Για το πολύ ευαίσθητο θέμα της διατήρησης της γονιμότητας των εφήβων, που πάσχουν από νεοπλασματικές ασθένειες, μίλησε ο παιδίατρος, αιματολόγος- ογκολόγος, διευθυντής στο τμήμα παιδιατρικής αιματολογίας ογκολογίας στο Νοσοκομείο Παίδων Αγία Σοφία, Βασίλης Παπαδάκης, στο Πρακτορείο FM και στην εκπομπή της Τάνιας Μαντουβάλου 104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ.
«Οι γονείς τρομάζουν περισσότερο, γιατί συνήθως υποτιμούν την ωριμότητα των παιδιών τους. Τα αγόρια είναι πιο δεκτικά», αναφέρει ο κ. Παπαδάκης, ενώ παράλληλα επισημαίνει το αισιόδοξο μήνυμα που παίρνουν τα παιδιά, την ώρα που δίνουν την μάχη τους.«Όταν ασχολείσαι μαζί τους στα 14 για το αν θα είναι γόνιμα και αν θα κάνουν παιδιά στα 25, τα 35, ή και αργότερα, βασικά και να μην το πεις, εμπεδώνεις την πεποίθηση, ότι «περιμένω ότι θα ζήσεις, θα είσαι καλά και εγώ ασχολούμαι για να έχεις μία πλήρη και ολοκληρωμένη ζωή».
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
Στην εφηβεία σίγουρα κανείς δεν σκέφτεται πως θα αναπαραχθεί μετά από αρκετά χρόνια. Πως αντιμετωπίζετε το θέμα αυτό με τα παιδιά και τους γονείς τους;
Όταν κανείς θέλει συνολικά να αντιμετωπίσει έναν έφηβο με κακοήθεια, θα πρέπει να σκεφτεί, όχι μόνο να κάνει καλά το νόσημα του, αλλά να μπορεί να είναι λειτουργικός και πλήρης άνθρωπος, μετά από δέκα, δεκαπέντε, και περισσότερα χρόνια, οπότε το θέμα της γονιμότητας αναδύεται και πρέπει και αυτό να το φροντίσουμε στις περιπτώσεις, που μπορούμε να το φροντίσουμε, ιατρικά.
Τι ακριβώς κάνετε;
Όσον αφορά τα αγόρια, εξετάζοντας τον ασθενή που είναι σε εφηβεία, μπορεί κανείς να καταλάβει, βλέποντας το στάδιο της εφηβείας του, κατά πόσο πιθανά να έχει σπέρμα, ώστε να του προτείνει να προχωρήσει και να κάνει τον περαιτέρω έλεγχο. Και μάλιστα συλλέγουμε, οτιδήποτε μπορεί να έχει έστω και ένα σπερματοζωάριο και το καταψύχουμε, γιατί με τις νεότερες τεχνικές που έχουμε, μπορεί ένα ωάριο και ο πυρήνας από ένα σπερματοζωάριο, να οδηγήσουν σε έμβρυο και γέννηση.
Ωστόσο στην εφηβεία, συνήθως δεν έχει βρει κάποιος το σύντροφο του, για το υπόλοιπο της ζωής του.
Το πρόβλημα αυτό το έχουν περισσότερο τα κορίτσια, όσον αφορά το τεχνικό κομμάτι. Η πιό παλαιά και γνωστή τεχνική στα κορίτσια, είναι η κατάψυξη εμβρύου, που σημαίνει, ότι «έχω σύντροφο, άρα έχω και σπέρμα για το ωάριο μου». Οπωσδήποτε αυτό σε έναν έφηβο δεν υπάρχει. Έχουμε όμως νεότερες τεχνικές, που μπορούμε να πάρουμε ωοθηλάκια, ή κομμάτι ωοθήκης και σε απώτερο χρόνο, με επεξεργασία, να μπορεί να οδηγηθεί κανείς σε έμβρυο και γέννηση. 'Αρα στα αγόρια αποθηκεύουμε το σπέρμα και στα κορίτσια ωοθηλάκια η ωοθηλακικό ιστό, ένα κομμάτι δηλαδή της ωοθήκης, το οποίο μετά στο εργαστήριο μπορεί κανείς να το αναπτύξει, να κάνει ωοθηλάκια και να τα βοηθήσει να γονιμοποιηθούν. Το γενετικό υλικό αποθηκεύεται για τουλάχιστον δέκα χρόνια.
Το μάξιμουμ πόσο είναι;
Όσο μπορούμε να το ελέγξουμε. Δηλαδή αν έχουμε μία ωοθήκη μετά από δεκαπέντε χρόνια, δεν λέμε ότι δεν μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε, αλλά αυτό το οποίο λέμε, είναι, θα προσπαθήσουμε να επάγουμε την ωρίμανση της κι αν βγάλει ωοθηλάκια, να τη χρησιμοποιήσουμε.
Τα κορίτσια πρέπει να έχουν μπει στη φάση της εμμήνου ρήσεως;
Ναι. Ο κλασσικός τρόπος είναι να έχουμε ωοθήκες που λειτουργούν, να έχει μπει δηλαδή το κορίτσι στην έμμηνο ρύση. Υπάρχουν και τεχνικές που εφαρμόζονται πειραματικά, όπου μπορεί κανείς να πάρει και άωρη ωοθήκη, π.χ από ένα πεντάχρονο κορίτσι και να αποθηκεύσει το γενετικό υλικό, αλλά αυτό γίνεται μόνο στο πλαίσιο πρωτοκόλλων και σε ειδικές περιπτώσεις και δεν θα ήταν κάτι που θα ερχόταν κανείς και θα το πρότεινε σαν μία κλινική ή καθημερινή πρακτική.
Πως αντιμετωπίζουν το θέμα τα παιδιά και πως οι γονείς;
Νομίζω ότι το σημαντικότερο είναι ο γιατρός να έχει πιστέψει αυτό που κάνει, δηλαδή την όλη διαχείριση με την οικογένεια. Οι γονείς τρομάζουν περισσότερο, γιατί συνήθως υποτιμούν την ωριμότητα των παιδιών τους. Τα αγόρια είναι πιο δεκτικά. Πάντα παίρνω την άδεια από τους γονείς, αφού τους ενημερώσω και θεωρούν ότι μπορούν να προχωρήσουν σε κάτι τέτοιο, αν δεν έχουν κάποια άλλη γνώμη, ή θρησκευτική πεποίθηση. Και μετά μιλάω μόνος μου με το παιδί, ώστε το παιδί να μπορεί να ρωτήσει αυτά που θέλει, από ουσιαστικά μέχρι τεχνικά πράγματα. Και τα αντιμετωπίζω ως ίσα. Και όταν γίνεται αυτό τα παιδιά καταλαβαίνουν αμέσως, είναι πολύ πιο δεκτικά και σου λένε προχωράμε.
Και βέβαια είναι κι ένα αισιόδοξο μήνυμα ότι αυτό που έχουν θα περάσει.
Μα όταν ασχολείσαι μαζί τους στα 14 για το αν θα είναι γόνιμα και αν θα κάνουν παιδιά στα 25 και τα 35 τους, για να μην πω και λίγο αργότερα, βασικά και να μην το πεις, εμπεδώνεις την πεποίθηση, ότι περιμένω ότι θα ζήσεις, θα είσαι καλά και εγώ ασχολούμαι να έχεις μία πλήρη και ολοκληρωμένη ζωή.
Σε ποιες περιπτώσεις δεν γίνεται αποθήκευση γενετικού υλικού.
Όταν έχουμε ασθενείς με λευχαιμίες, επειδή κυκλοφορεί στο αίμα η βλάστη και μπορεί να είναι και στο αίμα των ωοθηκών, μπορεί το υλικό που θα πάρουμε να έχει επιμόλυνση, οπότε για την ώρα συνήθως το αποφεύγουμε. Υπάρχουν κάποιες τεχνικές να το παρακάμψεις, αλλά συνήθως το αποφεύγουμε. Και επίσης εάν η όλη διαδικασία κρατήσει τόσο χρόνο που να επιβαρύνει την θεραπεία της ή του ασθενούς, επιμηκύνοντας τον χρόνο, μέχρι να αρχίσουμε την θεραπεία. Συνήθως όμως εξαρχής γνωρίζουμε. Πάντως οι περισσότεροι έφηβοι με σαρκώματα, ή άλλου τύπου τέτοια προβλήματα, θα μπορούσαν να μπούνε, σε μία διαδικασία διατήρησης της γονιμότητας τους.
*Ο κ.Παπαδάκης, είναι ένας από τους επιστημονικά υπεύθυνους του νεοσύστατου τμήματος ΓΟ.ΝΕ.ΑΣ (Γονιμότητας σε Νεοπλασματικούς Ασθενείς) που λειτουργεί, κάτω από την ομπρέλα της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, από το Φεβρουάριο του 2015, παρέχοντας ψυχολογική στήριξη, επιστημονική ενημέρωση, αλλά και ουσιαστική βοήθεια σε νέους καρκινοπαθείς, που επιθυμούν να διατηρήσουν τη γονιμότητα τους, για να γίνουν γονείς, όταν λήξει η περιπέτεια με τον καρκίνο.