Το 2008, ένας Αμερικανός διπλωμάτης είχε επισκεφθεί ένα φτωχό χωριό στην ανατολική Σαουδική Αραβία, για να συναντήσει έναν αδύνατο γενειοφόρο κληρικό, γνωστό για την κριτική που ασκούσε στην κυβέρνηση. Τον χαρακτήρισε ως δευτερεύον παίκτη στην πολιτική της περιοχής.
Χρόνια αργότερα, ο Σεΐχ Νιμρ αλ-Νιμρ πυροδότησε κίνημα διαμαρτυριών, με τα κηρύγματά του ενάντια στη σαουδική βασιλική οικογένεια. Το Σαββατο, η Σαουδική Αραβία τον εκτέλεσε με την κατηγορία της τρομοκρατίας, απόφαση που οδήγησε στην κατάρρευση των σχέσεων της χώρας με το Ιράν, ενώ παράλληλα ενίσχυσε το στάτους του Νιμρ ως ένα ισχυρό διεθνές σύμβολο της σιιτικής αντίστασης ενάντια στη Σαουδική μοναρχία.
Οι New York Times επιχείρησαν να σκιαγραφήσουν το προφίλ του Νιμρ, «αποκρυπτογραφώντας» τις συνέπειες της εκτέλεσης ενός ανθρώπου που ήταν σχεδόν άγνωστος εκτός Σαουδικής Αραβίας, μέχρι τη σύλληψή του, το 2012. Η άνοδός του είναι σε μεγάλο βαθμό συνδεδεμένη με την εντατικοποίηση της στρατηγικής και της θρησκευτικής αντιπαλότητας ανάμεσα στο σιιτικό Ιράν και τη σουνιτική Σαουδική Αραβία, που έχει φέρει στις δύο χώρες σε αντίπαλες πλευρές στις συγκρούσεις στην περιοχή.
Για το Ιράν και τους συμμάχους του, το Νιμρ ήταν ένας πολύτιμος εγχώριος ανταγωνιστής στη Σαουδική βασιλική οικογένεια και υιοθέτησαν το σκοπό του, ενισχύοντάς τον με τα ΜΜΕ τους. Για τους Σαουδάραβες ηγέτες, ο Νιμρ ήταν ένας επικίνδυνος αντικαθεστωτικός, που προσωποποιούσε τους βαθύτερους φόβους για ιρανική εμπλοκή εντός των συνόρων του βασιλείου.
Η Σαουδική Αραβία τον συνέλαβε το 2012 και αργότερα τον καταδίκασε σε θάνατο, κατηγορώντας τον μεταξύ άλλων για υποκίνηση θρησκευτικής βίας, υποστήριξη ταραχών και καταστροφή περιουσιών κατά τη διάρκεια διαμαρτυριών. Ηταν ένας από τους 47 που εκτελέστηκαν το περασμένο Σάββατο, με τους περισσότερους από τους υπόλοιπους να έχουν συνδέσεις με την αλ Κάιντα.
Οι Σαουδάραβες κατηγορούν τον κληρικό, που ήταν περίπου 55 ετών, για τρομοκρατική δράση. Αλλοι όμως επισημαίνουν ότι παρότι μπορεί εύκολα να βρει κανείς στο YouTube κηρύγματά του ενάντια στη βασιλική οικογένεια, δεν μπορούν να εντοπιστούν εκκλήσεις του για βίαιες πράξεις. Η Σαουδική κυβέρνηση δεν έχει δώσει ακόμη στη δημοσιότητα τις αποδείξεις σε βάρος του.
Κάποιοι εκτιμούν ότι εκτελέστηκε γιατί αμφισβητούσε δημόσια τη νομιμότητα της βασιλικής οικογένειας, αλλά και προκειμένου να σταλεί ένα μήνυμα σε άλλους αντικαθεστωτικούς.
Ο Νιμρ ήταν από το χωριό Αβαμίγια, στην ανατολική Σαουδική Αραβία, όπου ζει το μεγαλύτερο μέρος της σιιτικής μειονότητας στη χώρα. Οι Σιίτες, που αποτελούν περίπου το 10% του πληθυσμού της Σαουδικής Αραβίας, για χρόνια διαμαρτύρονται για διακρίσεις σε βάρος τους από το κράτος.
Η οικογένειά του και το χωριό είναι γνωστά για την αντίθεσή τους στη μοναρχία, μία παράδοση που συνέχισε και αυτός επιστρέφοντας στην πατρίδα του έπειτα από περίπου δέκα χρόνια θρησκευτικών σπουδών στο Ιράν και τη Συρία. Δεν ήταν διακεκριμένος λόγιος, αλλά ζητούσε μεγαλύτερα δικαιώματα για τους σιίτες, αλλά πολλοί απέφευγαν τα φλογερά κηρύγματά του.
Το 2008, η έκκλησή του για το σχηματισμό ενός μετώπου αντιπολίτευσης για να εκπροσωπεί του σιίτες έπεσε στο κενό. Ομως, το προφίλ του ενισχύθηκε το 2009, όταν μίλησε εκ μέρους των σιιτών προσκυνητών, που είχαν συγκρουστεί με τις δυνάμεις ασφαλείας για την πρόσβαση στην ιερή πόλη της Μεδίνα. Στη συνέχεια κρύφτηκε, φοβούμενος τη σύλληψη και η επιρροή του εξασθένισε εκ νέου. Πολλοί θεωρούσαν ότι εξαιτίας της πολύ δυναμικής του τοποθέτησης, έχανε υποστηρικτές.
Ομως, αυτό άλλαξε με το ξέσπασμα της Αραβικής Ανοιξης το 2011, όταν νεαροί Σιίτες στην ανατολική Σαουδική Αραβία και το γειτονικό Μπαχρέιν εντάχθηκαν στα κινήματα διαμαρτυρίας και ενεπλάκησαν σε συγκρούσεις με τις δυνάμεις ασφαλείας.
Οι διαδηλωτές απέρριψαν τις προσεκτικές προσπάθειες των ηγετών τους να κερδίσουν συμβιβασμούς με τους σουνίτες και «αγκάλιασαν» τον Νιμρ, ο οποίος κήρυττε σε απλή γλώσσα και γεμάτος θυμό. Ελεγε ότι οι σιίτες πρέπει να έχουν το μερίδιο που δικαιούνταν στο πετρέλαιο της χώρας, ενώ πρότεινε ακόμη και την απόσχισή τους. Πιο απλά, είπε όσα χρειάζονταν να ακούσουν εκείνη τη στιγμή οι νέοι, αλλά οι υπόλοιποι ηγέτες δεν ήθελαν να πουν. Παράλληλα, τα «έσπασε» με άλλους σιίτες κληρικούς, κριτικάροντας τον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ Ασαντ, ο οποίος έχει τη στήριξη του Ιράν.
Αδύνατος, φορώντας γυαλιά, ένα λευκό τουρμπάνι και με το γκρίζο μούσι του, ο Σεΐχ Νιμρ ήταν ανυποχώρητος στην κριτική του στη Σαουδική βασιλική οικογένεια. Αποκαλούσε τα μέλη της τυράννους, τους συνέκρινε με τους μισητούς κακούς της σιιτικής ιστορίας και απαιτούσε την έκπτωσή τους.
«Πεθαίνει ένας πρίγκιπας και βάζουν έναν άλλον. Τι είμαστε; Φάρμα; Πουλερικά είμαστε για εκείνους;», φώναζε. «Δεν αποδεχόμαστε τους Αλ Σαούντ ως κυβερνήτες. Δεν τους δεχόμαστε και θέλουμε να τους διώξουμε», έλεγε ακόμη.
Τελικά, το 2012 συνελήφθη, αφού πρώτα πυροβολήθηκε στο πόδι. Η εικόνα του Νιμρ τυλιγμένου με ένα ματωμένο λευκό πανί προκάλεσε περισσότερες διαμαρτυρίες. Το 2014 καταδικάστηκε σε θάνατο, σε μία δίκη στην οποία, σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και τον ΟΗΕ, δεν ακολουθήθηκαν οι απαραίτητες διαδικασίες.
Κάποιοι αναλυτές εκτιμούν ότι η σύλληψη και η δίκη τον εκτόξευσε από τοπική φιγούρα σε διεθνές πρότυπο, κάτι που επισφραγίστηκε με την εκτέλεσή του, που τον έκανε μάρτυρα στα μάτια των υποστηρικτών του.
Σιίτες ηγέτες από το Ιράν, το Ιράκ, τον Λίβανο και αλλού τον χαρακτήρισαν ήρωα και καταδίκασαν την εκτέλεσή του, ενώ διαδηλωτές κρατούσαν τη φωτογραφία του σε πορείες σε αρκετές πόλεις. Τώρα, έξω από την καμμένη πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας στην Τεχεράνη, ο δρόμος φέρει το όνομά του.
«Εδωσαν στους σιίτες της Σαουδικής Αραβίας τον δικό τους μάρτυρα», λέει χαρακτηριστικά ο Αμπάς Καντίμ, επικεφαλής αναλυτής διεθνούς πολιτικής στο Johns Hopkins University. «Θα είναι ο δικός τους μάρτυρας και το δικό τους σύμβολο», προσθέτει.