Γιούρι Γκαγκάριν: Η άγνωστη ζωή του πρώτου ανθρώπου που ταξίδεψε στο διάστημα [εικόνες&βίντεο]

Είναι πρωί της 12ης Απριλίου του 1961, Τετάρτη του Πάσχα, όταν ο Ρώσος κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν επιβιβάζεται στο διαστημόπλοιο «Βοστοκ 1» στις 9:07 (τοπική ώρα) για να πραγματοποιήσει την πρώτη διαστημική πτήση στον κόσμο.

108 λεπτά αργότερα, στις 10:55, έχοντας βρεθεί σε μια ελλειπτική τροχιά με απόγειο τα 302 χιλιόμετρα, κινούμενος με ταχύτητα 27.396χλμ/ώρα για 89 λεπτά και 34 δευτερόλεπτα, ο Γκαγκάριν προσγειώνεται με το αλεξίπτωτο του κοντά στην πόλη Τακτάροβα, όπου οι πρώτοι που τον συναντούν είναι μια γυναίκα με την εγγονή της και την αγελάδα τους.

Η πτήση με την κωδική ονομασία «Κέδρος» είχε μόλις στεφθεί απο απολυτή επιτυχία και έτσι δεν αναγκάζεται το Σοβιετικό Επιτελείο να χρησιμοποιήσει τα δυο από τα τρία δελτία τύπου που είχε προετοιμάσει σε περίπτωση που η αποστολή αποτύγχανε.

Ο Γκαγκάριν είχε γίνει ήδη παγκοσμίως γνωστός μέσα σε μια μόλις ημέρα, κλέβοντας την προσοχή της διεθνούς κοινής γνώμης -μεταξύ άλλων- και με το εντυπωσιακό του χαμόγελο και χαρίζοντας στην χώρα του την αίγλη που τόσο επιζητούσε σε μια περίοδο έντονου ανταγωνισμού των δυο υπερδυνάμεων που πια είχε μεταφερθεί και στο διάστημα.

Η Σοβιετική Ένωση τον τίμησε δεόντως, απονέμοντας του το ανώτατο μετάλλιο του «Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης», ανακηρύσσοντας τον «Εθνικό Κεφάλαιο» και χρησιμοποιώντας τον στο έπακρον ως μέρος της διεθνούς εκστρατείας προπαγάνδας της.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Γκαγκάριν πραγματοποίησε δεκάδες ταξίδια και επισκέψεις σε χώρες όπου γινόταν δεκτός με ενθουσιασμό και κατά την διάρκεια των οποίων γνώριζε και διασκέδαζε με όλους τους διάσημους της εποχής, από πολιτικούς μέχρι σταρ του κινηματογράφου.

Η φήμη που του δόθηκε έτσι απότομα αποδείχθηκε βαρύ φορτίο για τον κατά τα άλλα απλό, πρόσχαρο και ήρεμο Γκαγκάριν, ο οποίος άρχισε να πίνει, να φαίνεται ασυνεπής και να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με τον γάμο του.

Είναι άλλωστε γνωστό το περιστατικό, όταν ο Γκαγκάριν για να μην τον πιάσει η γυναίκα του με μια ερωμένη του στα «πράσα», μια νοσοκόμα με το όνομα Άννα, πήδηξε από το παράθυρο του δωματίου στο οποίο εισέβαλε η απατημένη σύζυγος, με αποτέλεσμα τον σοβαρό τραυματισμό του που του άφησε και μια μόνιμη ουλή πανό από το αριστερό του φρύδι για ενθύμιο. Άλλωστε αυτή η ζωή δεν συμβάδιζε με την ταπεινή καταγωγή του Γκαγκάριν που όλα αυτά του φαινόντουσαν απολύτως ξένα.

Ο Γιούρι Γκαγκάριν γεννήθηκε στις 9 Μαρτίου του 1934 στο Κλούσινο, ένα χωριό δυτικά της Μόσχας. Οι γονείς του δούλευαν στην κολλεκτίβα της περιοχής. Ο πατέρας του Αλεξέι Ιβάνοβιτς ως ξυλουργός και μπετατζής και η μητέρα του Άννα Τιμοφέγιεβνα ως γαλακτοκόμος. Ο Γιούρι ήταν ο τρίτος από τα τέσσερα συνολικά παιδιά της οικογένειας.

Ο ίδιος, αφού δούλεψε αρχικά σε ένα χυτήριο, γράφτηκε στην τεχνική σχολή του Σαράτωφ, όπου και άρχισε τις πρώτες του πτήσεις με ελαφρά αεροπλάνα. Το 1955, ακολουθώντας το πάθος του για τους αιθέρες, μπήκε στη Σχολή Πιλότων του Όρενμπουργκ. Αποφοίτησε το 1957 με επαίνους, και στη συνέχεια υπηρέτησε αρχικά με το Βόρειο Στόλο κοντά στον Αρκτικό Κύκλο, πετώντας σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες και αργότερα ως δοκιμαστής πιλότος, πετώντας καινούργια και πειραματικά αεροσκάφη.

Κατά τη διάρκεια της φοίτησης του στο Όρενμπεργκ θα γνωρίσει την μελλοντική σύζυγο του Βαλεντίνα Ιβάνοβα Γκοριάτσεβα, μια φοιτήτρια ιατρικών επαγγελμάτων, με την οποία και θα παντρευτεί στις 7 Νοεμβρίου του 1957 και με την οποία θα αποκτήσει δυο κόρες, την Γιελένα και την Γκαλίνα.

Το 1959 επιλέγεται, μαζί με 20 άλλους, για να εκπαιδευτεί ως κοσμοναύτης, με σκοπό την πρώτη πτήση ανθρώπου στο διάστημα. Ακολούθησε μια πολύ σκληρή διαδικασία επιλογής και εκπαίδευσης, κατά την οποία οι υποψήφιοι κοσμοναύτες έπρεπε, μεταξύ άλλων, να αντέξουν σε επιταχύνσεις της τάξεως των 13 g, και η ψυχολογική εκπαίδευση περιελάμβανε ένα 24ωρο σε ένα σκοτεινό και ηχομονωμένο δωμάτιο.

Οι τελικοί υποψήφιοι για το πρώτο ταξίδι στο διάστημα ήταν ο Γκαγκάριν και ο Γκέρμαν Τίτωφ, που επιλέχτηκαν, εκτός από την άριστη επίδοσή τους κατά την εκπαίδευση, και για το μικρό τους ανάστημα (το ύψος του Γκαγκάριν ήταν μόλις 1,58), μιας και ο θάλαμος της κάψουλας που θα τους μετέφερε στο διάστημα ήταν εξαιρετικά περιορισμένος και το μικρό βάρος του κοσμοναύτη αποτελούσε σημαντικό προσόν, αφού μειώνε το κόστος. Η τελική απόφαση ήταν να πετάξει ο Γκαγκάριν, με τον Τίτωφ σαν εφεδρικό.

Μετά τον θρίαμβο της 12ης Απριλίου ο Γκαγκάριν, έπειτα από μια πολύμηνη περιοδεία ανά τον κόσμο, ξαναγύρισε στο διαστημικό πρόγραμμα της Ε.Σ.Σ.Δ. Εκτός από κοσμοναύτης, αναλαμβάνει και εκπαιδευτής και σύμβουλος στο σχεδιασμό των σκαφών Βοσχόντ και Σογιούζ, και της Σοβιετικής προσπάθειας για την κατάκτηση της Σελήνης.

Ασχολείται επίσης με τα προκαταρκτικά σχέδια ενός επαναχρησιμοποιούμενου διαστημοπλάνου και περιμένει εναγωνίως την ημέρα που θα ξαναπετάξει. Το 1967 όμως του απαγορεύεται και τυπικά, μετά την καταστροφική πτήση του Σογιούζ 1, να συμμετάσχει ξανά σε διαστημική πτήση. Ο Γκαγκάριν θα μπορούσε στο εξής να πετάει μόνο αεροπλάνα, και μόνο με τη συνοδεία δεύτερου πιλότου.

Στο πλαίσιο της θριαμβικής του περιοδείας ανά τον κόσμο, ο Γιούρι Γκαγκάριν έρχεται και στην Αθήνα, με το αεροπλάνο που τον μεταφέρει να προσγειώνεται στις 12 Φεβρουαρίου του 1962 στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Λίγο νωρίτερα έχει επισκεφθεί και την Κύπρο.

Η υποδοχή που του επιφυλάσσεται απο το πλήθος κατά τη διαδρομή του προς την Αθήνα ήταν ενθουσιώδης. Το σύνθημα «Γκαγκάριν-ειρήνη» που δονούσε τους δρόμους της πρωτεύουσας δημιούργησε όμως ένταση και δεν έλειψαν οι τραυματισμοί σε συγκρούσεις αριστερών διαδηλωτών και αστυνομικών.

Κατά τη διάρκεια της διήμερης παραμονής του ο Σοβιετικός κοσμοναύτης πραγματοποιεί συνάντηση με τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, γίνεται δεκτός στην Ακαδημία Αθηνών, η οποία και τον ανακηρύσσει επίτιμο δημότη της πόλης και γίνεται επίτιμος καλεσμένος στα ανάκτορα, σε δεξιώσεις και σε γεύματα, ενώ επισκέπτεται και την Ακρόπολη.

Είμαστε ήδη στο 1968 και η λαμπρή προοπτική που έχει ανοιχτεί μπροστά στον 34χρονο Ρώσο κοσμοναύτη δεν θα κρατήσει για πολύ. Στις 27 Μαρτίου, επιβιβάζεται στο MIG15 του μαζί με τον εκπαιδευτή του, το οποίο λίγα λεπτά αργότερα θα συντριβεί υπό άγνωστες ακόμη αιτίες κοντά στο Κιρζάτς, κόβοντας το νήμα της ζωής με αυτόν τον άδοξο τρόπο του ανθρώπου που κατέκτησε το διάστημα.

Τα αίτια για το δυστύχημα δεν ξεκαθαρίστηκαν ποτε, αν και αποκλείστηκε η πιθανότητα ανθρώπινου λάθους. Διάφορες εκδοχές αναφέρουν την κακοκαιρία, την πρόκληση αναταράξεων από τις μηχανές ενός μαχητικού Su-11 ή την αποσυμπίεση του θαλάμου οδήγησης ως μια από τις αίτιες της πτώσης του μαχητικού. Το τότε Σοβιετικό καθεστώς είχε αναφέρει μάλιστα ότι ο Γκαγκάριν έμεινε μέσα στο αεροπλάνο ως το τέλος προκειμένου να μην πέσει πάνω σε ένα σχολείο, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο, μετά θάνατον, το προφίλ του «εθνικού ήρωα».

Ο Γκαγκαριν θα ταφεί στο Κρεμλίνο, η γενέτειρα πόλη του θα μετονομαστεί προς τιμή του σε πόλη Γκαγκάριν, ενώ δεκάδες αγάλματά του θα στηθούν σε τοποθεσίες σε όλη την επικράτεια της πατρίδας του. Ο «Κολόμβος του Διαστήματος» ή ο «Σύγχρονο Ίκαρος» όμως, όπως ήταν γνωστός, που κέρδισε το θαυμασμό εκατομμυρίων ανθρώπων και ενέπνευσε χιλιάδες άλλους να συνεχίσουν στο δρόμο που άνοιξε στις 12 Απριλίου 1961, θα έχει φύγει πια για πάντα.