Καταναλωτική κουλτούρα φαίνεται πως έχει δημιουργήσει η κρίση, καθώς όλο και περισσότεροι καταναλωτές διεκδικούν τα δικαιωματα τους μέσω του Συνήγορου Καταναλωτή.
Χαρακτηριστικό είναι ότι μέσα στο 2015 υποβλήθηκαν 5.899 αναφορές για εξωδικαστική επίλυση διαφορών και επιστράφηκαν 700.000 ευρώ σε καταναλωτές μέσω της παρέμβασης του Συνηγόρου του Καταναλωτή. Το ποσό που, κατά τον ίδιο τρόπο, έχει επιστραφεί σε καταναλωτές καθ’ όλα τα χρόνια λειτουργίας του Συνηγόρου του Καταναλωτή υπερβαίνει τα 32 εκατ.ευρώ.
«Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, ιδίως η δραματική συρρίκνωση των εισοδημάτων και της αγοραστικής δύναμης, φάνηκαν να συμβάλουν στην ενίσχυση της κουλτούρας διεκδίκησης των καταναλωτών και, δη, με εναλλακτικό (εξωδικαστικό) και ανέξοδο τρόπο, καθώς επίσης, συνολικότερα, σε μια μεταστροφή της συμπεριφοράς τους, δεδομένου ότι οι διεκδικήσεις τους έδειξαν να αφορούν και σε περιπτώσεις για τις οποίες παλαιότερα (π.χ. λόγω χαμηλού οικονομικού διακυβεύματος) ίσως και να μην υπέβαλαν καταγγελία.» Αυτό είναι ένα από τα ποιοτικά στοιχεία της Ετήσιας Έκθεσης της Ανεξάρτητης Αρχής για τα πεπραγμένα του 2015 που παρέδωσε σήμερα ο Συνήγορος του Καταναλωτή, κ. Λευτέρης Ζαγορίτης, στον Πρόεδρο της Βουλής.
Οπως προκύπτει από την έκθεση ο κλάδος με τις περισσότερες εις βάρος του υποβληθείσες αναφορές είναι τα καταναλωτικά αγαθά, όπου σημειώθηκε αύξηση κατά 14,6% σε σχέση με το 2014.
Δεύτερος κλάδος σε αριθμό υποβληθεισών αναφορών το 2015 είναι οι ταχυδρομικές υπηρεσίες και ηλεκτρονικές επικοινωνίες, όπου ωστόσο παρουσιάστηκε μικρή μείωση κατά 6,4% σε σχέση με το 2014. Τρίτος κατά σειρά εμπορικός κλάδος είναι οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, όπου και εδώ πάντως το 2015 σημειώθηκε μείωση των αναφορών σε σχέση με το 2014 κατά 10,4%
Το χρηματικό ποσό που έχει επιστραφεί σε καταναλωτές, ύστερα από ικανοποίηση των αιτημάτων τους με τη διαμεσολάβηση της Αρχής, ανέρχεται για το 2015 σε 699.100,00 ευρώ και αποδίδεται κατά μεγάλο μέρος (περίπου κατά 36%) στην επίλυση καταναλωτικών διαφορών του κλάδου των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Το αποκαλούμενο ανταποδοτικό όφελος που προκύπτει για τους πολίτες από τη λειτουργία της Αρχής είναι εξαιρετικά μεγάλο και θα προέκυπτε ακόμα μεγαλύτερο, εάν ήταν δυνατόν να συνυπολογιστούν με ακρίβεια επιπλέον:
1.Η έμμεση ωφέλεια καταναλωτών και προμηθευτών χάρη στην αποφυγή κοστοβόρων δικαστικών διαδικασιών για την επίλυση των διαφορών τους.
2.Περιπτώσεις,στις οποίες ικανοποιήθηκαν μεν οι καταναλωτές, αλλά η Αρχή δεν έχει την τεχνική δυνατότητα ή την ευχέρεια να προβεί σε αποτίμηση του κέρδους τους σε χρήματα.
3.Περιπτώσεις που αφορούν πολύ μεγάλο αριθμό καταναλωτών,στις οποίες παρενέβη αυτεπαγγέλτως ο Συνήγορος του Καταναλωτή και απέφερε τεράστια οικονομική ωφέλεια, απαλλάσσοντάς τους από το βάρος της ατομικής διεκδίκησης
Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο κ. Ζαγορίτης, το 2015 διεκπεραιώθηκαν 11.417 αιτήματα καταναλωτών για την παροχή πληροφόρησης και βοήθειας και, έτσι, υποστηρίχθηκαν συνολικά 17.306 καταναλωτές. Πάνω από το 82% των καταναλωτικών διαφορών επιλύθηκαν εξωδικαστικά, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς κανένα κόστος για τους εμπλεκόμενους, κάτι που –όπως επισήμανε ο κ. Ζαγορίτης- «αναδεικνύει την αποδοχή, την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα της Αρχής».
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο της Έκθεσης είναι πως οι αναφορές στον Συνήγορο του Καταναλωτή υποβλήθηκαν κατά 58,7% από άνδρες και κατά 41,3% από γυναίκες. Οι περισσότεροι προσφεύγοντες προήλθαν από τα αστικά κέντρα. (65,8% των αιτήσεων υποβλήθηκαν από καταναλωτές που διαμένουν στην Αττική και το 10,6% από διαμένοντες στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης). Τα 2/3 των αναφορών σχετίζονταν με συναλλαγές που έγιναν με τη φυσική παρουσία των καταναλωτών στις εγκαταστάσεις των καταγγελλόμενων επιχειρήσεων, ενώ περίπου μία στις τέσσερις αναφορές σχετίζεται με συναλλαγή που έγινε εξ αποστάσεως, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού εμπορίου. Η χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) παγιώθηκε το 2015 ως ο δημοφιλέστερος τρόπος αποστολής αναφορών και, γενικότερα, επικοινωνίας των πολιτών με τον Συνήγορο του Καταναλωτή.