Οι Βρετανοί ψήφισαν μεν υπέρ του Brexit, εντούτοις προς το παρόν η χώρα τους παραμένει μέλος της ΕΕ. Το «διαζύγιο» μεταξύ των δυο πλευρών αναμένεται χρονοβόρο και επώδυνο. Ποια όμως είναι τα επόμενα βήματα;
Καταρχήν θα πρέπει να ακολουθήσει το αμιγώς τυπικό κομμάτι της διαδικασίας, να υποβάλει δηλαδή επίσημα η Μεγάλη Βρετανία γραπτό αίτημα αποχώρησης από την ΕΕ. Παραμένει άγνωστο πότε ακριβώς θα συμβεί αυτό. Το δημοψήφισμα στη Βρετανία δεν είχε δεσμευτικό χαρακτήρα. Η Βουλή των Κοινοτήτων θα πρέπει να αναθέσει λοιπόν στον πρωθυπουργό να υποβάλει το σχετικό αίτημα στις Βρυξέλλες. Μετά την προαναγγελία της παραίτησης του Ντέιβιντ Κάμερον, το έργο αυτό θα πρέπει να αναλάβει ο διάδοχός του στον πρωθυπουργικό θώκο.
Στη συνέχεια το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, οι υπόλοιπες 27 χώρες μέλη δηλαδή, θα αναθέσουν στην Κομισιόν να διαπραγματευτεί μια συμφωνία εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας που θα ορίζει με σαφήνεια όλα τα επιμέρους ζητήματα. Για τη διαδικασία αυτή η Συνθήκη της Λισαβόνας προβλέπει ένα διάστημα δυο ετών. Αυτή ενδέχεται να επιταχυνθεί όμως, υποστηρίζει ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Μάνφρεντ Βέμπερ. Σε κάθε περίπτωση η διαδικασία αυτή απαιτεί αρκετό χρόνο καθώς θα πρέπει να επανεξεταστούν χιλιάδες νομικές διατάξεις και οικονομικές προϋποθέσεις και όροι. Ακολούθως η συμφωνία εξόδου θα πρέπει να επικυρωθεί από τις χώρες μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και φυσικά την ίδια τη Μεγάλη Βρετανία. Στο διάστημα αυτό θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί και το καθεστώς που αφορά το δικαίωμα παραμονής των ευρωπαίων πολιτών στη Βρετανία και αντιστρόφως.
Προς μια συμφωνία εταιρικής σχέσης;
Ταυτόχρονα ή ίσως μετά τη συμφωνία εξόδου θα πρέπει να ξεκινήσουν και οι διαπραγματεύσεις για τις μελλοντικές σχέσεις των δυο πλευρών. Θεωρητικά θα μπορούσε να προκύψει μια συμφωνία εταιρικής σχέσης που θα προβλέπει ένα απαλλαγμένο από δασμούς εμπόριο. Ένα πιθανό σενάριο είναι επίσης η προσχώρηση της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου EFTA, στην οποία εκπροσωπούνται σήμερα η Νορβηγία, η Ελβετία, το Λιχτενστάιν και η Ισλανδία. Σύμφωνα πάντως με εκτιμήσεις κοινοτικών αξιωματούχων, η προετοιμασία μιας τέτοιας συμφωνίας θα απαιτούσε πολλά χρόνια. Στη συνέχεια θα έπρεπε να επικυρωθεί από τις χώρες μέλη. Μόνον για αυτή την διαδικασία επικύρωσης προβλέπονται δύο χρόνια.
Στο διάστημα αυτό θα πρέπει να αποσαφηνιστεί και το καθεστώς των βρετανών υπαλλήλων στις Βρυξέλλες. Θεωρητικά μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται στη βελγική πρωτεύουσα αφού απολαμβάνουν καθεστώς μονίμων. Η Μεγάλη Βρετανία θα πρέπει στην περίπτωση αυτή να καταβάλλει και τις συντάξεις των ευρωπαίων υπαλλήλων της. Το ίδιο διάστημα και μέχρι την οριστική έξοδο της Βρετανίας, οι 73 ευρωβουλευτές της θα μπορούν να συνεχίσουν να μετέχουν στις συνεδριάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με δικαίωμα ψήφου. «Θα βρεθεί ένας λογικός διακανονισμός», εκτιμούν κοινοτικοί αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες.
Αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο μετάδοσης
Η χθεσινή πρώτη μέρα, που σημαδεύτηκε από τον πανικό στα χρηματιστήρια και την κατακόρυφη πτώση της στερλίνας, καταδεικνύει ότι έπονται δύσκολοι καιροί για τη βρετανική οικονομία. Η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες των χωρών μελών έχουν συμφωνήσει στη στήριξη της στερλίνας σε περίπτωση που αυτό κριθεί αναγκαίο. «Έχουμε την κατάσταση υπό έλεγχο, παρότι κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς θα συμβεί», λέει πηγή της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη, εκτιμώντας ότι «και τα χρηματιστήρια θα συνέλθουν».
Επιπλέον η ΕΕ θα πρέπει να ασχοληθεί άμεσα και με τον «κίνδυνο μετάδοσης». Στη Γαλλία πραγματοποιούνται το 2017 προεδρικές εκλογές ενώ στην Ολλανδία το 2018 βουλευτικές. Και στις δυο χώρες τα στρατόπεδα των ευρωσκεπτικιστών και δεξιών λαϊκιστών έχουν διαμηνύσει ότι επιθυμούν επίσης τη διενέργεια δημοψηφισμάτων στις χώρες τους.
Βέβαιο είναι ότι αυτά θα απαιτήσουν πολύ χρόνο και κόπο και θα δοκιμάσουν τις αντοχές της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών. Υπάλληλος της Κομισιόν έκανε χθες το πρωί λόγο για «την μητέρα όλων των κρίσεων».
Πηγή: DW