αλά καρτ

Στροφή της Βρετανίας στη Σύνοδο στο Σαν Μαλό της Γαλλίας: Το Λονδίνο αποσύρει το βέτο του και συζητάει τα θέματα άμυνας στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης και δείχνει ότι Αγγλοι και Γάλλοι μπορούν να υποβάλλουν κοινές προτάσεις. Το Σαν Μαλό θεωρείται το σημείο εκκίνησης της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. Αλλά με μια διαφορά: το Λονδίνο θεωρεί ότι άμυνα και εξωτερική πολιτική δεν αποτελούν παρά διακρατικές συμφωνίες.

21 Φεβρουαρίου 2001
Το Λονδίνο θριαμβεύει με το Σύμφωνο της Νίκαιας

Το Ηνωμένο Βασίλειο υπογράφει το Σύμφωνο της Νίκαιας με τα δύο χέρια: με τη διεύρυνση της Ευρώπης προς την ανατολική Ευρώπη προκύπτει μια Ευρώπη πολύ πιο φιλελεύθερη, που έχει στόχο μια «Ευρώπη-αγορά». Η Μεγάλη Βρετανία επιβάλλει το διακυβερνητικό και μη ομοσπονδιακό της όραμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

4 Ιουνίου 2009
Το Ukip σκάει μύτη

Στις ευρωεκλογές το ευρωφοβικό κόμμα Ukip βρίσκεται στη δεύτερη θέση στο Ηνωμένο Βασίλειο, με ποσοστό 16%. Και μάλιστα αύξησε τα ποσοστά του κατά 10 μονάδες στις επόμενες ευρωεκλογές, το 2014. Ο Νάιτζελ Φάρατζ εγκαθίσταται στο πολιτικό σκηνικό.

13 Δεκεμβρίου 2007
Οι νέοι όροι της Μεγάλης Βρετανίας

Οι 27 χώρες-μέλη της Ενωσης υπογράφουν τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, που ανανεώνει και απλοποιεί την αρχιτεκτονική των ευρωπαϊκών θεσμών, κάνει τη λήψη αποφάσεων πιο ευλύγιστη και ενισχύει την εξωτερική εκπροσώπηση της Ενωσης. Το Λονδίνο κερδίζει το δικαίωμα να συμμετέχει αλά καρτ στις συνεργασίες αστυνόμευσης και δικαιοσύνης που την ενδιαφέρουν. Αρνείται ωστόσο να εφαρμόσει τη Χάρτα θεμελιωδών δικαιωμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο.

19 Νοεμβρίου 2009
Η Κάθριν Αστον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο διορίζει στη νεότευκτη θέση τη Βρετανή του κόμματος των Εργατικών Κάθριν Αστον, ως εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Η Αστον γίνεται αυτόματα αντιπρόεδρος της Κομισιόν.

8-9 Δεκεμβρίου 2011
Η υπερφιλελεύθερη Ευρώπη του Κάμερον

Στριμωγμένος από τη δεξιά πτέρυγα του συντηρητικού κόμματος, ο Ντέιβιντ Κάμερον αρνείται να υποκύψει στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να ενισχύει τον ευρωπαϊκό έλεγχο στον βρετανικό προϋπολογισμό και να υπογράψει το σύμφωνο ενισχυμένης σταθερότητας που προβλέπει και αυτόματες οικονομικές περικοπές. Σαν να μην έφτανε αυτό, το Λονδίνο διεκδικεί και δικαίωμα βέτο για να επιτρέπει στο City να μην ελέγχεται από τις Βρυξέλλες. Στόχος είναι να προστατεύσει την ελκυστικότητα της βρετανικής οικονομίας. Αυτά τα αιτήματα θεωρήθηκαν τα πρώτα βήματα προς μια σταδιακή ρήξη μεταξύ Λονδίνου και Ευρωπαϊκής Ενωσης.

23 Ιανουαρίου 2013
Ο Κάμερον υπόσχεται δημοψήφισμα για Brexit αν... επανεκλεγεί

Αντιμέτωπος με ένα ευρύ μέτωπο ευρωσκεπτικισμού στο εσωτερικό του συντηρητικού κόμματος αλλά και στη χώρα και νιώθοντας την καυτή ανάσα του ευρωφοβικού κόμματος Ukip του Νάιτζελ Φάρατζ, ο Βρετανός πρωθυπουργός ανακοινώνει ότι αν δεν μεταρρυθμιστεί η Ευρωπαϊκή Ενωση, θα προτείνει ένα δημοψήφισμα για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου... αν τον επανεκλέξουν το 2015.

Μάιος 2014
Κάμερον εναντίον Γιούνκερ

Κρίνοντας ότι ο πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου είναι πολύ φεντεραλιστής, ο Κάμερον αντιτίθεται στην τοποθέτησή του στην προεδρία της Κομισιόν, όπως οι προκάτοχοί του είχαν εναντιωθεί στις υποψηφιότητες του Ζαν-Λικ Ντεέν και του Γκι Φερχόφσταντ. Σημάδι των καιρών; Οι άλλοι ηγέτες δεν έδωσαν σημασία στην άποψή του και ο Γιούνκερ έγινε πρόεδρος της Κομισιόν.

19 Φεβρουαρίου 2016
Ο Κάμερον κερδίζει το ειδικό καθεστώς για το Ηνωμένο Βασίλειο

Σε μια Σύνοδο που κράτησε δύο ημέρες, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε να δώσει ένα ειδικό καθεστώς στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η συμφωνία κρίθηκε «ικανοποιητική» από τον Ντέιβιντ Κάμερον, ώστε οι ψηφοφόροι να μην προτιμήσουν το Brexit. Ετσι το Λονδίνο συμμετείχε στις αποφάσεις των «28» έχοντας ταυτόχρονα ιδιαιτερότητες που το συνέφεραν. Την επόμενη ημέρα ο Κάμερον ανακοινώνει ότι το δημοψήφισμα θα γίνει στις 23 Ιουνίου 2016. Για πρώτη φορά από το 1975 οι Βρετανοί θα μπορούσαν να αποφασίσουν αν θα μείνουν ή όχι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Και αποφάσισαν το Brexit.