Ο Johannes Kristjansson κάλυπτε τα παράθυρα του σαλονιού του με πάνελ από μαύρο πλαστικό. Μένει με την οικογένειά του στο ισόγειο ενός κτιρίου σε προάστιο του Ρέικιαβικ και οι πολικές νύχτες κάνουν το σκοτάδι μέρα.
Ο Johannes Kristjansson είναι ανεξάρτητος παραγωγός ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση. Κάλυπτε τα παράθυρα γιατί φοβόταν ότι οι γείτονες θα παρατηρούσαν τη δουλειά που έκανε στο διαμέρισμά του. Η έρευνα που έκανε ήταν σίγουρα η έρευνα της ζωής του. Ο Johannes δεν το ήξερε ακόμη, αλλά λίγους μήνες αργότερα θα προκαλούσε την πτώση του πρωθυπουργού Sigmundur David Gunnlaugsson της χώρας του.
Επί μήνες, το μοναδικό του μέλημα ήταν να κρατήσει μυστικές τις ανακαλύψεις του. Και στην Ισλανδία, όπως παντού, η σιωπή είναι χρυσός. Είναι μια μικρή κοινότητα 330.000 κατοίκων και όλοι σχεδόν γνωρίζονται μεταξύ τους. Εξάλλου, ένας φίλος του δημοσιογράφου είναι στενός φίλος του ίδιου του πρωθυπουργού.
Ο μοναδικός άνθρωπος με τον οποίο ο Johannes Kristjansson μπορεί να μοιραστεί τα μυστικά του και τις ανακαλύψεις του είναι η σύζυγός του, η οποία είναι λογίστρια, εργάζεται από το σπίτι και παρακολουθεί τη δουλειά που κάνει. Η σύζυγός του τον στηρίζει όχι μόνο ηθικά, αλλά και οικονομικά για ένα διάστημα. Από τις αρχές Ιουνίου 2015 ο δημοσιογράφος αφιερώνεται στις αποκαλύψεις των Panama Ρapers και δεν παίρνει μισθό από πουθενά.
Το Δίκτυο Δημοσιογράφων τον είχε προσεγγίσει για να ερευνήσει στα Panama Ρapers. Ο Johannes Kristjansson ήταν γνωστός γιατί είχε πάρει βραβεία για τη δουλειά που έκανε στην τραπεζική κρίση της Ισλανδίας το 2008. Γνωρίζει την ιστορία και τη λειτουργία της χώρας του σαν την τσέπη του.
Αλλά ο δημοσιογράφος αντιλαμβάνεται το μέγεθος των αποκαλύψεων ένα βράδυ του Οκτωβρίου 2015, όταν λαμβάνει μήνυμα ότι μπορεί να δει όλα τα δεδομένα στο κομπιούτερ του. Μέσα σε είκοσι λεπτά αντιλαμβάνεται ότι στη λίστα βρίσκονται το όνομα του πρωθυπουργού και το όνομα του υπουργού Οικονομικών της Ισλανδίας. «Ενιωσα ένα κύμα αδρεναλίνης να με πλημμυρίζει. Πήγα στο σαλόνι και συνέχισα να εργάζομαι χωρίς σταματημό ως τις 7 η ώρα το πρωί», δηλώνει. Ετσι διαπίστωσε ότι η Ισλανδία κατείχε τις περισσότερες offshore εταιρείες-φαντάσματα ανά κάτοικο.
Από εκείνη τη νύχτα, τα Panama Ρapers τον στοιχειώνουν. «Εγινα εντελώς εξαρτημένος από την έρευνα των δεδομένων» εξηγεί. Μέρα με τη μέρα ο Johannes Kristjansson ανακαλύπτει ότι πολλές εταιρείες offshore ανήκουν σε υψηλά ιστάμενους πολιτικούς καθώς και σε περίπου 12 σημαντικούς επιχειρηματίες της Ισλανδίας. Χωρίς να το γνωρίζει κανείς, δημιουργεί έναν χάρτη με τις ισλανδικές offshore στον Παναμά.
Συνολικά 600 άτομα κατέχουν τέτοιες εταιρείες και είναι ο μεγαλύτερος αριθμός αναλογικά με τον αριθμό των κατοίκων. Αρχίζει να φοβάται για τις συνέπειες που μπορούν να έχουν αυτές οι αποκαλύψεις για τον ίδιο, αλλά και για τη χώρα του την Ισλανδία.
H συνέντευξη-σταθμός με τον πρωθυπουργό
Στις 11 Μαρτίου 2016, ο Johannes Kristjansson καίγεται από ανυπομονησία. Εκείνη την ημέρα έχει ραντεβού με τον πρωθυπουργό. Στο πλευρό του βρίσκεται και ένας άλλος δημοσιογράφος της δημόσιας σουηδικής τηλεόρασης, ο Sven Bergman. Επισήμως, ο Σουηδός έχει κλείσει ραντεβού για να πάρει συνέντευξη από τον πρωθυπουργό. Η συνέντευξη ξεκινάει, ο Sven Bergman αρχίζει μόνος του, ενώ ο Johannes Kristjansson βρίσκεται στο διπλανό δωμάτιο.
Ο πρωθυπουργός δεν γνωρίζει ότι θα τον ρωτήσουν για την offshore που άνοιξε με τη γυναίκα του το 2007. «Τι έχετε να μας πείτε για την εταιρεία Wintris Inc.;», τον ρωτάει ο Σουηδός δημοσιογράφος. «Αν θυμάμαι, είναι μια εταιρεία που συνδέεται με κάποια άλλη στην οποία ήμουν στο διοικητικό συμβούλιο», απαντά ο πρωθυπουργός, αμήχανος και ξαφνιασμένος.
«Για να αναφερθούμε με λεπτομέρειες, θα ήθελα να σας κάνει ερωτήσεις ο συνάδελφός μου στα ισλανδικά» συνεχίζει ο Σουηδός δημοσιογράφος. Μπαίνει και κάθεται δίπλα του ο Johannes Kristjansson. «Γιατί δεν δηλώσατε ότι είχατε την offshore;», αρχίζει ο Johannes Kristjansson.
«Θα μιλήσω για αυτό το θέμα μαζί σας αργότερα» απαντά έξαλλος ο πρωθυπουργός, ο οποίος σηκώνεται, διακόπτει τη συνέντευξη και κατευθύνεται προς την έξοδο. Αυτή η σκηνή έκανε τον γύρο του κόσμου.
Την Κυριακή 3 Απριλίου όλα τα μίντια που συνεργάστηκαν με το Δίκτυο Δημοσιογράφων δημοσιεύουν ταυτόχρονα τα δεδομένα από την υποκλοπή των Panama papers. Ολος ο κόσμος αρχίζει να μιλάει για τον Ισλανδό πρωθυπουργό Sigmundur David Gunnlaugsson, ενώ πολλοί δεν γνώριζαν καν ποιος είναι πριν από αυτή την υπόθεση. Παρά την αρχική του αντίσταση, ο πρωθυπουργός της Ισλανδίας αναγκάζεται δύο ημέρες αργότερα να παραιτηθεί.
Ο Johannes Kristjansson δηλώνει ότι δεν θα σταματήσει τις έρευνες. «Θα συνεχίσω να δουλεύω τα δεδομένα» δηλώνει. Για να χρηματοδοτήσει τις μελλοντικές έρευνές του, ο δημοσιογράφος ίδρυσε μια πλατφόρμα συλλογικής χρηματοδότησης. Οι δωρεές έχουν φθάσει αυτή τη στιγμή τα 95.000 ευρώ, πολύ πιο πάνω από όσο ήλπιζε ο ίδιος.