«Η Ευρώπη πρέπει να αποφύγει τις διχαστικές απαντήσεις στην μεταναστευτική κρίση, όπως είναι το "αυθαίρετο" κλείσιμο των συνόρων που κινδυνεύει να οδηγήσει όμορα κράτη, όπως είναι η Ελλάδα, να μετατραπούν σε τεράστια στρατόπεδα προσφύγων», δήλωσε ο νέος επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, Φιλίπο Γκράντι.
«Η Ευρώπη μπορεί να επιλύσει την μεταναστευτική κρίση μόνο εφόσον παραμείνει ενωμένη»
Στους δύο μόλις μήνες από τότε που ανέλαβε τα ηνία της Ύπατης Αρμοστείας, η άφιξη χιλιάδων προσφύγων έχει κάνει τεταμένες τις σχέσεις των 28 κρατών-μελών της ΕΕ. Ωστόσο, και παρά τον πειρασμό στον 0οποιον ορισμένες χώρες έχουν ενδώσει, προχωρώντας σε μονομερείς ενέργειες και επιστρέφοντας τη λήψη των αποφάσεων πίσω στο εθνικό επίπεδο, ο 58χρονος Ιταλός παραμένει πεπεισμένος ότι η ΕΕ μπορεί να καταλήξει σε μια ενιαία στάση απέναντι στην κρίση.
«Μπορώ να πάω στη Βιέννη ή στο Βερολίνο, αλλά εγώ εξακολουθώ να πιστεύω η λύση είναι εδώ», δηλώνει ο Γκράντι από τις Βρυξέλλες. «Η Ευρώπη μπορεί να επιλύσει την μεταναστευτική κρίση μόνο εφόσον παραμείνει ενωμένη και εάν τα κράτη μέλη συνεργαστούν μεταξύ τους», προσθέτει.
Μέχρι τώρα, οι προσπαθειες διαχείρισης της μεγαλύτερης εισροής προσφύγων από το Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο έχουν αποτύχει επανειλημμένως και η Αυστρία κατάφερε ένα ισχυρό πλήγμα στην κοινή προσέγγιση της ΕΕ, ανακοινώνοντας μονομερώς ένα ανώτατο όριο στον αριθμό των προσφυγικών αφίξεων που θα δέχεται. Η αλυσιδωτή αντίδραση που προέκυψε από αυτήν την απόφαση, κατά μήκος της «βαλκανικής οδού» -που χρησιμοποιείται από τους μετανάστες για να φθάσουν στη Γερμανία- ώθησε την Ελλάδα, το σημείο εισόδου, στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
«Ελπίζω ότι η Ελλάδα δεν θα μετατραπεί στο μεγαλύτερο καταυλισμό προσφύγων της Ευρώπη»
«Εξακολουθώ να ελπίζω ότι η Ελλάδα δεν θα μετατραπεί στο μεγαλύτερο καταυλισμό προσφύγων της Ευρώπη», δήλωσε ο Γκράντι, μιλώντας μεταξύ των συναντήσεων με αξιωματούχους της ΕΕ στις Βρυξέλλες, με κύριο στόχο να προσπαθήσει να ενισχύσει τη χρηματοδότηση για την κυβέρνηση στην Αθήνα, η οποία με τη σειρά της απειλεί να ασκήσει βέτο σε οποιαδήποτε απόφαση της ΕΕ, εν όψει και της Συνόδου Κορυφής την ερχόμενη Δευτέρα, αν οι εταίροι της αφήσουν την χώρα στην τύχη της.
Η απόφαση της Βιέννης ενθάρρυνε επίσης τις ήδη επιφυλακτικές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να συνεχίζουν να αρνούνται την υποδοχή προσφύγων, στο πλαίσιο της προηγουμένης συμφωνίας της ΕΕ για το σχέδιο μετεγκατάστασης τους σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυτό επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση στην Ελλάδα, η οποία ταυτόχρονα παλεύει να ανορθώσει την οικονομία της και να διαχ3ειριστει τις περικοπές στις δημόσιες δαπάνες. Τώρα πρέπει να ενδιαφερθεί και να διαχειρισθεί και την έλευση/παραμονή χιλιάδων μεταναστών, πιθανόν για μεγάλο χρονικό διάστημα.
«Μόνο 598 πρόσφυγες έχουν μετεγκατασταθεί μέχρι τώρα»
Το περασμένο καλοκαίρι, τα κράτη μέλη συμφώνησαν να στηρίξουν την Ελλάδα και την Ιταλία μέσω της μετεγκατάστασης 160.000 προσφύγων, οι οποίοι θα μοιραζόντουσαν αναλογικά στα κράτη-μέλη της ΕΕ, βάσει του πληθυσμού τους. Η πρόοδος υπήρξε απελπιστικά αργή: Η πρώτη μετεγκατάσταση πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο, όταν 19 Ερυθραίοι μεταφερθήκαν από την Ιταλία στη Σουηδία. Ένα μήνα αργότερα, 30 αιτούντες άσυλο ταξίδεψαν από την Ελλάδα στο Λουξεμβούργο.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μόνο 598 πρόσφυγες έχουν μετεγκατασταθεί μέχρι τώρα, ενώ έως τις 24 Φεβρουαρίου μόνο 17 χώρες της ΕΕ είχαν προσφερθεί να παραλάβουν 4.678 συνολικά πρόσφυγες από την Ελλάδα και την Ιταλία, με αποτέλεσμα η Επιτροπή να ζητήσει από τις χώρες-μέλη να «αυξήσουν σημαντικά την υποστήριξή τους για την την επίτευξη του αρχικού στόχου».
Ο Γκράντι υποστηρίζει ότι κατανοεί τις πιέσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και αναγνωρίζει ότι η πολιτική «αφήνουμε το κύμα να εισέλθει» έπρεπε να τελειώσει. Αλλά «η καλύτερη λύση παραμένει η διατήρηση των ανοικτών συνόρων, η ορθή διαχείριση της ροής και η εφαρμογή του σχεδίου μετεγκατάστασης», τονίζει ο Ύπατος Αρμοστής.
Μετεγκατάσταση προσφύγων και όχι αυθαίρετο κλείσιμο των συνόρων, είναι η διέξοδος από την κρίση», υποστηρίζει ο Γκράντι.
(ο Ύπατος Αρμοστής για τους Πρόσφυγες, Filippo Grandi, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Λέσβο, Aris Messinis/AFP/Getty Images)
«Θα χρειαστούμε περισσότερα χρήματα»
Όταν η ροή των προσφύγων συνέχιζε αμείωτη από την Ελλάδα, μέσω της ΦΥΡΟΜ, την Σερβίας, της Κροατίας και της Σλοβενίας, προς την Αυστρία, τη Γερμανία και μετά την Σκανδιναβία, η Ύπατη Αρμοστεία βοήθησε με την παροχή αγαθών στους ανθρώπους που μετακινούνταν, όπως κουβέρτες, εμφιαλωμένο νερό, τρόφιμα και προσωρινή στέγη, συμπεριλαμβανομένων σκηνών με κρεβάτια και συσκευές θέρμανσης.
Τώρα όμως, με χιλιάδες ανθρώπους να εξακολουθούν να φτάνουν κάθε μέρα στην Ελλάδα, αλλά να μην μπορούν να προχωρήσει πέρα από τα σύνορά της με την ΦΥΡΟΜ, τα περισσότερα από τα 80 εκατομμύρια ευρώ που η Ύπατη Αρμοστεία έχει δεσμεύσει για την Ελλάδα από τον προϋπολογισμό του 2016, θα πρέπει να δαπανηθεί για καταλύματα.
Εάν τα βόρεια σύνορα της Ελλάδα έκλειναν σε μόνιμη βάση, ο Γκράντι υποστηρίζει ότι – οι δηλώσεις του έγιναν πριν από την ένταση που ξέσπασε αυτή την εβδομάδα, όταν η αστυνομία των Σκοπίων χρησιμοποίησε δακρυγόνα για να σταματήσει ομάδες μεταναστών από το να εισέλθουν στο έδαφος της - «θα χρειαστούν περισσότερα χρήματα, πολύ περισσότερα».
«Το βασικό επιχείρημα που προσπαθώ να περάσω αυτή την στιγμή είναι ότι θα χρειαστούμε περισσότερα χρήματα», λέει ο Γκράντι, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα πρέπει να αναβαθμίσει τα κέντρα υποδοχής της και να εξετάσει την δυνατότητα της να φιλοξενήσει τους πρόσφυγες σε ήδη υπάρχοντες καταυλισμούς, ή ακόμη-ακόμη και σε διαμερίσματα, όχι για ημέρες αλλά για μήνες. «Αποθαρρύνουμε την Ελλάδα από το να δημιουργήσει μεγάλα στρατόπεδα προσφύγων."
Στην τελευταία έκκληση της για επιπλέον κεφάλαια τον Ιανουάριο, η Ύπατη Αρμοστεία ζήτησε 235 εκατομμύρια δολάρια για την υποστήριξη των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου και των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων. Μέχρι στιγμής έχουν λάβει μόνο 109.500.000. Πέρυσι, η Βρετανία υπήρξε η πιο «γενναιόδωρη» δωρήτρια χώρα της ΕΕ, ενώ χώρες όπως η Γαλλία και η Ελλάδα συνεισφέρανε στο ελάχιστο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας που τέθηκαν στη διάθεση του Politico.
Ο Γκράντι υποστηρίζει ότι ο αριθμός των προσφύγων που η Ευρώπη έχει να αντιμετωπίσει - περίπου 1 εκατομμύριο – είναι πολύ μικρός σε σύγκριση με αυτόν που αντιμετωπίζουν οι χώρες που γειτνιάζουν με την εμπόλεμη Συρία, όπως είναι ο Λίβανος, η Ιορδανία και η Τουρκία, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη του ότι η Ευρώπη διαθέτει και πιο πολλούς πόρους και πιο πολύ χώρο.
«Το πρόβλημα των προσφύγων δεν μπορεί να περιοριστεί σε μια περιοχή»
«Η Συρία απέδειξε στον κόσμο ό,τι εμείς έχουμε υποστηρίξει εδώ και πολύ καιρό, ότι δηλαδή το πρόβλημα των προσφύγων δεν μπορεί να περιοριστεί σε μια περιοχή ή στις γειτονικές της χώρες», λέει ο Γκράντι. «Ας μην ξεχνάμε ότι ο Λίβανος, μια χώρα με 4,5 εκατομμύρια κατοίκους, φιλοξενεί ένα εκατομμύριο πρόσφυγες από την Συρία».
"Νομίζω ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ, εκτός από εκείνα που πραγματικά υποδέχονται τους πρόσφυγες - δηλαδή την Ελλάδα και την Ιταλία - και όσα καλωσόρισαν την μετεγκατάσταση, όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Σουηδία, θα μπορούσαν να έχουν κάνει πολύ περισσότερα», τονίζει ο Ύπατος Αρμοστής.
Το δικό της σχέδιο μετεγκατάστασης της Ύπατης Αρμοστείας σημειώνει επίσης πολύ αργή πρόοδο, την οποία και αναγνωρίζει ο Γκράντι, δηλώνοντας ότι ίσως χρειάζεται μια πιο «επιθετική» ενημέρωση των προσφύγων, οι οποίοι συχνά δεν διαθέτουν επαρκείς πληροφορίες για να επωφεληθούν από αυτό.
«Πρέπει να δράσουμε πολύ γρήγορα, αν θέλουμε να έχουν αντίκτυπο οι πράξεις μας»
«Πολλοί πρόσφυγες στους οποίους μίλησα στην Κωνσταντινούπολη πραγματικά δεν ξέρουν πού θέλουν να πάνε κατά την άφιξή τους, έτσι ακολουθούν τη ροή και καταλήγουν στη Γερμανία», λέει ο Γκράντι.
Όπως και η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ο Ύπατος Αρμοστής πιστεύει ότι η εφαρμογή του κοινού προγράμματος δράσης Τουρκίας-ΕΕ είναι το κλειδί για τον περιορισμό της ροής των προσφύγων προς την Ευρώπη. Αλλά εμφανίστηκε απογοητευμένος από την μεγάλη διάρκεια χρόνου που έχει απαιτηθεί ώστε η Ευρώπη να διαθέσει το 3 δις € που δεσμεύτηκε στην Τουρκία για να τη βοηθήσει να αντιμετωπίσει τον μεγάλο αριθμό προσφύγων που φιλοξενεί από τη Συρία.
«Συζητάμε γι 'αυτό εδώ και αρκετούς μήνες», λέει ο Γκράντι. «Επιτέλους η Επιτροπή και τα κράτη μέλη κατέληξαν σε μια συμφωνία και έδωσαν το πράσινο φως».
Το ίδιο πρόβλημα ισχύει και για τα 11 δισεκατομμύρια που δεσμεύθηκαν οι συμμετέχοντες στη διάσκεψη των δωρητών στο Λονδίνο τον Ιανουάριο να διαθέσουν στους πρόσφυγες, υποστηρίζει ο 58χρονος Ιταλός.
«Ένας μήνας έχει περάσει και ακόμα δεν ξέρω για που προορίζονται αυτά τα κεφάλαια», παραδέχεται ο Ύπατος Αρμοστής. «Αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να περιμένουν για έξι μήνες. Πρέπει να δράσουμε πολύ γρήγορα, αν θέλουμε να έχουν αντίκτυπο οι πράξεις μας».