Η συζήτηση στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ ως προς τη διαδοχή του Γιώργου Παπανδρέου έχει «ανάψει» για τα καλά. Η αλλαγή θεωρείται πλέον δεδομένο και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα και αυτό που πλέον κυριαρχεί είναι ο ακριβής χρόνος αλλά κυρίως ο τρόπος της διαδικασίας. Παρά τις διαφωνίες στα επιμέρους, φαίνεται πως όλοι συγκλίνουν στην ανάγκη να τηρηθούν τα καταστατικώς προβλεπόμενα, ήτοι η εκλογή νέου προέδρου από την βάση του ΠΑΣΟΚ.
Μια πρωτοβουλία που ανήκει στον κ. Γιώργο Παπανδρέου και την ακολούθησε τόσο το 2004 (ως μοναδικός και αδιαμφισβήτητος υποψήφιος) όσο και το 2007 κόντρα στους κυρίους Ευάγγελο Βενιζέλο και Κώστα Σκανδαλίδη. Ως εκ τούτου είναι πέραν κάθε φαντασίας να δεχθεί ο γεννήτορας της ιδέας για εκλογή από μέλη και φίλους (που υιοθετήθηκε και από την Ν.Δ. αλλά και από ευρωπαϊκά κόμματα) να γίνει κάτι διαφορετικό.
Πέραν αυτού, οι κορυφαίοι εκτιμούν ότι θα πρέπει να στραφεί εκ νέου το ΠΑΣΟΚ στην κοινωνία ώστε να ανακτήσει όσους δεσμούς μπορεί με τη βάση του κινήματος. Δεσμοί οι οποίοι χαλάρωσαν επικίνδυνα (όπως αποτυπώνεται στα δημοσκοπικά ποσοστά του ΠΑΣΟΚ) καθώς δοκιμάστηκαν σκληρά από τα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση Παπανδρέου τα προηγούμενα δύο χρόνια.
Σε αυτή την κατεύθυνση, άλλωστε, φαίνεται ότι κινείται η πλειοψηφία των κορυφαίων στελεχών του ΠΑΣΟΚ. Μάλιστα ο κ. Ανδρέας Λοβέρδος φέρεται αποφασισμένος να αποδεχθεί μόνον την ανοικτή διαδικασία, ενώ υπέρ της εκλογής από τη βάση θα ταχθεί και ο κ. Πέτρος Ευθυμίου σε συνέντευξή του σε κυριακάτικη εφημερίδα.
Το καταστατικό μπορεί να αλλάξει μόνο μετά από Συνέδριο αν και ορισμένα στελέχη υποστηρίζουν ότι αυτό μπορεί να γίνει επίσης είτε μέσω Εθνικού Συμβουλίου είτε μέσω Συνεδρίου με περιορισμένη σύνθεση «εφόσον υπάρχει έκτακτη ανάγκη ή ειδική κατάσταση, με την προϋπόθεση ότι συμφωνούν και οι υποψήφιοι».
Ωστόσο, άλλοι κομματικοί διαφωνούν ότι το καταστατικό του ΠΑΣΟΚ δίνει παρόμοια δυνατότητα.
Στο άρθρο 41 παρ.3 προβλέπεται ρητά ότι «ο Πρόεδρος εκλέγεται άμεσα από τα Μέλη και από τους Φίλους του Κινήματος κάθε τέσσερα (4) χρόνια και ένα τουλάχιστον μήνα πριν τη διεξαγωγή του Συνεδρίου. Η διαδικασία εκλογής ρυθμίζεται με Κανονισμό του Εθνικού Συμβουλίου». Ενώ στην παράγραφο 4 περιγράφεται επίσης ότι «η προκήρυξη της εκλογής του Προέδρου γίνεται με απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου, που αποφασίζει και για την κατάρτιση της λίστας των υποψηφίων Προέδρων και τη διενέργεια της εκλογής εντός 30 ημερών».
Τι προβλέπει το καταστατικό
Υποψήφιος Πρόεδρος -σύμφωνα με το Καταστατικό του ΠΑΣΟΚ- «αναδεικνύεται όποιος προταθεί από το 1/4 τουλάχιστον των μελών του Εθνικού Συμβουλίου ή το 1/3 των Περιφερειακών Επιτροπών του Κινήματος ή το 10% τουλάχιστον του συνόλου των Μελών του Κινήματος. Κάθε Μέλος προτείνει μόνον έναν (1) υποψήφιο.Επίσης, για την εκλογή του Προέδρου απαιτείται κατά την πρώτη ψηφοφορία το ½ + 1 των εγκύρων ψηφοδελτίων. Στα έγκυρα ψηφοδέλτια υπολογίζονται και τα λευκά. Σε περίπτωση μη εκλογής Προέδρου κατά την πρώτη ψηφοφορία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων. Στην περίπτωση αυτή εκλέγεται Πρόεδρος ο πρώτος σε ψήφους. Σε περίπτωση που οι υποψήφιοι είναι μόνο δύο, γίνεται μία μόνο ψηφοφορία και ο πρώτος σε ψήφους εκλέγεται Πρόεδρος. Σε περίπτωση που υποψήφιος είναι μόνος ένας, εκλέγεται εφόσον λάβει το 50%+1 των εγκύρων ψηφοδελτίων. Στο καταστατικό του ΠΑΣΟΚ υπάρχει πρόβλεψη και για έκτακτο Συνέδριο το οποίο «συγκαλείται υποχρεωτικά με απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου μετά από αίτημα του 1/3 τουλάχιστον των μελών του Εθνικού Συμβουλίου ή του 1/2 του αριθμού των Περιφερειακών και Νομαρχιακών Επιτροπών του Κινήματος ή του 10% του συνόλου των Μελών του Κινήματος, καθώς και με απόφαση του Προέδρου».
Προσδιορίζεται επίσης ότι «η απόφαση σύγκλησης λαμβάνεται το λιγότερο δύο (2) μήνες πριν από την καθοριζόμενη ημερομηνία διεξαγωγής του Συνεδρίου. Ο προσυνεδριακός διάλογος διεξάγεται κατ' αναλογία των όσων ισχύουν για το τακτικό Συνέδριο. Οι απόψεις των Νομαρχιακών και Περιφερειακών Επιτροπών υποβάλλονται το αργότερο τρεις (3) εβδομάδες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής του».
Το ενδεχόμενο για εκλογή από την Κ.Ο.
Τέλος, υπάρχει και η εκδοχή εκλογής προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας ο οποίος θα οδηγήσει το κόμμα σε εκλογές. Αυτό προϋποθέτει ωστόσο διάλυση της Βουλής και προκήρυξη εκλογών. Οι βουλευτές εκλέγουν τον επικεφαλής τους και εν συνεχεία το Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ με συνοπτικές διαδικασίες, τον αναβαπτίζει και κομματικά. Μέσω αυτής της λύσης διασφαλίζεται το σύντομο των διαδικασιών χωρίς να «τραυματιστεί» με εσωτερικές έριδες εβδομάδων η όποια συνοχή του ΠΑΣΟΚ.
Οι περισσότεροι από τους συνομιλητές του προέδρου του ΠΑΣΟΚ συγκλίνουν στην άποψη ότι ο κ. Παπανδρέου έχει αποφασίσει να φύγει, αλλά δεν έχει ακόμη αποσαφηνίσει το πότε.
Αλλοι διακινούν φήμες ότι επιδιώκει να φτάσει μέχρι τις εκλογές ώστε να είναι πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ όταν λήξει η θητεία του τον Ιούνιο ως πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς για να την επαναδιεκδικήσει.
Αλλοι ότι ενδιαφέρεται για τη θέση του Πωλ Ράσμουνσεν ο οποίος παραιτήθηκε από πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Οι περισσότεροι επίσης συμφωνούν ότι οι διαδικασίες διαδοχής πρέπει να ξεκινήσουν μετά την εκταμίευση της 6ης δόσης και την εμπέδωση μιας σχετικής ηρεμίας στη χώρα.
«Είναι τουλάχιστον σόλοικο, η Ελλάδα να βρίσκεται ακόμη στη δίνη της καταστροφής και εμείς να ασχολούμαστε με εσωκομματικές διαδικασίες» λένε πολλά κορυφαία στελέχη.
Δεν είναι λίγοι επίσης όσοι πιστεύουν ότι το τελευταίο που έχει ανάγκη ο τόπος είναι εσωκομματικές εκλογές. «Η ένταση και η ρευστότητα που θα δημιουργηθεί από την εσωκομματική σύγκρουση στο ΠΑΣΟΚ είναι επικίνδυνη για τη χώρα, διότι θα προκαλέσει τριγμούς στην κυβέρνηση συνεργασίας και ενδέχεται να συμπαρασύρει τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές οι οποίες θα βρίσκονται σε εξέλιξη, τινάζοντας στον αέρα τη δανειακή σύμβαση και την ανταλλαγή ομολόγων» έλεγε εις εξ αυτών και συμπλήρωνε: «Δεν είναι δυνατόν να μπει σε τέτοια δοκιμασία εβδομάδων ο βασικός πυλώνας στήριξης της κυβέρνησης Παπαδήμου σε χρονική συγκυρία που θα συμπίπτει με την πιο κρίσιμη φάση των χειρισμών!»
Η αλήθεια είναι ότι όσο πιεστικό είναι το αίτημα από την πλειοψηφία των βουλευτών και της βάσης για αλλαγή ηγεσίας, άλλο τόσο τα μείζονα ανοιχτά ζητήματα που σχετίζονται με τον νέο δανεισμό μπορούν να επιβάλλουν αναβολή των εξελίξεων.
Πάντως αυτό δεν έχει αποτρέψει τις σχετικές διεργασίες που ήδη αναπτύσσονται στο παρασκήνιο. Την Παρασκευή συναντήθηκαν οι εικαζόμενοι ως κύριοι διεκδικητές του αξιώματος, οι κύριοι Βενιζέλος και Λοβέρδος και σύμφωνα με πληροφορίες συζήτησαν τις διαδικασίες, αλλά και την στάση που θα τηρήσουν.
Οι υποψήφιοι είναι προσώρας τρεις: Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Ανδρέας Λοβέρδος και ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.
Για τον τελευταίο οι εκτιμήσεις που γίνονται είναι πως τελικά θα αποσύρει την υποψηφιότητα του την οποία υπέβαλε προκειμένου να καταγραφεί στις μετρήσεις. Ενώ δεν αποκλείεται στελέχη που στήριξαν με θέρμη τον κ. Παπανδρέου, όπως οι κύριοι Παπουτσής και Χάρης Καστανίδης να θελήσουν να βγουν μπροστά απευθυνόμενοι στο λεγόμενο «κοινωνικό ΠΑΣΟΚ».