Σεξουαλική παρενόχληση ή απλή φιλική προσέγγιση; Για να αντιμετωπίσει τη βία σε βάρος των γυναικών, η Νορβηγία προσφέρει «μαθήματα» στους αιτούντες άσυλο ώστε να τους βοηθήσει να ενταχθούν ευκολότερα σε μια χώρα, τα ήθη της οποίας μπορεί να τους φαίνονται πολύ φιλελεύθερα.
Η συζήτηση για την ενσωμάτωση των προσφύγων έχει ανάψει στη Γερμανία, μετά τις καταγγελίες δεκάδων γυναικών ότι δέχτηκαν επιθέσεις τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς στην Κολονία, από άνδρες που κατά τους αυτόπτες μάρτυρες ήταν «Άραβες» ή «Βορειοαφρικανοί».
Η Νορβηγία ελπίζει ότι με τα μαθήματα αυτά θα διευκολύνει την ενσωμάτωση των ανδρών που προέρχονται από πατριαρχικές κοινωνίες σε μια Ευρώπη όπου οι γυναίκες κυκλοφορούν ελεύθερα, πίνουν και διασκεδάζουν.
«Ο στόχος μας είναι να βοηθήσουμε τους αιτούντες άσυλο να αποφύγουν τα στραβοπατήματα, ανακαλύπτοντας τη νορβηγική κουλτούρα», εξήγησε η Λίντα Χάγκεν, μια υπεύθυνη της Hero, της ιδιωτικής εταιρείας που διαχειρίζεται το 40% των κέντρων φιλοξενίας των προσφύγων στη Νορβηγία. «Θα πρέπει να δεχτούν συμπεριφορές που με βάση ορισμένους παραδοσιακούς ή θρησκευτικούς κανόνες μπορεί να τους φαίνονται λιγότερο ή περισσότερο ανήθικες», πρόσθεσε.
Μετά το «κύμα βιασμών», κατά κύριο λόγο με δράστες αλλοδαπούς, στο Στάβανγκερ την περίοδο 2009-11, η Hero ξεκίνησε τα μαθήματα για να πληροφορεί τους νεοαφιχθέντες σχετικά με τις πολιτισμικές διαφορές όσον αφορά τη θέση της γυναίκας. Τα μαθήματα αυτά εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πρόγραμμα «εισαγωγής στη Νορβηγία» που εφαρμόζουν οι αρχές της χώρας και παρουσιάζουν το πρόβλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης με συγκεκριμένα παραδείγματα.
«Μπορεί να έχουμε να κάνουμε με έναν 18χρονο που δηλώνει έκπληκτος από το ενδιαφέρον που του δείχνουν οι Νορβηγίδες. Συμπεραίνει λοιπόν ότι θέλουν να κοιμηθούν μαζί του. Ο υπεύθυνος του μαθήματος τότε, τον ρωτάει: ποια είναι αυτά τα κορίτσια; πού τα συνάντησες; πώς ξέρεις ότι ενδιαφέρονται για σεξ; Και του εξηγεί ότι όλα τα κορίτσια δεν είναι ίδια στη Νορβηγία», είπε η Χάγκεν.
Για να αποφευχθεί ο στιγματισμός των προσφύγων, τον ρόλο του «βιαστή» στα σενάρια αυτά μπορεί να τον έχουν και Νορβηγοί. «Ανακατεύουμε λίγο τους ρόλους γιατί βιαστές υπάρχουν σε όλες τις εθνικές ομάδες», εξήγησε η Χάγκεν.
Δεν λείπουν ωστόσο και οι φωνές εκείνων που θεωρούν μάταιη την προσπάθεια για ενσωμάτωση των προσφύγων και των μεταναστών μέσω μαθημάτων. «Το πρόγραμμα αυτό έχει περιορισμένη αποτελεσματικότητα βραχυπρόθεσμα σε συμπεριφορές που έρχονται από αλλού και καταπιέζουν τη γυναίκα», υποστήριξε η Χέγκε Στόρχαουγκ, υπεύθυνη της Υπηρεσίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μιας ομάδας που διάκειται εχθρικά απέναντι στη μετανάστευη. «Για να στραγγαλίσουμε αυτές τις συμπεριφορές, θα πρέπει αρχικά να περιοριστεί η μετανάστευση και κατόπιν να επικεντρωθούμε στους νεοαφιχθέντες και στους (μετανάστες) δεύτερης γενιάς ώστε να αφομοιώσουν τις θεμελιώδεις αξίες μας, όπως είναι η ισότητα των φύλων», είπε.
«Η ελευθερία των γυναικών υποχωρεί ήδη στην Ευρώπη», υποστήριξε η Στόρχαουγκ, λέγοντας ότι διακρίνει, ιδίως στους μουσουλμάνους πρόσφυγες, μια αντίληψη για τη γυναίκα ιδιαίτερα υποτιμητική, που δίνει έμφαση στο σεξ.
Η προσπάθειες ευαισθητοποίησης των μεταναστών δεν θεωρούνται πανάκεια όμως ούτε και από αυτούς που τις προωθούν. «Δεν πιστεύω ότι ένα μάθημα, από μόνο του, μπορεί να προλάβει πράγματα που εξαρτώνται γενικά από το κοινωνικό πλαίσιο. Για να αποφύγουμε τις (σεξουαλικές) επιθέσεις από τους άνδρες, θα πρέπει να τους παρέχουμε καλές συνήκες διαβίωσης, δηλαδή δουλειά και στέγη και να καταπολεμήσουμε τη φτώχεια», υποστήριξε ο ψυχολόγος Περ Ίσνταλ.
Ο Ίσνταλ, σε συνεργασία με το ίδρυμα Εναλλακτική Στη Βία (ATV) οργάνωσε ένα πρόγραμμα «ομάδων διαλόγου» που προσανατολιζόταν στην πρόληψη της βίας --και της σεξουαλικής-- το 2013 και το 2014.
Οδηγούς με «βασικούς κανόνες» συμπεριφοράς μοιράζει στους αιτούντες άσυλο η Αυστρία
Ελευθερία της σκέψης, ελευθερία της άποψης, ελευθερία του να επιλέγουν τον σύντροφό τους: η Αυστρία ξεκίνησε αυτήν την εβδομάδα να διανέμει στους αιτούντες άσυλο ένα φυλλάδιο όπου υπενθυμίζονται, κυρίως με την χρήση σκίτσων τα «δικαιώματα», οι «υποχρεώσεις» και οι «αξίες» των πολιτών της χώρας όπου σκοπεύουν να εγκατασταθούν.
Ο «οδηγός του πρόσφυγα» έκτασης δύο σελίδων, τον οποίο προετοίμασε το υπουργείο Εσωτερικών, κυκλοφορεί σε περίπου 60.000 αντίτυπα στα αγγλικά, τα αραβικά, τα φαρσί όπως επίσης και σε 10.000 αντίτυπα στα γερμανικά, διευκρίνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο ένας εκπρόσωπος τύπου του υπουργείου.
Το φυλλάδιο αυτό διανεμήθηκε αυτήν την εβδομάδα και θα διατίθεται στις υπηρεσίες μετανάστευσης, τα κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας των αιτούντων άσυλο, ο αριθμός των οποίων το 2015 ξεπέρασε τους 85.000.
Με τη βοήθεια σκίτσων και χρησιμοποιώντας πολύ απλές φράσεις, το φυλλάδιο του υπουργείου περιγράφει τις «αξίες» της χώρας, τις οποίες χωρίζει σε ενότητες: «ανθρώπινη αξιοπρέπεια», «ελευθερία», «δημοκρατία και κράτος Δικαίου», «ισότητα ανδρών και γυναικών», «δικαιώματα των παιδιών».
Προειδοποιεί επίσης ότι «η βία απαγορεύεται στην Αυστρία»: «ακόμα και εντός της οικογένειας δεν πρέπει να υπάρχουν βιαιοπραγίες!» επισημαίνεται πάνω από ένα σκίτσο που απεικονίζει έναν άνδρα να χτυπά μία γυναίκα με την εικόνα να την καλύπτει ένα μεγάλο κόκκινο «Χ».
Ανάλογο είναι το σκίτσο ενός άνδρα που βιαιοπραγεί εναντίον ενός παιδιού.
«Η ευγένεια είναι σημαντική στην Αυστρία, περιλαμβανομένης εκείνης μεταξύ των ανδρών και των γυναικών» εξηγείται.
«Μία γυναίκα είναι ελεύθερη να επιλέξει εάν και πότε θέλει να παντρευτεί» και «τα ζευγάρια του ιδίου φύλου είναι νόμιμα στην Αυστρία» γράφει ο τίτλος πάνω από ένα σκίτσο που απεικονίζει δύο άνδρες και δύο γυναίκες να φιλιούνται.
Μεταξύ των «βασικών κανόνων» συγκαταλέγονται επίσης: «καθένας στην Αυστρία είναι ελεύθερος να εκφράζει τις απόψεις του» και «η θρησκεία είναι ιδιωτική υπόθεση».