Η είδηση του θανάτου του Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ, την Πέμπτη το βράδυ από ανακοπή, σκόρπισε θλίψη στο εσωτερικό της Γερμανίας και όχι μόνο.
Ο μακροβιότερος επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας (επί 18 χρόνια υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας και ταυτόχρονα αντικαγκελάριος), εκτός από την έμπρακτη συνεισφορά του στην επανένωση της Γερμανίας και στην υλοποίηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, πάντα είχε έναν καλό λόγο να πει για την Ελλάδα. Αλλά και να συνδράμει τις εκάστοτε ελληνικές θέσεις, όπως φυσικά και τα συμφέροντα της χώρας του.
Ως προεδρεύων της ΕΟΚ, ο Γκένσερ εκτιμάται ότι συνέβαλε στην ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, τον Ιανουάριο του 1981, δρώντας τόσο στο προσκήνιο όσο και στο παρασκήνιο.
Μετά τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του Οκτωβρίου του 1981, ο Γκένσερ έγινε ο πρώτος Γερμανός αξιωματούχος που επισκέφτηκε επίσημα την Ελλάδα, την επόμενη χρονιά, όταν ο τότε καγκελάριος της Γερμανίας Χέλμουτ Κολ τηρούσε σαφείς αποστάσεις από τον Ελληνα πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου και την πολιτική που ασκούσε.
Το 1985, επίσης, ο Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ στάθηκε στο πλευρό της Μελίνας Μερκούρη, όταν η τελευταία πέτυχε την ανακήρυξη της Αθήνας σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και συνέβαλε στην ανακαίνιση του Ιλίου Μελάθρου, όπου από τότε μέχρι σήμερα στεγάζεται το Νομισματικό Μουσείο.
Η κρίση του 1987 με την Τουρκία
Ωστόσο, εκεί που ήταν πρωταγωνιστής, όπως φαίνεται από ιστορικά αρχεία, ήταν στην περίπτωση του 1987, όταν η Ελλάδα έφτασε προ των πυλών του πολέμου με την Τουρκία. Ηταν Μάρτιος, όταν η Τουρκία έβγαλε στο Αιγαίο για έρευνες το ερευνητικό πλοίο «Πίρι Ρέις», εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Το πλοίο πέρασε από τη Λήμνο, τη Σαμοθράκη και τη Θάσο, συνοδευόμενο από το αντιτορπιλικό «Adatepe» και την κανονιοφόρο «Akhisar». Στη διαδρομή το «Πίρι Ρέις» είχε σταματήσει, μάλιστα, πέντε φορές για έρευνα στον βυθό.
Η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης ήταν άμεση. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, στις 25 Μαρτίου, δήλωσε κατηγορηματικά (μετά από συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ) ότι «δεν θα ανεχτούμε παραβίαση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και αν χρειαστεί θα αντιδράσουμε». Την ίδια ώρα η Τουρκία κατηγορούσε τη χώρα μας και μιλούσε για «προάσπιση των δικαιωμάτων της στο Αιγαίο».
Η απειλή ένοπλης σύγκρουσης ήταν ορατή, όταν ο Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ ανέλαβε δράση. Συνάντησε τον Τούρκο πρωθυπουργό Τουργκούτ Οζάλ στο Λονδίνο και τον υποχρέωσε να δώσει εντολή στους στρατιωτικούς στην Αγκυρα να μην παραβιάσουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα, γιατί οι Ελληνες θα χτυπήσουν. Ο Γκένσερ είχε πειστεί ότι ο Παπανδρέου δεν μπλόφαρε.
Με εντολή του Τουργκούτ Οζάλ το ερευνητικό πλοίο επέστρεψε στην Τουρκία, ενημερώθηκαν σχετικά οι ΗΠΑ και η Βρετανία και η ελληνοτουρκική κρίση οδηγήθηκε σε αιφνίδια εκτόνωση. Το ενδεχόμενο της ένοπλης σύγκρουσης, ύστερα από τρία μερόνυχτα, είχε αποσοβηθεί.
Οσο για την πορεία της Ευρώπης χωρίς την Ελλάδα, είχε δηλώσει το 2001, με αφορμή την ένταξη της χώρας μας στην Ευρωζώνη: «Από τη στιγμή που εκδιώχθηκε η χούντα από τους Έλληνες, αλλά και πάντοτε, είχα την πεποίθηση ότι Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα, το λίκνο της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, θα παρέμενε ημιτελές δημιούργημα. Και πιστεύω ότι και η Ελλάδα μπορεί κατά τον καλύτερο τρόπο να αξιοποιήσει τις μελλοντικές της δυνατότητες και προοπτικές μέσα στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Η αρχή του τέλους της Ανατολικής Γερμανίας
Σημαντική, φυσικά, ήταν η συνεισφορά του Γκένσερ στην επανένωση της Γερμανίας. «Έχουμε έρθει σήμερα εδώ για να σας ενημερώσουμε ότι το ταξίδι της επιστροφής σας έχει εγκριθεί». Αυτές οι λέξεις του Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ στις 30 Σεπτεμβρίου 1989 από το μπαλκόνι της γερμανικής πρεσβείας στην Πράγα προς τους πολίτες της πρώην Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, που είχαν καταφύγει εκεί για να ξεφύγουν από το κομμουνιστικό καθεστώς, έμειναν στην ιστορία. Αμέσως προκάλεσαν ενθουσιασμό στο συγκεντρωμένο πλήθος. Η μέρα αυτή έμελλε να είναι η αρχή του τέλους της Ανατολικής Γερμανίας. Ο Γκένσερ είχε μάλιστα εξομολογηθεί σε μια συνέντευξη, πολλά χρόνια μετά, ότι αυτή ήταν η πιο συγκινητική στιγμή στην πολιτική του καριέρα. «Ήταν μια ασύλληπτη κραυγή χαράς».
Ένας κατεξοχήν διπλωμάτης
Kατά τη διάρκεια της πολιτικής του σταδιοδρομίας ο Γκένσερ δοκιμάστηκε σε πολλά διαφορετικά αξιώματα, ωστόσο η θέση που τον καθιέρωσε ήταν αυτή του υπουργού Εξωτερικών. Ήδη από την έναρξη της θητείας του το 1974 έδωσε θετικά δείγματα γραφής, ενώ σύντομα αναδείχθηκε σε υπέρμαχο της ισορροπίας μεταξύ ανατολικού και δυτικού μπλοκ. Με τις πρωτοβουλίες του για τον πυρηνικό αφοπλισμό στο πλαίσιο της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη ανέπτυξε κατά τη δεκαετία του 1980 το δικό του δόγμα της «πολιτικής ύφεσης». Με την αδιάλειπτη προσπάθεια και επιμονή του για διεθνή διάλογο καθώς και με τη διαπραγματευτική του δεινότητα συνέβαλε στο να μπει τέλος στο Ψυχρό Πόλεμο. «Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε για την Ευρώπη ένα πλαίσιο ειρήνης, μέσα στο οποίο και ο γερμανικός λαός με αυτοδιάθεση θα μπορέσει να επανακτήσει την ενότητά του» είχε πει το 1975 σε μια ομιλία του ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.
Πολιτικό μότο του Γκένσερ ήταν «να προσεγγίζεις τους άλλους»: να ακούς σε μια συζήτηση, να παίρνεις μέρος και να μιλάς. Με αυτήν τη στρατηγική αντέδρασε στη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν το 1979, την οποία μεν καταδίκασε, ωστόσο με διπλωματική μαεστρία δέχτηκε να παραμείνει στο διάλογο με τη Μόσχα. Δίχως αμφιβολία η μεγαλύτερη πολιτική στιγμή του Γκένσερ ήταν όταν άρχισε να παρατηρείται μεταστροφή στην πολιτική της Μόσχας. Η Σοβιετική Ένωση άρχισε να ακολουθεί ένα μαζικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων στην οικονομία και την κοινωνική πολιτική της, γεγονός που επηρέασε άμεσα όλες τις χώρες που ανήκαν στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Ο Γκένσερ είχε επίσης την τύχη να ζήσει από κοντά τη στιγμή της Γερμανικής Επανένωσης, για την οποία ο ίδιος είχε μοχθήσει τόσο πολύ. Ήταν ένα όνειρό του που είδε να εκπληρώνεται.
Μια ζωή μέσα στην πολιτική δράση
Ο Γκένσερ γεννήθηκε το 1927 κοντά στο Χάλε της ανατολικής Γερμανίας. Το 1952 έφυγε από την ανατολική Γερμανία για να φτάσει αρχικά στη Βρέμη, όπου σπούδασε νομικά. Aπό νεαρή ηλικία έγινε μέλος στο κόμμα των Φιλευθέρων (FDP), γεγονός που τον καθιστούσε ανεπιθύμητο στην ανατολική Γερμανία. Κατά την περίοδο 1969 με 1974 διετέλεσε υπ. Εσωτερικών στην κυβέρνηση συνεργασίας Σοσιαλδημοκρατών και Φιλελευθέρων υπό τον Βίλι Μπραντ.Την ίδια περίοδο έγινε «μάρτυρας» της επίθεσης Παλαιστινίων τρομοκρατών κατά της εθνικής αποστολής του Ισραήλ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου.«Ήταν η χειρότερη στιγμή μου ως μέλους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης» είχε πει ο ίδιος. Από το 1974 έως το 1992 ο Χανς-Nτίτριχ Γκένσερ διετέλεσε υπ. Εξωτερικών, ενώ υπήρξε και αντικαγκελάριος επί καγκελαρίας του Χέλμουτ Σμιτ (SPD). To 1982 γυρνά την πλάτη στους Σοσιαλδημοκράτες και συνεργάζεται με τη συντηρητική Χριστιανική Ένωση (CDU / CSU).
Ο Γκένσερ αποχώρησε από την ενεργό πολιτική το 1992. Ήταν το αγαπημένο πρόσωπο του γερμανικού Τύπου, ιδίως των σκιτσογράφων. Χαρακτηριστική ήταν μια γελοιογραφία του περιοδικού «Titanic» που παρομοίαζε τον Γένσερ με τον «σούπερμαν» που σώζει τον κόσμο.