«Pape Satan Aleppe: Το χρονικό μιας ρευστής κοινωνίας» είναι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του Ουμπέρτο Έκο που αναμένεται να κυκλοφορήσει στην Ιταλία την Παρασκευή. Η έκδοση ήταν προγραμματισμένη για τις αρχές του καλοκαιριού, αλλά ο θάνατος του δημοφιλούς συγγραφέα και διανοητή επέσπευσε την διαδικασία.
Ο ιταλικός εκδοτικός οίκος La Nave di Teseo ανακοίνωσε ότι τα νέο βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο με τίτλο «Pape Satan Aleppe» θα κυκλοφορήσει την Παρασκευή στην Ιταλία. Πρόκειται για έναν τόμο που συγκεντρώνει όλα τα κείμενα που είχε δημοσιεύσει ο Ουμπέρτο Έκο τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια ως τακτικός συνεργάτης του εβδομαδιαίου περιοδικού L’Espresso.
Ο παράξενος τίτλος του βιβλίου δανείζεται τις λέξεις του από τη «Θεία Κωμωδία», το εμβληματικό ποιητικό έργο του Δάντη που είναι χωρισμένο σε τρία μέρη (Κόλαση, Καθαρτήριο, Παράδεισος) και αφηγείται την κάθοδο του ποιητή στον Άδη. «Pape satan, pape satan aleppe» είναι οι πρώτες λέξεις της 7ης Ωδής της Κόλασης όπου ο ποιητής αναφέρεται στους άσωτους, στους άπληστους και στους φιλάργυρους οι οποίοι βρίσκονται στην Κόλαση εγκλωβισμένοι σε μια μόνιμη αδιέξοδη κατάσταση· τίποτε δεν αλλάζει και τίποτε δεν προχωράει. Η συγκεκριμένη φράση του Δάντη έχει γίνει αντικείμενο μελέτης από πολλούς ειδικούς και έχει δεχθεί πολλές και διαφορετικές ερμηνείες με επικρατέστερη την αναφορά στον «Πρίγκιπα Σατανά». Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ουμπέρτο Έκο, για τον οποίο τα πάντα είναι θέμα αφήγησης, η έκφραση αυτή είναι αρκετά «ρευστή» και χαρακτηρίζει τη σύγχυση που επικρατεί στην εποχή μας.
Η έννοια της «ρευστής κοινωνίας» στον υπότιτλο του βιβλίου θα πρέπει, χωρίς αμφιβολία, να αναζητηθεί στο έργο του διακεκριμένου πολωνοεβραίου κοινωνιολόγου Ζίγκμουντ Μπάουμαν σύμφωνα με τον οποίο «βιώνουμε μια περίοδο όπου όλα είναι ρευστά: όλες οι κοινωνικές μορφές (δομές, θεσμοί, πρότυπα) διαθέτουν πολύ μικρό προσδόκιμο ζωής και αδυνατούν να παίξουν το ρόλο ενός σταθερού πλαισίου αναφοράς για την ανθρώπινη δράση. Σε πρόσφατη συνέντευξή του, εξάλλου, με αφορμή την κυκλοφορία του μυθιστορήματος «Φύλλο Μηδέν», ο ίδιος ο Ουμπέρτο Έκο είχε δηλώσει σχετικά με την σημερινή κοινωνία: δεν υπάρχουν πια κόμματα στα οποία μπορεί κανείς να στηριχτεί, δεν υπάρχουν κοινότητες στις οποίες μπορεί κανείς να συμμετέχει και να προσανατολιστεί· υπάρχει μόνο η επιθυμία του φαίνεσθε και η απόλυτη υποκειμενικότητα σε όλα».
Η έκδοση αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και στην Ελλάδα γιατί, πέρα από το οικείο και απροσποίητο ύφος που έκαναν τα κείμενά του προσιτά σε ένα ευρύτερο κοινό, ο πρόσφατα χαμένος σημειολόγος και συγγραφέας είχε το σπάνιο χάρισμα του οξυδερκούς παρατηρητή ο λόγος του οποίου αποκτάει διαφορετικό νόημα καθώς ο χρόνος περνάει.
