Εκφυλος, άξεστος και ακατάλληλος είναι τρία επίθετα, που θα μπορούσαν να χαρακτηρίσουν τον Τζίμι Μοράλες, τον πιο διάσημο κωμικό της Γουατεμάλα.
Για σχεδόν 15 χρόνια, ο Μοράλες μαζί με τον αδερφό του Σάμι, πρωταγωνιστούσαν σε εβδομαδιαία σκετς «Moralejas» (Ηθη) σε διάφορες αστείες καταστάσεις.
Η σχέση του με την πολιτική ήταν μάλλον κρυμμένη στο υποσυνείδητό ή ανύπαρκτη. Παρόλο αυτά, ο Μοράλες την Παρασκευή θα αναλάβει και επίσημα την προεδρία της Γουατεμάλα, αφού ανέβηκε στην εξουσία τον Οκτώβριο, μετά από μια εντυπωσιακή εκστρατεία.
Ακόμα και στην προβλέψιμη πολιτική σκηνή της χώρας, όπως σημειώνει ο Independent, η εκλογή του Μοράλες ήταν απίστευτη. Μόνος του έθεσε τον εαυτό του στην κούρσα διεκδίκησης της κορυφαίας θέσης της Γουατεμάλα, τον Απρίλιο.
Οταν ο αντίπαλος και προκάτοχός του Οτο Πέρεζ Μολίνα φυλακίστηκε τον Σεπτέμβριο, εν μέσω σκανδάλου διαφθοράς, ο Μοράλες επωφελήθηκε της ευκαιρίας, προσελκύοντας το δημόσιο αίσθημα. Παρουσίαζε τον εαυτό του ως ενσάρκωση ακεραιότητας.
«Ο Μοράλες έχει μια εξαιρετική ικανότητα να συμπάσχει με τις ανησυχίες και τις προσδοκίες των ψηφοφόρων του», λέει ο Χιούγκο Νοβάλες, πολιτικός αναλυτής στη Γουατεμάλα. «Η υποστήριξή του δεν προέρχεται από πολιτικές προτάσεις -ρητά διακήρυξε πως δεν είχε πρόβλημα- αλλά σε μια άμεση συναισθηματική σχέση με τους ψηφοφόρους του».
Η παρουσία ενός κωμικού ηθοποιού στην πολιτική σκηνή δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο. Ο Μπέπε Γκρίλο με τη φλογερή και ατημέλητη προσωπικότητα του, υποστήριξε την καταπολέμηση της διαφθοράς στην Ιταλία. Πλέον, ένας στους τέσσερις πολίτες στηρίζουν το κόμμα διαμαρτυρίας του.
Ομοίως, το 2010, η Ισλανδή κωμικός Τζον Γκναρ εξελέγη δήμαρχος στο Ρέκιαβικ, προσωποποιώντας το κύμα αντιπάθειας προς τους πολιτικούς, οι οποίοι είχαν χρεωθεί την χρηματοπιστωτική κρίση.
Από την αρχή της εκστρατείας της -ξεκίνησε ως σατιρικό κόλπο- η Γκναρ είχε τοποθετήσει ως βάσεις την εντιμότητα, την ακεραιότητα, την εν συναίσθηση και τη διασκέδαση, έχοντας ελάχιστες πιθανότητες νίκες.
Κάπου εκεί ανάμεσα στη σάτιρα και την πολιτική, βρίσκεται ο λόγος επιτυχίας του Μοράλες. Σε αντίθεση με την καλά «λαδωμένη» μηχανή των πολιτικών, οι κωμικοί υψώνουν φωνή και μέσα από την αυτό-υποτίμηση και τον παραλογισμό ζητούν να αλλάξουν τη κοινωνία. Η ανατροπή είναι, επίσης, το κλειδί. Απομακρύνονται από τον καθαρά πολιτικό δρόμο και συχνά προβαίνουν σε ανατρεπτικές ενέργειες.
«Οι πολιτικοί και κωμικοί έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό», λέει ο καθηγητής Ψυχολογίας Τζο Σίλβεστερ και εξηγεί: «Η ικανότητα για επικοινωνία, ρητορική και συμμετοχή σε ένα ακροατήριο, είναι το κοινό».
«Φυσικά, δεν είναι μόνο αυτά που χρειάζονται για επιτυχία στην πολιτική, αλλά είναι πρέπει να υπάρξουν και άλλες ικανότητες, όπως η συναισθηματική νοημοσύνη. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως οι κωμικοί είναι αναγκαστικά και επιτυχημένοι πολιτικοί.
Το προφίλ του προέδρου Τζίμι Μοράλες
Σύνθημα της εκστρατείας του ήταν «ούτε διεφθαρμένος, ούτε κλέφτης», η οποία δεν εμπνέει ακριβώς εμπιστοσύνη. Ο κωμικός έγινε γνωστός από την εκπομπή του, που διήρκεσε 14 χρόνια. Σε αυτή, αυτός και ο αδερφός του Σάμι έπαιξαν διάφορους ρόλους, συμπεριλαμβανομένων δύο καουμπόηδων του Νίτο και του Νέτο. Σε ένα μάλλον προφητικό επεισόδιο ο Τζίμι ως Νέτο τρέχει κατά λάθος για την προεδρία της Γουατεμάλα.
Σε ένα πιο αμφιλεγόμενο σκετς είχε υποδυθεί τον Black Pitaya, ο οποίος μιλούσε με φωνή μωρού. Ο Μοράλες υποστήριξε, μια φορά, τον χαρακτήρα του σε κατηγορίες ρατσισμού. Μάλιστα, είχε παίξει σε διαφήμιση σαμπουάν και από εκεί είχε αγαπηθεί από τους έγχρωμους της χώρας και κοινότητες των Μάγια.
Κάποια στιγμή στην καριέρα του αναφέρθηκε στη ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν ο «Μεγάλος Δικτάτορας», που έμπαιζε τον Αδόλφο Χίτλερ λέγοντας: «Δεν υπάρχει άλλη ταινία τόσο ισχυρού περιεχομένου και αυτό έγινε με χιούμορ».
Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, το ότι χρησιμοποίησε την κωμωδία στην εκστρατεία του. Ο Μοράλες τελικά ήταν αυτός που γέλασε τελευταίος στην κούρσας της προεδρίας και πλέον ανοίγει νέο κεφάλαιο στη χώρα.
