Tαξίδι στον Νείλο –Εκεί που πήγαιναν διακοπές οι πλούσιοι VIPs του 19ου αιώνα [εικόνες]

Από τα μέσα του 19ου αιώνα η Αίγυπτος έπαψε να είναι ανοιχτή σε αρχαιολόγους, εξερευνητές και αρχαιοκάπηλους. Τότε την ανακάλυψαν οι πάμπλουτοι τουρίστες.

Εκείνη την εποχή ήταν πολύ της μόδας για τους πολύ εύπορους ταξιδιώτες τα Γκραν Τουρ στην Ευρώπη. Αυτά τα ταξίδια, θεωρούνταν όχι ακριβώς αναψυχής, αλλά περισσότερο εκπαιδευτικά ή κάτι σαν συλλογή εμπειριών ζωής. Μετά τα μέσα του 19ου αιώνα λοιπόν, στον ευρωπαϊκό ταξιδιωτικό χάρτη προστίθεντο δύο ακόμα προορισμοί: οι Αγιοι Τόποι στα Ιεροσόλυμα και η Βόρεια Αφρική.

Στο βιβλίο του με τίτλο «On the Nile in the Golden Age of Travel» (AUC Press) ο Αντριου Χάμφρεϊζ παραθέτει μια πληθώρα στοιχείων που δείχνουν τι ακριβώς σήμαιναν τα περίφημα ταξίδια στον Νείλο εκείνη την εποχή. Ημερολόγια, εισιτήρια, διαφημιστικά φυλλάδια των ταξιδιώτικων γραφείων – όπως πχ το φυλλάδιο του γραφείου Thomas Cook & Son που διοργάνωσε το πρώτο ταξίδι στην Αίγυπτο το 1868.

Οι πρώτοι ταξιδιώτες στον Νείλο έπλεαν με τα dahabiyas (=χρυσό). Τα σκάφη αυτά ήταν χαμηλά και ρηχά, και έμοιαζαν με εκείνα των σουλτάνων Μαμλούκ του 13ου αιώνα. Το πλεούμενο που εικονίζεται στην κάρτα βρίσκεται στο Κάιρο και περιμένει είτε τους εκλεκτούς επιβάτες του είτε τον άνεμο που θα το πάει ενάντια στο ρεύμα. Προσέξτε στο βάθος, αραγμένο ένα από τα πρώτα ατμόπλοια της εποχής.

Το ταξιδιωτικό πρακτορείο Thomas Cook που είχε ανοίξει το 1841 διοργάνωσε το πρώτο ταξίδι στην Αίγυπτο το 1868. Από τότε, μέσα σε δέκα χρόνια έχτισε μια μικρή αυτοκρατορία οργανωμένων ταξιδιών στον Νείλο. Τα πλοία που χρησιμοποιούσε ήταν ατμοκίνητα και τα πρώτα χρόνια ήταν τα μόνα ατμοκίνητα του Νείλου. Τότε το πρακτορείο εξέδωσε και ένα πρωτοποριακό για την εποχή ταξιδιωτικό περιοδικό, με πληροφορίες, τιμές εισιτηρίων, αξιοθέατα κτλ. Το τεύχος που κυκλοφόρησε την 1η Απριλίου 1868 είχε αφιέρωμα στο Παρίσι και έλεγε που μπορεί να δει κανείς την γκιλοτίνα.

Οι ταξιδιώτες του Thomas Cook πλέουν από το Κάιρο στο Ασουάν με ατμόπλοια. Το Amasis (πρώην «Πρίγκιπας Μοχάμεντ Αλι») ήταν ιδιαιτέρως πολυτελές και ναυπηγήθηκε το 1886. Το 1915 επιτάχθηκε από το Βρετανικό Ναυτικό για τις ανάγκες του πολέμου και στάλθηκε στη Μεσοποταμία. Από εκεί δεν επέστρεψε ποτέ.

Στη δεκαετία του 1890 η Cook & Son εξέδιδε πολυτελείς λίστες των επιβατών για κάθε πλοίο της. Σε αυτήν αναγράφονται μόνο τα ονόματα των επιβατών, όχι του προσωπικού.

Στις αρχές του 20ού αιώνα τα φυλλάδια «Αίγυπτος και Νείλος» έγιναν πιο μεγάλα και πιο περιεκτικά. Εκείνη την εποχή σύμφωνα με τις μαρτυρίες ο Νείλος ήταν απίστευτα δημοφιλής προορισμός. Δεν νοείτο Αμερικανός να πάει σε ευρωπαϊκή τουρ και να παραλείψει την Ανατολή – δεν θα τολμούσε να δει τους πλούσιους φίλους του στα μάτια...

Το εξώφυλλο του «Αίγυπτος και Νείλος» (1904)

Στα ταξίδια στον Νείλο οι επιβάτες συγκεντρώνονταν στο κατάστρωμα για να συστηθούν. Η λεζάντα στο σκίτσο αναγράφει: Η κοινωνική διαδικασία του “σπασίματος του πάγου” στο ατμόπλοιο στον Νείλο, είναι πάνω κάτω ίδια σε όλα. Καθώς το πλοίο είναι μικρό δίνονται πολλές ευκαιρίες για γνωριμίες. Από κει και πέρα, σε όλο το ταξίδι, όλους τους απασχολούν τα ίδια πράγματα: οι τάφοι, οι ναοί, το φράγμα και ο καταρράκτης.

Το 1893 ναυπηγείται το νέο υπερπολυτελές ατμόπλοιο Ραμσής ο 3ος. Είχε μήκος 230 πόδια και χωρητικότητα 80 επιβάτες. Η Cook & Son το πούλησε το 1950 και έκτοτε αγνοείται η τύχη του.

Εκτός από την Cook & Sons, εκδρομες στον Νείλο διοργάνωνε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και η Αγγλο-Αμερικανική Εταιρεία του Νείλου. Ωστόσο λίγα είναι γνωστά για τα καράβια αυτής της εταιρείας και για το lifestyle των κρουαζιέρων της.

Αυτή η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1868 στην Πομπιΐα και ο κάτοχός της είναι ο φαλακρός άνδρας που κάθεται στο κέντρο. Το ταξίδι του περιελάμβανε και κρουαζιέρα στον Νείλο.

Σήμερα το μόνο γνήσιο ατμόπλοιο από τον στόλο της εταιρείας Cook & Son που κάνει κρουαζιέρα στον Νείλο είναι το Sudan. Η διαδρομή που καλύπτει είναι Λούξορ-Ασουάν. Το ατμόπλοιο διαθέτει 18 καμπίνες μοιρασμένες σε 2 καταστρώματα και 5 σουίτες. Στο συγκεκριμένο πλοίο θεωρείται πως το 1933 η Αγκαθα Κρίστι εμπνεύστηκε το αστυνομικό μυθιστόρημα «Εγκλημα στον Νείλο».

Μια άλλη δημοφιλής εταιρεία για τις πολυτελείς κρουαζιέρες των αρχών του 20ού αιώνα ήταν η Lloyd Triestino. Το εικονιζόμενο Victoria ναυπηγήθηκε το 1953 στην Τεργέστη και κάλυπτε το δρομολόγιο Γένοβα, Τεργέστη, Βενετία, Αλεξάνδρεια.

Οι ταξιδιώτες του 19ου και του 20ού αιώνα μαγεύονταν από τους ναούς του Νείλου και τα αρχαιολογικά ευρήματα – όπως ακριβώς και οι σημερινοί. Αυτό το έργο του 1962 απεικονίζει την Εκστρατεία για τη Διάσωση της Νουβίας – το αρχαιολογικό συγκρότημα μετακινήθηκε για να διασωθεί από την άνοδο των υδάτων στη λίμνη Νάσερ.