Ένας από τους κορυφαίους πολιτικούς επιστήμονες του καιρού μας θέτει ερωτήματα περί σύγχρονης πολιτικής και εξηγεί για ποιους λόγους ακριβώς η πολιτική είναι πολύ σημαντική, για την ακρίβεια ό,τι πιο σημαντικό διαθέτουμε ως κοινωνία.
Ο David Runciman, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κέμπριτζ, ξεκινάει την αφήγησή του με ένα πολύ τρανταχτό σύγχρονο παράδειγμα: Τι συμβαίνει στη Συρία; «Κανείς εχέφρων άνθρωπος δεν θα επέλεγε τη Συρία για να ζήσει». Τι συμβαίνει στη Δανία; «Οι Δανοί δηλώνουν πιο ευτυχισμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο». Ωστόσο, πριν από πεντακόσια χρόνια, η Δανία ήταν ένα επικίνδυνο μέρος για να ζει κανείς –αντιμετώπιζε βίαιες θρησκευτικές συγκρούσεις και βρισκόταν στο σταυροδρόμι διαφόρων πολεμικών συρράξεων. Η Δανία κατάφερε να περάσει από τον πόλεμο στην ειρήνη και στην ευημερία. «Η διαφορά ανάμεσα στη Συρία και τη Δανία δεν σημαίνει ότι οι Δανοί είναι καλύτεροι άνθρωποι από τους Σύριους. Δεν είναι εγγενώς πιο ευγενείς ή πιο έξυπνοι: οι άνθρωποι είναι περίπου ίδιοι σε όλο τον κόσμο [...] Η διαφορά ανάμεσα στη Δανία και τη Συρία είναι η πολιτική. Η πολιτική βοήθησε τη Δανία να γίνει αυτό που έγινε. Η πολιτική έκανε τη Συρία αυτό που έγινε».
Με το παραπάνω ο συγγραφέας, δεν εννοεί σε καμία περίπτωση ότι η πολιτική είναι υπεύθυνη για τον πόλεμο που μαστίζει τη Συρία και δημιουργεί καραβάνια προσφύγων. Ο ίδιος σπεύδει να διευκρινίσει ότι δεν είναι οι πολιτικοί που δημιουργούν ιστορικές και πολιτισμικές διαφορές και επινοούν εθνοτικές ή θρησκευτικές διενέξεις. «Η πολιτική δεν δημιουργεί όλα τα ανθρώπινα μίση και πάθη. Ούτε είναι υπεύθυνη για τις φυσικές καταστροφές και τα οικονομικά προβλήματα. Αλλά μπορεί να τα επιδεινώνει ή να τα μετριάζει –να τι μπορεί να κάνει».
Ο συγγραφέας δεν επιχειρεί να ανασυνθέσει μια σύντομη ιστορία των πολιτικών ιδεών όπως, ίσως, θα περίμενε ο αναγνώστης. Το «μικρή» δεν αναφέρεται στην έκταση, αλλά στο πεδίο μελέτης. Στόχος του Runciman είναι να εξετάσει την πολιτική μέσα από τρεις θεμελιώδεις άξονες: τη βία, την τεχνολογία και τη δικαιοσύνη.
Η πολιτική δεν είναι εγγενώς βίαιη, αλλά ο έλεγχος της βίας είναι το καθοριστικό χαρακτηριστικό κάθε πολιτικής κοινωνίας. Ο Runciman επιβεβαιώνει το παραπάνω μέσα από μια σύντομη ιστορική αναδρομή στις πολιτικές θεωρίες και τις αντιλήψεις περί κράτους και εξουσίας των Χομπς, Μακιαβέλι και Βέμπερ για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι σήμερα οι κοινωνίες δεν κινδυνεύουν τόσο από τη βία όσο από το άγνωστο που βρίσκεται μπροστά τους. Το άγνωστο αυτό συνδέεται επίσης με την τεχνολογία, καθώς ζούμε στην εποχή των μεγάλων τεχνολογικών εξελίξεων. Μπορεί η πολιτική να έχει ακόμη λόγο μπροστά στην παγκοσμιοποιημένη τεχνολογική επανάσταση; Ο Runciman διαπιστώνει ότι η τεχνολογία προηγείται και η πολιτική προσπαθεί να τη φτάσει. Μπροστά στην τεχνολογική ειδημοσύνη, οι πολιτικoι μπορεί να φαίνονται άσχετοι και ξεκομμένοι. Κάτι που συμβαίνει και με άλλους επαγγελματικούς κλάδους, καθώς όλοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, αλλά ελάχιστοι «ειδήμονες» είναι αυτοί που γνωρίζουν πώς λειτουργεί πραγματικά. Ωστόσο πάγια θέση του συγγραφέα είναι ότι «αν κάποιοι μπορούν να ελέγξουν την τεχνολογία, αυτοί είναι οι πολιτικοί».
Ο συγγραφέας δεν παραλείπει να τονίσει τους κινδύνους που κρύβει η σημερινή απομάκρυνση των ανθρώπων από την πολιτική: «Αν αφήσουμε την καθημερινή πολιτική στα χέρια μιας μικρής ομάδας ειδημόνων, δεν θα ξέρουμε πώς να την πάρουμε πίσω όταν χρειαστεί».
Ο David Runciman είναι πάνω από όλα ένας καθηγητής που προσπαθεί να εξηγήσει στους «μαθητές» του γιατί η πολιτική είναι σημαντικό πράγμα. Περιδιαβαίνει με άνεση τους αιώνες ανάμεσα στους διάφορους στοχαστές και καταφέρνει να αναλύσει περίπλοκες φιλοσοφικές θεωρίες, μέσα από τα δεκάδες σύγχρονα παραδείγματα, ώστε να γίνουν οικείες στον μη μυημένο αναγνώστη. Κι ακριβώς όπως κάθε φωτισμένος δάσκαλος, εξηγεί πολύ σημαντικά πράγματα με τρόπο απλό και κατανοητό, με άξιο αρωγό τον ταλαντούχο εικονογράφο Andrew Park, του οποίου τα σκίτσα συμπληρώνουν και συχνά επεξηγούν το κείμενο με τον πιο εύγλωττο τρόπο.
Η έκδοση συνοδεύεται από τη σχετική βιβλιογραφία αλλά και προτάσεις για ανάγνωση για το κάθε θέμα που θίγει το βιβλίο. Τη μετάφραση έχει κάνει η Σώτη Τριανταφύλλου.
INFO
ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Συγγραφέας: David Runciman
Μετάφραση: Σώτη Τριανταφύλλου
Εκδόσεις Πατάκη