Ένα νέο χειρουργικό νυστέρι, το «GV/GA Sarissa-Lancet», που αποτελεί καινοτομία και χρήσιμο εργαλείο στη χειρουργική είναι το απόσταγμα της 10ετους ερευνητικής προσπάθειας μιας επιστημονικής ομάδας από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων.
Το νυστέρι «Sarissa» αποτελεί πρωτοπορία, καθώς θα επιτρέψει στον χειρουργό να γνωρίζει αν, κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης, ο όγκος έχει αφαιρεθεί επί υγιών ορίων, δηλαδή καθ΄ ολοκληρίαν. Η μέθοδος αυτή στηρίζεται στη συνεχή ανάλυση του εξαιρεθέντος υλικού με τη βοήθεια της Κυτταρομετρίας Ροής. Έτσι, θα πληροφορείται ο χειρουργός αν βρίσκεται σε υπόλειμμα όγκου ή σε υγιή όρια, προκειμένου να τερματίσει με επιτυχία την επέμβασή του.
Την ερευνητική τους συνεργασία ξεκίνησαν πριν από 10 χρόνια, ο Γιώργος Βαρθολομάτος, Διδάκτωρ Βιοχημικός, επιστημονικός υπεύθυνος της Μονάδας Μοριακής Βιολογίας του Αιματολογικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, και ο Γιώργος Αλεξίου, Νευροχειρουργός, επιστημονικός συνεργάτης του Νευροχειρουργικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, σε μια προσπάθεια να δώσουν απάντηση στο ερώτημα, αν η Κυτταρομετρία Ροής μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση και να συνεισφέρει στην πρόγνωση των όγκων εγκεφάλου.
Ο κ. Βαρθολομάτος επισημαίνει, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, πως η συγκεκριμένη καινοτομία είναι αποτέλεσμα επιστημονικών μελετών δεκαετίας, οι οποίες είναι δημοσιευμένες από την ομάδα τους σε έγκυρα διεθνή περιοδικά, συνδυάζοντας τη βασική με την κλινική έρευνα. «Πρόκειται για μελέτες που εστιάζονται στην αντιμετώπιση των καθημερινών δυσκολιών, που ένας νευροχειρουργός αντιμετωπίζει κατά την διάρκεια του χειρουργείου. Τα αποτελέσματα της έρευνας, ήταν ενθαρρυντικά και έτυχαν ευρείας επιστημονικής αποδοχής» τονίζει ο κ. Βαρθολομάτος και προσθέτει: «Σημαντικό βήμα στην πορεία της έρευνας ήταν η ανάπτυξη ενός πρωτοκόλλου, που περιγράφηκε για πρώτη φορά και που το ονομάσαμε "Ioannina Protocol". Αυτό επιτρέπει, εντός 6 λεπτών από τη λήψη του εξαιρεθέντος δείγματος, να πληροφορείται ο χειρουργός αν ο όγκος που αφαιρεί είναι καλοήθης ή κακοήθης, απαντώντας παράλληλα και αν η εξαίρεση του νεοπλάσματος είναι επί υγιών ορίων. Είναι χαρακτηριστικό το σχόλιο μεγάλης ερευνητικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο της Ινδιανάπολης, η οποία εργάζεται πάνω στο ίδιο αντικείμενο με εμάς και η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of Neurosurgery, αναφέροντας ότι, η ομάδα μας έχει κάνει πρωτοποριακή δουλειά πάνω στην ανάλυση του κυτταρικού κύκλου, χρησιμοποιώντας Κυτταρομετρία Ροής στην εκτίμηση των ορίων των όγκων στη χειρουργική».
Ο κ. Γιώργος Αλεξίου αναφέρει πως, ως σήμερα, υπάρχει έλλειψη απόλυτων κριτηρίων για τον εντοπισμό των υγιών ορίων του όγκου, καθώς είναι πρακτικά ανέφικτη η λήψη πολλαπλών ταχέων βιοψιών κατά την διάρκεια της εξαίρεσής του. Μάλιστα, προσθέτει πως άλλες υπάρχουσες τεχνικές, έχουν ως σήμερα αμφιλεγόμενη αξιοπιστία ή πολύ μεγάλο κόστος. «Αξίζει να σημειωθεί ότι μια επιστημονική μας ανακοίνωση στο έγκριτο περιοδικό της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών Proceedings of the National Academy of Sciences, έχει ως θέμα την αξιοπιστία και το ιδιαίτερα χαμηλό κόστος της δικής μας καινοτομίας σε αντιπαράθεση με ερευνητική εργασία που δημοσίευσε το περιοδικό και προερχόταν από επιστημονικές ομάδες του Πανεπιστήμιου του Χάρβαρντ και του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ)» σημειώνει.
Οι δύο επιστήμονες υπογραμμίζουν πως, όταν ένας όγκος αφαιρεθεί πλήρως ο ασθενής έχει καλύτερη πρόγνωση. «Όλες οι μελέτες τονίζουν ότι ασθενείς, στους οποίους έγινε πλήρης εξαίρεση του όγκου, έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης συγκριτικά με ασθενείς στους οποίους η αφαίρεση ήταν μερική. Επιπλέον, η μεθοδολογία μας, επιτρέπει να μειωθεί ο χρόνος του χειρουργείου προς όφελος του ασθενή».
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η ονομασία του χρήσιμου χειρουργικού εργαλείου δόθηκε μετά από σκέψη. «Καταλήξαμε στην ονομασία Σάρισσα, η οποία αποτελεί φόρο τιμής στο αρχαίο μακεδονικό δόρυ, ελπίζοντας ότι θα έχει παρόμοια αποτελέσματα, αυτή τη φορά επί τω αγαθώ».
Σκοπός της ερευνητικής ομάδας, είναι η περαιτέρω έρευνα των αποτελεσμάτων σε επίπεδο βασικής έρευνας, όχι μόνο για διαγνωστικούς σκοπούς, αλλά και με θεραπευτικές προεκτάσεις. 'Αλλωστε μεγάλη ελληνική εταιρεία που εμπορεύεται κυτταρόμετρα, έδειξε ενδιαφέρον για να χρηματοδοτήσει και να κατασκευάσει το νυστέρι "Sarissa".
Στη δύσκολη συγκυρία που βρίσκεται η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αναφέρει ο κ. Βαρθολομάτος, έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη κονδυλίων στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τη διεξαγωγή της έρευνας με πενιχρά χρηματικά μέσα. Όμως πρόσθεσε πως, όλα ξεπερνιούνται αρκεί να υπάρχει το μεράκι, το πάθος και οι στόχοι. Έτσι, τα ερωτήματα θα βρίσκουν τη λύση τους. Μάλιστα προτρέπει τους νέους επιστήμονες: «Πριν λίγα χρόνια, θα τους συμβούλευα να αναζητήσουν το μέλλον τους στο εξωτερικό! Τώρα όμως τους προτείνω να μείνουν εδώ και να αγωνιστούν για να χτίσουν τη χώρα από την αρχή για να ζήσουν καλύτερα. Έχουμε ικανότατα μυαλά που, δυστυχώς, τα εξάγουμε, με αποτέλεσμα να κάνουμε τους άλλους καλύτερους από μας».