Η ολοκλήρωση της αξιολόγησης και η αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων που σχετίζονται με το ασφαλιστικό, τα «κόκκινα δάνεια», αλλά και την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα αποτελούν προϋποθέσεις για να αποφευχθεί ένας νέος υφεσιακός κύκλος και να επανέλθει η οικονομία σε αναπτυξιακή τροχιά.
Την εκτίμηση αυτή κάνει ο ΣΕΒ στο εβδομαδίαιο δελτίο του, τονίζοντας ότι το κλίμα παραμένει εύθραυστο και οι ισορροπίες λεπτές. Ειδικότερα, όπως τονίζεται στην ανάλυση το 2015 ολοκληρώθηκε κλείνοντας ταυτόχρονα μια μακρά περίοδο αβεβαιότητας. Η ελληνική οικονομία δείχνει να έχει προσαρμοστεί στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί κυρίως από την επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων και να έχει ανακτήσει σημαντικό μέρος της χαμένης εμπιστοσύνης. Η διαφαινόμενη ομαλοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας και η σχετική σταθερότητα που καταδεικνύουν τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, αποτελούν ένα αισιόδοξο ξεκίνημα για το 2016, χωρίς ωστόσο να δημιουργούν εφησυχασμό, καθώς σημαντικές προκλήσεις, οι οποίες θέτουν την οικονομία σε λεπτή ισορροπία, βρίσκονται ακόμα μπροστά. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν κατά τον τελευταίο μήνα:
- Για πρώτη φορά σε διάστημα 12 μηνών, τον Δεκέμβριο του 2015 ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών (PMI) στη μεταποίηση διαμορφώθηκε σε επίπεδο πάνω από τις 50 μονάδες (στις 50,2 μονάδες από 48,1 μονάδες τον προηγούμενο μήνα). Η εξέλιξη αυτή υποδηλώνει βελτίωση των συνθηκών λειτουργίας των επιχειρήσεων, λόγω της χαλάρωσης των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, χωρίς όμως ταυτόχρονη βελτίωση των νέων παραγγελιών, οι οποίες συνεχίζουν να υποχωρούν, γεγονός που αποδίδεται στην έλλειψη ρευστότητας στην αγορά.
- Η βιομηχανική παραγωγή και ειδικότερα η παραγωγή στη μεταποίηση, πλην καυσίμων, κινείται ανοδικά από τον Φεβρουάριο του 2015, με μόνες εξαιρέσεις τον Ιούλιο (-6,5%) και τον Οκτώβριο (-1,4%). Τον Νοέμβριο του 2015 ο γενικός δείκτης σημείωσε θετική μεταβολή (+1,8%) όπως επίσης και ο δείκτης μεταποίησης πλην καυσίμων (+0,8%), ενώ κατά το διάστημα Ιαν – Οκτ 2015 η βιομηχανική παραγωγή εμφανίζεται οριακά ενισχυμένη (+0,1% ο γενικός δείκτης και +1,0% στη μεταποίηση πλην καυσίμων).
- Ο δείκτης οικονομικού κλίματος κατέγραψε επίσης άνοδο τον Δεκέμβριο 2015 (στις 87,1 από 86,5 τον Νοέμβριο) ως αποτέλεσμα των βελτιωμένων προσδοκιών στη μεταποίηση, το εμπόριο και τα νοικοκυριά, με τα στοιχεία για τις προσδοκίες στη μεταποίηση να δείχνουν μεγάλη βελτίωση του βιβλίου παραγγελιών εξαγωγών, ενώ σημαντικά βελτιωμένες είναι και οι προσδοκίες για την απασχόληση τόσο στη μεταποίηση όσο και το λιανικό εμπόριο.
- Οι βελτιωμένες προσδοκίες για την απασχόληση αποτυπώνονται και στα στοιχεία της έρευνας εργατικού δυναμικού για τον Οκτώβριο του 2015, σύμφωνα με τα οποία ο αριθμός των ανέργων συνέχισε να μειώνεται (-8.289 άτομα σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα), ενώ το ποσοστό ανεργίας παρουσιάζει μικρή αλλά σταθερή μείωση (24,5% έναντι 26% τον Οκτώβριο του 2014 και 24,6% τον Σεπτέμβριο του 2015). Επιπρόσθετα, τον Νοέμβριο του 2015 καταγράφεται μείωση στον αριθμό των εγγεγραμμένων στον ΟΑΕΔ (844.308 έναντι 854.517 τον Νοέμβριο του 2014). Ωστόσο, παρά τη σταδιακή υποχώρηση που καταγράφηκε από τις αρχές του 2015, η οποία ενδεχομένως σχετίζεται με τις καλές επιδόσεις του τουρισμού, από τον Σεπτέμβριο και μετά η καθοδική αυτή πορεία αποδυναμώνεται.
- Παράλληλα, αύξηση +2,7% καταγράφεται στους μισθούς στο σύνολο της οικονομίας το Γ’ 3μηνο του 2015, ενώ σε σταθερές τιμές η αύξηση διαμορφώνεται στο +4,7% και είναι η μεγαλύτερη από το Γ’ 3μηνο του 2014. Σε επίπεδο 9μήνου (Ιαν – Σεπ), ο δείκτης μισθών εμφανίζεται αυξημένος το 2015, σε σχέση με το 2014, κατά +0,3% (+2,5% σε σταθερές τιμές). Επισημαίνεται πάντως ότι, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΚΑ που είναι διαθέσιμα έως και τον Απρίλιο του 2015, η τάση μισθών στον ιδιωτικό τομέα τους 4 πρώτους μήνες του 2015 είναι πτωτική.
Παρά τις θετικές εξελίξεις στο οικονομικό κλίμα και την απασχόληση, η οικονομία εξακολουθεί να βρίσκεται σε λεπτή ισορροπία, καθώς διάφορες πλευρές της παρουσιάζουν κόπωση ή εξασθένηση. Ειδικότερα:
- Οι εξαγωγές τον Νοέμβριο του 2015 υποχώρησαν για δεύτερο συνεχόμενο μήνα (-3,6% εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών), έπειτα από 13 μήνες θετικής μεταβολής. Προφανώς, η έλλειψη πρώτων υλών που σημειώθηκε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων επηρέασε τη δυναμική των εξαγωγών, ωστόσο, η εξομάλυνση των εισαγωγών εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών τον Οκτώβριο (+29,8%) αποτελεί θετικό μήνυμα για την πορεία της παραγωγής και των εξαγωγών τους επόμενους μήνες.
- Οι λιανικές πωλήσεις κατέγραψαν πτώση τον Οκτώβριο του 2015 (-2,5% του γενικού δείκτη όγκου και -0,6% του δείκτη όγκου χωρίς τα καύσιμα) για 5ο συνεχόμενο μήνα.
- Ανησυχητική είναι η πορεία των νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο (+€1.453 εκατ. Νοέμβριο του 2015), οι οποίες από τις αρχές του 2015 εκτοξεύτηκαν στα €11,8 δισ., ενώ το συνολικό ποσό (νέες και παλαιές) διαμορφώνεται στα €83,6 δισ.
- Ταυτόχρονα, τον Νοέμβριο του 2015 η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα μειώθηκε περαιτέρω (-2,2%), ενώ συνεχίστηκε η εκροή καταθέσεων των νοικοκυριών (-€530 εκατ.).
Σε αυτό το εύθραυστο κλίμα, η ολοκλήρωση της αξιολόγησης του προγράμματος χρηματοδότησης της Ελλάδας και η αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων που σχετίζονται κυρίως με το ασφαλιστικό και τα «κόκκινα» δάνεια, όπως επίσης και η κάλυψη των καθυστερήσεων στην επίτευξη των στόχων του προγράμματος προσαρμογής, περιλαμβανομένης της αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα, αποτελούν προϋποθέσεις για την διασφάλιση της σταθερότητας, την αποφυγή ενός νέου υφεσιακού κύκλου και την επαναφορά της οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά.