Μια σειρά από ήττες ανάγκασε πρόσφατα την τζιχαντιστική οργάνωση να εγκαταλείψει ένα μέρος από τα εδάφη της στο Ιράκ και στη Συρία.
Στον Βορρά, απέναντι στους Κούρδους της Συρίας και του Ιράκ, στα δυτικά, απέναντι στον κυβερνητικό στρατό και στους Ρώσους συμμάχους του, στα ανατολικά, απέναντι στον ιρακινό στρατό και τις παραστρατιωτικές οργανώσεις σιιτών, το χαλιφάτο του Ισλαμικού Κράτους βρίσκεται αντιμέτωπο με εχθρούς σε όλα τα μέτωπα.
Στη Συρία, η ανακατάληψη της Παλμύρας από τις κυβερνητικές δυνάμεις του Μπάσαρ Αλ Ασαντ ήταν μια σημαντική ήττα για το Ισλαμικό Κράτος. Οι τζιχαντιστές είχαν χάσει ήδη έδαφος στη συριακή έρημο, προς τις πόλεις Χομς και Δαμασκό, όταν ήρθε η ολοκληρωτική ήττα στην Παλμύρα. Η άτακτη οπισθοχώρησή τους ήταν ένα χτύπημα κυρίως στην εικόνα της ανίκητης στρατιωτικής δύναμης που είχαν σκηνοθετήσει οι τζιχαντιστές για να φοβίζουν τον αντίπαλο.
Υποστηριζόμενες από τη ρωσική αεροπορία, οι δυνάμεις του Ασαντ κυνηγούν στο εξής τους στρατιώτες του Ισλαμικού Κράτους στους δρόμους της ερήμου προς την κατεύθυνση της πόλης Deir Ezzor, όπου η τρομοκρατική οργάνωση έχει καταλάβει το στρατιωτικό αεροδρόμιο. Ο Σύρος επικεφαλής του στρατού ανακοίνωσε ότι η Παλμύρα θα χρησιμοποιηθεί ως βάση από την οποία θα ξεκινούν όλες οι επιχειρήσεις εναντίον των τζιχαντιστών.
Στον βορρά, οι παραστρατιωτικές οργανώσεις Κούρδων της YPG βρίσκονται περίπου 50 χιλιόμετρα από τη Ράκα, την «πρωτεύουσα» του Ισλαμικού Κράτους. Σε συνεννόηση με τους Αμερικανούς συμμάχους τους, οι Κούρδοι ετοιμάζουν επίθεση και εναντίον της Μοσούλης, της μεγαλύτερης πόλης που ελέγχει το χαλιφάτο.
Αλλά και στο Ιράκ, το ISIS συνεχίζει να χάνει έδαφος μετά την ανακατάληψη της πόλης Ραμάντι από τον ιρακινό στρατό, μεταξύ Δεκεμβρίου 2015 και Φεβρουαρίου 2016. Σημάδι ότι οι δυνάμεις του έχουν εξασθενήσει αποτελεί το γεγονός ότι δεν έχουν εξαπολύσει μεγάλη επίθεση μετά την κατάκτηση της Παλμύρας, τον Μάιο του 2015.
Οι στοχευμένοι βομβαρδισμοί από αμερικανικά drones σκότωσαν το τελευταίο διάστημα πολλά στελέχη της οργάνωσης που αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά των στρατιωτικών δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους. Ολες αυτές οι νίκες επέτρεψαν να σταματήσει η εξάπλωση του χαλιφάτου. Επέτρεψαν επίσης να αναστραφεί το ψυχολογικό κλίμα που είχαν δημιουργήσει οι τζιχαντιστές ότι ήταν μια ανίκητη στρατιωτική οργάνωση.
Ωστόσο, η μάχη δεν έχει κερδηθεί, κάθε άλλο. Η τελευταία φορά που οι τζιχαντιστές έδωσαν μάχη σώμα με σώμα για να κρατήσουν το Κομπάνι, την πόλη των Κούρδων της Συρίας, όταν δέχονταν μαζική αεροπορική επίθεση από αμερικανικά βομβαρδιστικά, δεν προβλέπεται να επαναληφθεί και το ισλαμικό κράτος δεν θυσιάζει πλέον τους στρατιώτες του. Η ταχύτητα με την οποία έπεσε στα χέρια του συριακού στρατού η Παλμύρα δείχνει ότι ο στρατός του ισλαμικού κράτους αποχώρησε όταν κατάλαβε ότι δεν είχε ελπίδα απέναντι στην ρωσική αεροπορία.
Τα ίδια και στην πόλη Sinjar, στα βόρεια του Ιράκ που το ισλαμικό κράτος εγκατέλειψε εύκολα αντί να πολεμήσει εναντίον της κατά πολύ ανώτερης αμερικανικής αεροπορίας. Αλλά η Παλμύρα, το Ramadi και η Sinjar, δεν είναι θέσεις-κλειδιά που εγκατέλειψε το ισλαμικό κράτος. Η καρδιά του χαλιφάτου βρίσκεται ακόμη απολύτως στα χέρια των τζιχαντιστών. Παρά την απώλεια της περιφέρειας των εδαφών της, το χαλιφάτο ελέγχει ακόμη τεράστια εδάφη που περικλείουν πάνω από 6 εκατομμύρια κατοίκους.
Η προώθηση του κυβερνητικού στρατού της Συρίας και του Ιράκ στην καρδιά αυτών των εδαφών, όπου κατοικούν σχεδόν αποκλειστικά Αραβες σουνίτες, εμπεριέχει τον κίνδυνο να μη μπορεί να ελέγξει την περιοχή που ανακατέλαβε. Όπως συνέβη την εποχή που οι ΗΠΑ έκαναν επίθεση στο Ιράκ, έτσι και τώρα οι στρατοί του Ιράκ και της Συρίας ίσως καταλάβουν ότι είναι ευκολότερο να ανακαταλάβεις με τη βία μια πόλη παρά να την ελέγξεις, χωρίς τη θέληση του τοπικού πληθυσμού. Για παράδειγμα, στην περιοχή της επαρχίας al-Anbar, την οποία ανακατέλαβε ο στρατός του Ιράκ, το ισλαμικό κράτος έχει αρχίσει το αντάρτικο, ίδιο με αυτό που έκαναν οι ιρακινοί εναντίον των ΗΠΑ, όπως εκρήξεις παγιδευμένων αυτοκινήτων ή αυτοσχέδια εκρηκτικά στην άκρη του δρόμου.
Οι Κούρδοι, Σύριοι ή Ιρακινοί στρατιώτες που ως σήμερα κατέγραψαν νίκες στις περιοχές κοντά στα εδάφη τους, ίσως δεν γίνουν δεκτοί ως απελευθερωτές από τους πληθυσμούς όπου ζουν Αραβες -στο Χαλέπι, στην Ράκκα ή στο Idlib. Το ίδιο ισχύει και για τους σιίτες στρατιώτες του Ιράκ και του Λιβάνου οι οποίοι συνοδεύουν το στρατό του Ιράκ και της Συρίας στις επαρχίες του al-Anbar ή της Ninive. Η ανακατάληψη σπουδαίων πόλεων, όπως της Ράκκα, της Deir Ezzor ή ακόμη και της Μοσούλης ίσως αποδειχθεί πιο πολύπλοκη από την περίπτωση της Παλμύρας. Οι μήνες σκληρών μαχών που σχεδόν κατέστρεψαν την πόλη Ramadi δίνουν μάλλον μια ιδέα τι μπορεί να σημαίνει η άμυνα των τζιχαντιστών που οπισθοχωρούν.
Η απώλεια εδαφών σημαίνει ότι το ισλαμικό κράτος αδυνατίζει σε οικονομικές και ανθρώπινες πηγές, αλλά δεν σημαίνει απαραίτητα το τέλος μιας οργάνωσης, η οποία υπήρξε επί μακρόν παράνομη και μπορεί να ξαναγίνει αν χάσει τα εδάφη που ελέγχει. Οι τζιχαντιστές, με τις επιθέσεις στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες, απέδειξαν ότι μπορούν να δρουν μακριά από τις στρατιωτικές τους βάσεις και στα στελέχη τους μπορεί να βρίσκονται στην Βόρεια Αφρική, στην Λιβύη ή στη Νιγηρία. Η δυνατότητα της τρομοκρατικής αυτής οργάνωσης να μεταμορφώνεται ανάλογα με τις περιστάσεις παραμένει ανίκητη.