Τι θα γίνει αν ένα από τα σημεία αναφοράς στο προσφυγικό που λαμβάνεται υπόψη ως καθοριστική παράμετρος στους ευρωπαϊκούς σχεδιασμούς για το πρόβλημα, μετατραπεί από φορέας επίλυσης σε μία από τις πηγές του προβλήματος;
Τι θα γίνει δηλαδή αν οι ανησυχητικές ενδείξεις σε δύο πολιτικά ζητήματα στην Τουρκία, καταστήσουν τη χώρα αυτή όχι απλώς χώρα διέλευσης όπως είναι τώρα, αλλά ταυτόχρονα και χώρα, οι πολίτες της οποίας θα αναζητούν μια καλύτερη ζωή στη Δύση.
Σε μια τέτοια περίπτωση, ο «εφιάλτης» που περιέγραψε χτες ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς σε συνέντευξή του σε ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι, «να ξεσπάσει μεγαλύτερη κρίση στη Μέση Ανατολή και να έχουμε να κάνουμε με δεκάδες εκατομμύρια πρόσφυγες» θα περιλαμβάνει και την Τουρκία.
Προτού αναφερθούν οι πηγές έντασης στο εσωτερικό της Τουρκίας που θα μπορούσαν να ανοίξουν μια τέτοια προοπτική, πρέπει να σημειωθούν τα εξής:
- Οι συζητήσεις, οι σχεδιασμοί και η αναζήτηση λύσεων στο πλαίσιο της ΕΕ ή σε επίπεδο κρατών της ΕΕ, λαμβάνουν μήπως υπόψη το ενδεχόμενο να μετατραπεί η Τουρκία σε πρωτογενή πηγή προσφυγικού προβλήματος;
- Παρά τη ρητορική της πολιτικής εξουσίας στην Τουρκία, για ένα σημαντικό τμήμα των Τούρκων πολιτών που θα μπορούσαν να αναπτύξουν τάση φυγής, η Ελλάδα είναι αρκετά έως άκρως ελκυστικός τελικός προορισμός.
Τα δύο καυτά σημεία που παράγουν αυτή την περίοδο τις ανησυχητικές ενδείξεις στην Τουρκία είναι οι πτυχές του κουρδικού και όλα όσα σχετίζονται με την πρακτική του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να επιβάλει στην πράξη εξουσίες και συμπεριφορά που δεν προβλέπονται από το σύνταγμα. Η αντιπολίτευση στη χώρα, το ονομάζει αυτό «δικτατορία».
Ως προς το κουρδικό, παρά την εκεχειρία στη Συρία, ο πόλεμος μαίνεται. Η στάση της 'Αγκυρας εναντίον των Κούρδων της Συρίας είναι εχθρική. Το σημαντικότερο τμήμα των κούρδων της Συρίας, ελέγχεται από οργάνωση συγγενική προς το ΡΚΚ. Παράλληλα, συνεχίζονται οι επιχειρήσεις των τουρκικών δυνάμεων στη Νοτιοανατολική Τουρκία. Τρίτο σημείο είναι το γεγονός ότι η μεγαλύτερη δύναμη του ΡΚΚ βρίσκεται και πολεμά αυτή τη στιγμή στη Συρία. Τη στιγμή που τα πράγματα εξελιχθούν για λογαριασμό των Κούρδων θετικά, όπως έχει αρχίσει να διαφαίνεται, οι δυνάμεις του ΡΚΚ θα μετατοπιστούν προς την Τουρκία.
Εδώ και καιρό γίνεται λόγος για «θερμή άνοιξη», τούτη τη φορά όχι μόνο στο Νοτιοανατολικό τμήμα, αλλά και σε μεγάλα αστικά κέντρα της Τουρκίας.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες άκρως εχθρικό είναι το περιβάλλον και για την πολιτική εκπροσώπηση των Κούρδων, το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών. Δεν αποκλείεται, η εθνοσυνέλευση να αποφασίσει την άρση της ασυλίας πολλών από τους 80 βουλευτές του κόμματος. Το ζήτησε ο ίδιος ο Ερντογάν πριν από μερικές μέρες.
Το δεύτερο σημείο, εκτός από τους Κούρδους, αφορά και όλους τους αντιφρονούντες. Είναι πλέον κλασσική η ρήση του Ερντογάν «οι ουδέτεροι εξουδετερώνονται».
Προχτές το τουρκικό Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε ότι η προφυλάκιση του διευθυντή και ενός συντάκτη της εφημερίδας «Τζουμχουριέτ», στη δίκη που ξεκίνησε με την κατηγορία της «κατασκοπείας», και με αφορμή δημοσίευμα της εφημερίδας όπου παρουσιάζονταν φωτογραφίες από τη μεταφορά όπλων στη Συρία, συνιστά παραβίαση δικαιωμάτων. Οι δημοσιογράφοι αποφυλακίστηκαν, αλλά ο Ερντογάν δήλωσε «δε συμμορφώνομαι με την απόφαση και δεν τη σέβομαι». Έτσι κορυφώνεται η συζήτηση περί αντισυνταγματικότητας της στάσης του Ερντογάν.
Επιπρόσθετα ο Ερντογάν επιμένει μέχρι τέλους στη μετάβαση σε προεδρικό σύστημα, ενώ στην προσπάθειά του αυτή παραμερίζει ακόμη και την κυβέρνηση ή παρουσιάζεται ως αρχηγός της.
Αυτό που έχει αλλάξει στην Τουρκία σε σχέση με το παρελθόν είναι το γεγονός ότι η εθνικιστική ρητορική που ανέπτυσσαν παραδοσιακά, οι αυταρχικές εξουσίες, δεν πείθει πλέον ολόκληρο τον πληθυσμό. Υπάρχει ένα τμήμα που δυσανασχετεί όχι μόνο λόγω πολιτικής καταπίεσης, αλλά και εξαιτίας της σχεδόν καθημερινής επέμβασης της εξουσίας στην καθημερινή ζωή.
Φυσικά η πολιτική ένταση και πολύ περισσότερο οι θερμές καταστάσεις, ο κύκλος του αίματος που υπάρχει και προοπτικά μπορεί να πάρει διαστάσεις, καθιστά τον κλοιό πολύ πιο ασφυκτικό γι΄ αυτό το τμήμα της Τουρκικής κοινωνίας.
Πως εκφράζεται αριθμητικά αυτό το τμήμα, είναι δύσκολο να υπολογιστεί. Πάντως σε κύκλους Τούρκων ακαδημαϊκών, φοιτητών και νέων ανθρώπων, η ιδέα περί μετανάστευσης στην Ελλάδα είναι πολύ προσφιλές θέμα συζήτησης αυτή την εποχή.