Στους τελευταίους μήνες του 2015, αλλά και στους πρώτους του τρέχοντος έτους, επικρατούσε παγκόσμια ανησυχία γύρω από το φαινόμενο του ιού Ζίκα που εμφάνιζε συνεχόμενα ανοδικές τάσεις.
Καθημερινά ρεπορτάζ, εξειδικευμένες αναλύσεις, πληθώρα φωτογραφιών και στατιστικών για ένα θέμα που πλέον φαίνεται σαν να έχει «ξεφουσκώσει». Εληξε όμως τελικά ο συναγερμός;
Σύμφωνα με κάποια από τα πολλά στοιχεία που αποκαλύφθηκαν για τον ιό, οι εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήθελαν έως και 1.5 εκατομμύριο Βραζιλιάνους να έχουν προσβληθεί από τον ιό. Την ίδια στιγμή, εντοπίστηκαν πολλές χιλιάδες οι περιπτώσεις των εμβρύων με μικροκεφαλία. Κάθε εβδομάδα που περνούσε, εμφανίζονταν ολοένα και περισσότερες αναφορές στον αριθμό των προσβεβλημένων.
Ωστόσο, οι τελευταίες εκτιμήσεις δημιούργησαν ένα μεγάλο παράδοξο. Την περασμένη εβδομάδα, ο συνολικός αριθμός των επιβεβαιωμένων ή πιθανών κρουσμάτων μικροκεφαλίας από τον Ζίκα φέρεται να είναι 4759. Πριν από δύο μήνες όμως, υπήρχαν 500 κρούσματα περισσότερα! Πώς μπορεί να συμβεί αυτό; Προφανώς οι προηγούμενες εκτιμήσεις έπεσαν αρκετά έξω.
Οι χαμένες υποθέσεις: Οι Βραζιλιάνοι δεν ήταν καθόλου καλοί στη διάγνωση της μικροκεφαλίας
Ενα πρώτο στοιχείο που θα μπορούσε να δικαιολογήσει το παράδοξο φαινόμενο, είναι η... ανικανότητα διάγνωσης της μικροκεφαλίας στην Βραζιλία. Πριν από το 2015, όπου και εμφανίστηκε ο ιός, τα στατιστικά έδειχναν περίπου 200 περιπτώσεις μικροκεφαλίας τον χρόνο. Αυτός ο αριθμός όμως είναι εξαιρετικά χαμηλός για μια χώρα όπως η Βραζιλία. Οι έρευνες υποστηρίζουν πως 6 στα 10.000 βρέφη θα γεννηθούν με το συγκεκριμένο πρόβλημα. Μάλιστα, η εκτίμηση αυτή ήταν προγενέστερη της εξάπλωσης του ιού. Σε μια χώρα όπου κάθε χρόνο γεννιούνται κατά μέσο όρο 3 εκατομμύρια παιδιά, θα έπρεπε κανείς να περιμένει έναν αριθμό κοντά στα 1.700.
Το 200 είναι αδικαιολόγητα μικρότερο. Για αυτό το λόγο, μπορεί να δημιουργήθηκαν διαφόρων ειδών παρεξηγήσεις στις διαγνώσεις. Η μικροκεφαλία δεν ισοδυναμεί με τον Ζίκα, γεγονός που πιθανότατα να παρέκαμψαν σε μερικές περιπτώσεις οι γιατροί της Βραζιλίας.
Οι λανθασμένες διαγνώσεις: 2 στις 3 περιπτώσεις ήταν... άσχετες
Το τελευταίο έγγραφο από το υπουργείο υγείας της Βραζιλίας μιλάει για 7.438 περιπτώσεις μικροκεφαλίας έως και την 7η Μαΐου. Από αυτές τις περιπτώσεις, μέχρι τώρα έχουν ερευνηθεί οι μισές, δίνοντας ένα πολύ χαρακτηριστικό αποτέλεσμα. Μόλις στο ένα τρίτο των κρουσμάτων αναγνωρίστηκε ο ιός Ζίκα.
Αυτό επισημαίνει την πρόκληση του να πάρει τη σωστή διάγνωση. Τα βρέφη μπορεί να γεννιούνται μικρά κεφάλια για διάφορους λόγους. Ετσι, δεν πρέπει να θεωρείται έκπληξη το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις αποδείχθηκε λανθασμένη η διάγνωση. Ωστόσο, μέχρι να γίνει αυτό, κάθε βρέφος με μικροκεφαλία συγκαταλεγόταν στο σύνολο των υποθέσεων του ιού.
Εδώ έρχεται ακόμα ένα στοιχείο να προστεθεί στη λίστα. Οταν γίνεται μια διάγνωση (ειδικά σε έναν ιό που δεν είναι γνωστός) υπάρχει ένα «τραμπάλισμα» ανάλογα με το που εστιάζουν οι ειδικοί. Καμία πρόβλεψη δεν μπορεί να είναι απόλυτα ακριβής και για αυτό το λόγο χρειάζεται ένα τέστ είτε να είναι ευαίσθητο, είτε ανεκτικό. Ενα ευαίσθητο τεστ μπορεί εύκολα να θεωρήσει έναν άνθρωπο άρρωστο, ενώ αυτός δεν είναι, ενώ στην άλλη περίπτωση ένας άρρωστος μπορεί να θεωρηθεί ως υγιής. Στην περίπτωση του Ζίκα, οι διαγνώσεις ήταν ιδιαίτερα... ευαίσθητες.
Ο ιός εξασθενεί, αλλά οι Ολυμπιακοί Αγώνες έρχονται
Τα μειωμένα κρούσματα στην τελευταία έκθεση δεν θα πρέπει να καθησυχάζουν τους ειδικούς, καθώς αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως ο ιός υποχωρεί. Παρόλα αυτά, υπήρξε μια έρευνα που υποστήριξε πως μέσα στο 2016 ο Ζίκα θα εξασθενίσει και όπως φαίνεται δικαιώθηκε. Η αυστηρή πρόληψη σίγουρα έχει παίξει τον ρόλο της στην δημιουργία των νέων δεδομένων.
Ωστόσο, αυτό που φοβούνται οι ειδικοί είναι η εξάπλωση του ιού σε νέες περιοχές που ως τώρα δεν εμφανίζουν κρούσματα. Με τους Ολυμπιακούς Αγώνες να πραγματοποιούνται το καλοκαίρι στα στάδια του Ριο, οι ανησυχίες εντείνονται. Εκατομμύρια τουρίστες πρόκειται να επισκεφτούν τις πόλεις της Βραζιλίας μέσα στο καλοκαίρι και αυτό είναι κάτι που πρέπει να σκεφτούν πολύ καλά οι αρμόδιες αρχές της χώρα, ώστε να το αντιμετωπίσουν με επιτυχία.