Σοσιαλισμός και τσα τσα τσα -Οταν η Ανιές Βαρντά φωτογράφιζε την Κούβα [εικόνες]

Το 1962, η Γαλλίδα σκηνοθέτης Ανιές Βαρντά βρέθηκε στην Κούβα, καλεσμένη του ινστιτούτου τέχνης και κινηματογραφικής βιομηχανίας της χώρας (ICAIC).

Την κάλεσαν για να φωτογραφήσει την επαναστατική ευφορία, τέσσερα χρόνια μετά την επανάσταση του Φιντέλ Κάστρο που ανέτρεψε τον φιλοαμερικανό δικτάτορα Φουλγκένσιο Μπατίστα. Είναι η εποχή που το κομμουνιστικό εγχείρημα του Κάστρο και η μορφή του Τσε Γκεβάρα προσελκύουν ακόμη τους καλλιτέχνες και διανοούμενους από όλο τον κόσμο.

Ο Ζαν Πολ Σαρτρ, η Σιμόν ντε Μποβουάρ, ο Ζεράρ Φιλίπ, ο Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν, ο Μισέλ Λεϊρίς, η Μαργκερίτ Ντιρά είναι κάποιες από τις κορυφαίες διασημότητες της τέχνης και της διανόησης που ταξιδεύουν στην Κούβα εκείνη την εποχή.

Στο νησί της Καραϊβικής, η Ανιές Βαρντά γοητεύεται από το κύμα της λαϊκής κινητοποίησης που επέτρεψε στην κομμουνιστική επανάσταση να πετύχει. Στην Αβάνα και τα περίχωρά της ανακαλύπτει έναν συναρπαστικό κοκτέηλ πολιτικής και αχαλίνωτου αισθησιασμού. Η Κούβα εκπροσωπεί στα μάτια της τον πρωτοφανή συνδυασμό του «σοσιαλισμού και του τσα τσα τσα».

Στην Κούβα η Βαρντά πραγματοποιεί χιλιάδες φωτογραφίες. Αποτυπώνει το στυλάτο περπάτημα των γυναικών της Κούβας, το θέρισμα του ζαχαροκάλαμου, τους αυτοσχέδιους χορούς τσα τσα στο δρόμο και τις ατελείωτες ομιλίες του Líder Máximo μπροστά σε ένα μαγεμένο κοινό. Οι εικόνες της παίζουν με την σύνθεση, το βάθος πεδίου και τα πρώτα πλάνα. Εχουν τη μαγεία μιας ματιάς που διακρίνεται από οξυδέρκεια και κίνηση.

«Δεν είχαν αρκετά τρόφιμα, δεν είχαν φορτηγά για να τα μεταφέρουν, αλλά έκαναν ταινίες, έκαναν εκθέσεις και χόρευαν πολύ», θυμάται η μεγάλη κυρία του γαλλικού κινηματογράφου.
«Μου άρεσε να πηγαίνω στην εξοχή της Κούβας, μου άρεσαν οι εκπλήξεις». Είχε γοητευτεί από τον ενθουσιασμό των φοιτητών της Αβάνας που έφευγαν στα χωριά για να μάθουν γράμματα στους χωρικούς.

Αποτύπωσε με το φακό της, επίσης, διανοούμενους και καλλιτέχνες της Κούβας, πολίτες στο δρόμο που χαμογελούν και χορεύουν πολύ, μικρά παιδιά. Η καλλιτέχνης έχε δηλώσει ότι ήθελε να κάνει μια δουλειά «διδακτική και διασκεδαστική ταυτόχρονα», να αφηγηθεί μια εποχή που δεν υπάρχει πιά και την οποία η ίδια αποκάλεσε «σοσιαλισμός και τσα τσα τσα».

Επιστρέφοντας στο Παρίσι, η σκηνοθέτης δημιουργεί ένα φιλμάκι από τις χιλιάδες φωτογραφίες της. Γράφει και ένα κείμενο το οποίο αφηγούνται η ίδια και ο Μισέλ Πικολί. Το φιλμάκι έχει διάρκεια 30 λεπτών και βγαίνει τον Μάιο του 1964. Εχει τίτλο «Χαιρετισμός στους Κουβανούς» και κερδίζει βραβείο στο Φεστιβάλ της Βενετίας. Ανακατεύει μουσικές και ρυθμούς ρούμπας, τσα τσα, και ήχους γκουαράτσα και γκαγκανσό. «Ηθελα να δείξω, μεταξύ άλλων, τις αφρικανικές, αϊτινές, γαλλικές και καθολικές ρίζες της κουβανέζικης μουσικής», αφηγείται η Ανιές Βαρντά.

Η Κούβα ζούσε τότε στιγμές «επανάστασης τσα τσα τσα», ήταν γιορτινή και κολυμπούσε στην ευφορία.
Το κέντρο Πομπιντού ξαναβρήκε τις φωτογραφίες της Ανιές Βαρντά και πραγματοποίησε μια μεγαλειώδη έκθεση στις αρχές του 2016. «Οταν ανακαλύψαμε τις φωτογραφίες της Ανιές ξέραμε ότι βρισκόμασταν μπροστά στο έργο μιας σκηνοθέτιδας. Αλλά αγνοούσαμε το έργο της ως φωτογράφου. Αρχισε την φωτογραφία το 1940 και είχε επιμορφωθεί ειδικά» δήλωσε ο διευθυντής του κέντρου Πομπιντού.

Αλλά η Βαρντά δεν ήταν αφελής. Φωτογράφισε τον Φιντέλ Κάστρο καθισμένο με μεγαλοπρέπεια αλλά πίσω του βρίσκεται ένα ζευγάρι πέτρινα φτερά.