Ρωσική πρωτοπορία στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης [εικόνες]

Μια εντυπωσιακή και αξιόλογη έκθεση στη Θεσσαλονίκη για μικρούς και μεγάλους.

«Πέρα από την κοινή λογική. Έργα ρωσικής πρωτοπορίας από τη συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης». Αυτός είναι ο τίτλος της μεγάλης έκθεσης, που λαμβάνει χώρα στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Ο Γιώργος Κωστάκης στο διαμέρισμά του στη Μόσχα

Η έκθεση: Μέσα από 67 έργα των σημαντικότερων καλλιτεχνών της ρωσικής πρωτοπορίας καθώς και αρχειακό υλικό (φωτογραφίες, ζωγραφική, προβολές) από την ζωή του ίδιου του συλλέκτη Γιώργου Κωστάκη παρουσιάζονται στο κοινό οι βασικές αρχές, τα βασικά κινήματα της ρωσικής πρωτοπορίας, αυτής της τόσο ιδιαίτερης εποχής. Η έκθεση συνοδεύεται από παράλληλο πρόγραμμα ξεναγήσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Οι ενότητες: Η έκθεση χωρίζεται σε τέσσερις μεγάλες ενότητες. Η πρώτη ενότητα παρουσιάζει τη μετάβαση της τέχνης από την αναπαράσταση στην μη-αντικειμενικότητα. Στις αρχές του 20ού αιώνα ο συμβολισμός και τα μετεμπρεσιονιστικά ρεύματα κυριαρχούν στην ευρωπαϊκή σκηνή και επηρεάζουν αισθητικά και θεματικά τους νέους Ρώσους καλλιτέχνες που ιδρύουν τις ομάδες «Γαλάζιο Ρόδο» και «Χρυσόμαλλο Δέρας» και εισάγουν καινοτομικές τεχνικές στη σύνθεση και την οργάνωση της ζωγραφικής επιφάνειας. Στη Ρωσία παρατηρείται μια τάση επιστροφής και αξιοποίησης παραδοσιακών μορφών τέχνης, όπως η βυζαντινή ρωσική εικόνα, η λαϊκή τέχνη και χειροτεχνία και η παιδική ζωγραφική. Οι επιδράσεις του Σεζάν, του γαλλικού κυβισμού και του ιταλικού φουτουρισμού είναι έκδηλες στην παραγωγή αυτής της περιόδου.

Παρόλο που η καθαρή αφαίρεση πρωτοεμφανίστηκε γύρω στο 1910 και τόσο ο Βασίλι Καντίνσκι όσο και ο Μιχαήλ Λαριόνοφ διεκδικούν την πρωτιά της, ο όρος «μη αντικειμενική τέχνη» ανήκει στον Καζιμίρ Μαλέβιτς και γεννήθηκε μαζί με το κίνημα του σουπρεματισμού. Έτσι, «μη-αντικειμενική» λέγεται η τέχνη που δεν ξεκινάει από το περιεχόμενο αλλά από τη φόρμα, η οποία με τη σειρά της προσδίδει περιεχόμενο. Η μη αντικειμενική τέχνη έγινε σε μερικά χρόνια ζητούμενο στο έργο των περισσότερων καλλιτεχνών της πρωτοπορίας.

Η δεύτερη ενότητα παρουσιάζει τη σχέση τέχνης και φύσης μέσα από το έργο και τα μαθήματα του Μιχαήλ Ματιούσιν και της «Ομάδας Οργανικής Παιδείας». Ο Ματιούσιν ήταν ζωγράφος, μουσικός και δάσκαλος στο Κρατικό Ινστιτούτο Καλλιτεχνικής Παιδείας της Πετρούπολης. Ο όρος «Οργανική Παιδεία» επινοήθηκε από τον ίδιο και βασιζόταν στη θεωρία ότι ο κόσμος είναι ένα αυστηρά δομημένο σύστημα που διέπεται από νόμους, κινείται αέναα και έχει τον δικό του βιολογικό ρυθμό ακόμη κι όταν πρόκειται για ανόργανη ύλη όπως είναι το κρύσταλλο ή η πέτρα.

Η τρίτη ενότητα παρουσιάζει τη σχέση τέχνης και αρχιτεκτονικής που οδηγεί στην παραγωγή χρηστικών αντικειμένων. Στην περίοδο από το 1915 ως το 1932 και ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1920 όταν το κίνημα του κονστρουκτιβισμού επικρατεί στις τέχνες, διακρίνει κανείς την ανάγκη των καλλιτεχνών να προσφέρουν ιδέες και λύσεις που θα συμβάλουν ουσιαστικά στο έργο των μηχανικών και των αρχιτεκτόνων τόσο όσον αφορά τη χρήση των υλικών όσο και τη διερεύνηση νέων όγκων και φόρμας με απώτερο σκοπό τη δημιουργία μιας νέας αισθητικής για τους ανθρώπους της νέας σοβιετικής κοινωνίας. Η ενότητα αυτή ολοκληρώνεται με την παρουσίαση της πτητικής μηχανής «Λετάτλιν» του καλλιτέχνη Βλαντίμιρ Τάτλιν, που αποτελεί ένα από τα τελευταία σχέδια της ρωσικής πρωτοπορίας που όμως δεν κατόρθωσε να υλοποιηθεί.

Η τέταρτη ενότητα παρουσιάζει το έργο του Σολομόν Νικρίτιν, ενός από τους καλλιτέχνες της νεότερης γενιάς της ρωσικής πρωτοπορίας που συνδέει τη ζωγραφική του με την έννοια του παραλόγου το οποίο με τη σειρά του οδηγεί στην αίσθηση τρόμου και απόγνωσης.

Η έκθεση
«Πέρα από την κοινή λογική. Έργα ρωσικής πρωτοπορίας από τη συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης»
Επιμέλεια: Μαρία Τσαντσάνογλου, Διευθύντρια ΚΜΣΤ
Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης: Εγνατία 154 (ΔΕΘ-HELEXPO), Θεσσαλονίκη
Διαρκεί: ως 8 Μαΐου
Λειτουργεί: Πέμπτη (10:00-22:00), Παρασκευή (10:00-19:00), Σάββατο (10:00-18:00), Κυριακή (11:00-15:00)
Ξεναγήσεις: κάθε Πέμπτη στις 18.00 & κάθε Κυριακή στις 12:00. Ανοιχτές για το κοινό με το εισιτήριο εισόδου. Διαρκούν 60’
Τιμές εισιτηρίων: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 2 ευρώ (φοιτητές, εκπαιδευτικοί, άνεργοι, πολύτεκνοι και άνω των 65), 2 ευρώ (ομάδες σχολικές), 3 ευρώ (ομάδες ενηλίκων). Ισχύουν ατέλειες