Κατά τη διάρκεια των αιώνων οι ιστορικοί έχουν παρουσιάσει τη δίκη του Σωκράτη ως μια δίκη-παρωδία της εποχής εκείνης, υποστηρίζοντας ότι ο Αθηναίος φιλόσοφος αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει κατηγορίες που εφευρέθηκαν από τους συμπολίτες του, λόγω... άγνοιας.
Ο φιλόσοφος στη δίκη του 399 π.Χ. κρίθηκε ένοχος για ασέβεια και διαφθορά των νέων και καταδικάστηκε σε θάνατο δια της κατάποσης κώνειου.
Μια νέα μελέτη, όμως, έρχεται να ανατρέψει τις μέχρι στιγμής θεωρείες, με τον καθηγητή του Κέιμπριτζ Πολ Καρτλέντζ να καταλήγει στο συμπέρασμα πως η δίκη ήταν δίκαιη και νομικά ο Σωκράτης ήταν ένοχος.
«Ο καθένας ξέρει πως οι Ελληνες εφηύραν τη Δημοκρατία, αλλά δεν ήταν η Δημοκρατία όπως την ξέρουμε σήμερα, με αποτέλεσμα η Ιστορία να παρερμηνευτεί», αναφέρει ο καθηγητής.
«Οι κατηγορίες, που αντιμετώπιζε ο Σωκράτης, μπορεί να μας φαίνονται γελοίες αλλά στην αρχαία Αθήνα φαινόταν πως εξυπηρετούσαν το κοινό καλό», προσθέτει.
Οι ιστορικοί έχουν παραδοσιακά ισχυριστεί πως η ανοικτή κριτική του Σωκράτη στους διακεκριμένους πολιτικούς τον είχε καταστήσει εχθρών πολλών, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τη δίκη για να τον ξεφορτωθούν.
Ο Αθηναίος φιλόσοφος ήταν το εξιλαστήριο θύμα σε μια σειρά καταστροφών στην Αθήνα, συμπεριλαμβανομένης της πανούκλας και της στρατιωτικής ήττας.
Ο καθηγητής Καρτλέντζ υποστηρίζει πως δεν ήταν λίγοι εκείνοι οι πολίτες που είδαν αυτά τα γεγονότα ως σημάδι δυσαρέσκειας των θεών, οι οποίοι είχαν προσβληθεί. Ισχυρίζεται ακόμη πως ο Σωκράτης, ο οποίος είχε αμφισβητήσει την νομιμότητα και το κύρος πολλών θεοτήτων, ταίριαξε με την περιγραφή, ήταν ένας από εκείνους που είχαν προσβάλλει τους θεούς.
Με τους θεούς έξαλλους και τις καταστροφές να σκιάζουν τον ουρανό της Αθήνας, σύμφωνα με τον καθηγητή, η κατηγορία της ασέβειας σε βάρος του Σωκράτη θεωρήθηκε όχι μόνο κατάλληλη, αλλά και ότι έπρεπε να του αποδοθεί προς... δημόσιο συμφέρον!
Η μελέτη κατέληξε, παράλληλα, στο συμπέρασμα πως ο Σωκράτης προκάλεσε ουσιαστικά τον θάνατό του. Σύμφωνα με το αθηναϊκό δικαστικό σύστημα, ο κατηγορούμενος μπορούσε να προτείνει την ποινή του. Ο Σωκράτης, αρχικά, αστειεύτηκε πως πρέπει να ανταμειφθεί και πρότεινε τελικά ένα μικρό πρόστιμο, αλλά οι ένορκοι δεν το βρήκαν καθόλου αστείο και πέρασαν στη θανατική ποινή.
Η μελέτη εντάσσεται στο νέο βιβλίο του καθηγητή «Ancient Greek Political Thought in Practice».